Het gedonder rond de euro, open grenzen en gebrek aan democratie maken dat de Europese Unie moeite heeft met het claimen van successen. Eén vermeend succes staat in veler perceptie nog wel overeind: de interne markt.
Voor de Nederlandse regering is de Europese binnenmarkt naast stabilisering van de euro hét EU-speerpunt. Nederlandse bedrijven exporteren immers 67 procent van hun goederen en diensten naar andere Europese landen. Maar ook op die interne markt valt nogal wat af te dingen. Producten worden door opschaling van de markt niet alleen goedkoper, door onnodige regels worden ze ook duurder.
Duits midden- en kleinbedrijf aanjager strenge regels
Brussel is een stad met tienduizenden lobbyisten. Vaak is het idee dat bedrijven minder regels willen en lobbyisten veiligheids- en milieuregels proberen te blokkeren. Het omgekeerde is vaak waar. Zo heeft de liftindustrie het voor elkaar gekregen dat liften met een open kooi niet meer mogen. Dat zijn vaak oudere liften waarbij de voorbijschietende liftschaft is te zien. Onder meer een Nederlands lobbykantoor in Brussel – o ironie – moest daardoor de honderd jaar ouder lift met gietijzeren hekken uitvoeren met een lelijke binnendeur. De regels werden nuttig geacht onder het mom van veiligheid. Maar veel ongelukken gebeuren er niet. Wel heeft dankzij de nieuwe regels de liftindustrie extra werk. De rekening gaat naar eigenaren van gebouwen met liften.
Met de digitale interne markt hoopt de EU te scoren bij jongeren. Zo wordt Netflix in elke lidstaat hetzelfde
In Brussel zijn dan ook vaak twee partijen met elkaar in gevecht. De ene partij wil regels om de inkomsten te verhogen, de andere partij probeert die potentiële regels tegen te houden omdat het hen geld kost. Zo wil het Duitse midden- en kleinbedrijf (MKB) graag dat op alle tractoren een antiblokkeersysteem (ABS) komt. Zij maken deze systemen en hoe meer voertuigen verplicht zijn zo’n ABS te installeren, hoe beter voor hun business. De tractorfabrikanten proberen de verplichte ABS tegen te houden want dat maakt hun producten duurder. Bij het veiligheidsargument dat het Duitse MKB gebruikt kan WEL een vraagteken worden gezet. Tractoren rijden meestal langzaam en op privéterrein. ABS heeft dan niet zoveel nut. De winnaar van dit gevecht is nog niet bekend.
Dat het Duitse MKB aanjager is van EU-regels is vanuit hun perspectief logisch. Zij leveren veel technische deelproducten. ‘Wij weten van geen ophouden,’ meldt een Duitse lobbyist glimlachend.
Meest concurrerende economie in 2020?
Ook worden producten van buiten Europa duurder door regels die niet zozeer de consument beschermen, als wel sommige Europese producenten. Zo wisten Zuid-Europese landen in Brussel de regels voor import van citrusvruchten aan te scherpen. Vooral om sinaasappeltelers in Spanje een marktvoordeel te geven. Voor Nederland een nadeel. Ons land is de draaischijf in Europa van sinaasappels uit Zuid-Afrika en elders. Ook de Europese consument is de sigaar. De sinaasappel wordt duurder. ‘Het is verkapt protectionisme,’ concludeerde CDA-Europarlementariër Annie Schreijer-Pierik.
Daarnaast zijn dit soort regels een rem op innovatie. Spanje slaagt er niet in om in de winter fatsoenlijke sinaasappels te produceren door gebrek aan zon en warmte. In plaats van een voorbeeld te nemen aan Nederlandse tuinders die altijd aardbeien produceren en kunnen concurreren op de wereldmarkt, worden de achtergebleven Spanjaarden Europees beloond met beschermingsconstructies en subsidies. De druk om te innoveren is dan weg. De interne markt-regels beschermen zo eerder losers dan technische kampioenen.
Dat de regeringsleiders in Lissabon afspraken dat Europa in 2020 de meest concurrerende economie ter wereld moet zijn, is men in Brussel en de Europese hoofdsteden voor het gemak maar even vergeten.
Van interne markt tot rechten EU-burgers: dit is de Brexit van Theresa May
Betere regels? Meer regels
Ook de agenda waarmee Frans Timmermans (PvdA) in 2014 aantrad als eerste vicepresident van de Europese Commissie bleek al vrij gauw een illusie. Betere regels? Meer regels! De Europese elektronica-industrie wist de eisen aan stofzuigers en haardrogers onder het mom van milieubescherming zo op te schroeven dat alle niet-Europese concurrentie buitenspel werd gezet. U betaalt als consument meer en de winst is voor Philips, AEG en Siemens. Van consumentenorganisaties valt weinig tegengas te verwachten want die willen vaak meer regels in plaats van minder.
Zo kan het zijn dat de consument de komende winter zonder sinaasappels zit of daar grof geld voor betaalt, meer betaalt voor de nieuwe stofzuiger en moet bijdragen voor nieuwe liftdeuren in zijn of haar appartementencomplex. Mocht op het wensenlijstje ook nog een nieuwe tractor staan, dan is snel handelen aanbevolen. Het kan zomaar zijn dat de prijs binnenkort weer wat hoger ligt.