De discussie over een nieuw pensioenstelsel heet vastgelopen te zijn, maar eigenlijk zijn werkgevers en vakbonden er allang uit, schrijft Joris Heijn. De lumineuze oplossing van deze twee natuurlijke vijanden: niet zij moeten de portemonnee trekken, de overheid moet dat.
Maar voordat het zover is, laat vakbondsbestuurder en oud-SP-senator Tuur Elzinga zijn opgejutte achterban nog even uitrazen in diverse stakingen op 18 maart – twee dagen voor de Provinciale Statenverkiezingen.
Lees ook het interview met pensioenbestuurder René van de Kieft: ‘We rekenen onszelf arm met ons pensioen’
VNO-NCW-voorzitter Hans de Boer mort wel over deze werkonderbrekingen, maar in feite gaf hij de pensioenstakers rugdekking door afgelopen weekeinde te zeggen dat de AOW-leeftijd minder snel moet stijgen. Het is een opportunistische handreiking aan de vakbonden, die de rekening niet bij de eigen achterban leggen, maar bij de overheid (in feite de belastingbetaler).
Inhoudelijk zijn werkgevers en werknemers het vrijwel eens
In ‘de polder’ wordt al jaren vruchteloos onderhandeld over een nieuw pensioenstelsel. Dat moet een einde maken aan de jarenlange nullijn van veel pensioenuitkeringen. Inhoudelijk zijn werkgevers en werknemers – die de pensioenpremies betalen – het vrijwel eens, maar de bonden willen alleen akkoord gaan als de overheid iets doet aan de stijging van de AOW-leeftijd. Die stijgt nu één-op-één met de levensverwachting. Wordt de levensverwachting een jaar langer, dan stijgt ook de AOW-leeftijd met een jaar.
Als die koppeling wordt gehalveerd (nog maar zes maanden stijging bij één jaar extra levensverwachting), kost dat 6 miljard euro per jaar. En dat terwijl de AOW met bijna 40 miljard euro nu al een van de grootste kostenposten van de staat is: de helft van de begroting van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) gaat eraan op. Nu steeds meer mensen van de grote babyboomgeneratie de AOW-leeftijd bereiken, loopt die rekening vanzelf al verder op.
Goed dat Koolmees voet bij stuk houdt
Het is goed dat minister Wouter Koolmees (D66) van SZW niet meegaat met de poging van de bonden – nu dus ook van de werkgevers – om van de AOW een nog duurdere regeling te maken. Om dat te betalen, moet de AOW-premie of de belasting omhoog en komt het nettoloon nog verder onder druk. De belastingdruk neemt al jaar op jaar toe. Dat wordt alleen maar meer als het kabinet de teugels bij de AOW laat vieren. Een indicatie: als de AOW-leeftijd half zo snel stijgt, kost dat bijna 700 euro extra per werkende per jaar.
Lees meer over het thema pensioenen: Wie zijn schuldig aan de pensioencrisis?
De AOW-discussie gaat vaak over de zware beroepen. Critici zeggen dat de AOW-leeftijd te hoog wordt voor mensen met een zwaar beroep. Maar wie heeft deze mensen decennialang zwaar werk laten doen en daar financieel van geprofiteerd? De werkgevers. Zij moeten meer doen om werknemers langer gezond aan het werk te houden. En als dat niet lukt, kunnen zij zelf de lasten dragen van een vervroegd pensioen, door meer pensioenpremie te betalen. Dat geeft werkgevers een prikkel om hun werknemers ‘duurzaam inzetbaar’ te houden, iets wat een lagere AOW-leeftijd niet doet.
Nu is er nog een fiscale boete op zo’n vroegpensioen, maar minister Koolmees heeft al gezegd dat hij die wil verlagen als er een pensioenakkoord ligt. Dan zou het werkgevers en werknemers per sector vrij staan om te bepalen wie een zwaar beroep heeft en voor een vervroegde pensionering van deze mensen te betalen. Dat VNO-NCW het stakingsvuur aanwakkert door met de portemonnee van de belastingbetaler te zwaaien, is een werkgeversorganisatie onwaardig.