Borrelpraat over Zweden en Zuid-Korea is lui en gemakzuchtig

Aan borrel- en talkshowtafels wordt volop gediscussieerd over de corona-aanpak in andere landen, vaak zonder enige kennis van zaken. Het gepraat over Zweden en Zuid-Korea, die het virus beide totaal anders bestrijden, is illustratief voor het gemakzuchtige publieke debat in Nederland, schrijft Constanteyn Roelofs.

Zweden is een prachtig land en het Zweedse volk heeft de wereld veel mooie dingen geschonken zoals de Volvo stationwagon, goedkope en praktische boekenkasten en ABBA. Het was altijd een soort Nederland, maar dan beter: nog ietsje socialer, nog ietsje meer mooie blonde meisjes en wel gezegend met mooie natuur, in plaats van ons platte volgebouwde treurdeltaatje. Ons voorland op sociaal beleid en gidsland voor gendergelijkheid en migratie – de eeuwige figurant in progressieve opiniestukken. Aan de andere kant van de opiniekloof was het juist een schrikbeeld: de last night in Sweden-filmpjes met ontspoorde bendes van Saraceense granaatwerpers waren grote hits onder identitaire clubs.

Zweden is nu opeens het favoriete land van ondernemers

De afgelopen weken is er overgooiertje gespeeld. Zweden is ineens het favoriete land van ondernemertjes, van de types die niets moeten hebben van de belastingdienst, die lekker 130 willen scheuren op de snelweg en die niets moeten hebben van moslimknuffelen of lesbische broekpakken met een mening over vrouwenquota. Zweden houdt namelijk wel de kroegen en de kappers open. Wonderlijk.

Ergens in de psychologie van de hoop zit een natuurlijke hang naar het ophangen van simpele oplossingen aan een simpel cultureel gegeven van elders. Denk maar aan luie meningen van talkshowtypes en columnisten als ‘hadden we maar het optimisme en de ondernemersgeest van de Amerikanen’ of ‘de Ugandezen discussiëren niet maar lossen conflicten op met Ubuntu, een filosofie van menselijkheid tegenover anderen’. Niets zo Nederlands als het gras altijd groener vinden bij de buren, hoewel een snelle blik op Google Maps leert dat qua groen grasland Nederland maar weinig rivalen kent op onze wereldbol.

Stereotype van de brave Koreaan strookt niet met de werkelijkheid

Hoe gevaarlijk dit denken in nationale stereotypen is, blijkt wel uit het voorbeeld van Zuid-Korea. Dat land doet het relatief aardig in de coronacrisis; in miljoenenstad Seoul valt het aantal doden en besmettingen erg mee in vergelijking met andere megacities, om maar wat te noemen. Al snel doken de verklaringen op: Koreanen zouden het zo goed doen, omdat iedereen daar altijd heel braaf naar de overheid luistert en men zich dus keurig aan alle voorschriften houdt. Er zit meer dan een ondertoon van racisme in, vooral het stereotype dat de betere Aziaat een werkbijtje is dat zich braaf schikt naar het Collectief.

Tegenover dit soort luie, stereotiepe borrelpraat hebben we gelukkig ook academische landen- en talenkenners, zoals Remco Breuker, hoogleraar Koreaanse geschiedenis in Leiden. Van de veronderstelde gehoorzaamheid klopt niets, zegt hij, onder meer op Twitter, waar hij onvermoeibaar de strijd met de domheid aangaat: het land maakt immers al jaren felle protesten tegen de regering door, om maar wat te noemen.

Volgens Breuker zijn de Koreaanse successen te danken aan een intensief testbeleid, thuisisolatie en beter gebruik van mondkapjes – maatregelen die onze regering dan weer niet neemt. Goed overheidsbeleid blijkt bij nader onderzoek de verklarende factor, niet een veronderstelde volksaard. Maar goed, het is misschien wel weer erg Nederlands om lekker eigenwijs te doen en de wijze lessen uit de rest van de wereld te negeren – we weten hier toch alles beter.