Hoe woke de geesten volledig dooft

Andersdenkenden overtuigen met argumenten was vroeger normaal, schrijft Zihni Özdil. Sinds de opkomst van ‘woke’ degradeert Nederland steeds meer tot wat de actievoerders zeggen te bestrijden: een fascistoïde samenleving.

In 2013 had ik op een festival een debat met een Leidse cultureel antropoloog. Een witte man. Hij was toen in de media omdat hij Zwarte Piet verdedigde. Ik was in de media omdat ik Zwarte Piet een racistische karikatuur vind.

In mijn presentatie liet ik destijds schilderijen uit de zeventiende eeuw zien waarop rijke Nederlandse patriciërs hun pages, oftewel zwarte kindslaafjes, lieten afbeelden als symbool van hun vergaarde rijkdom. Die pages hebben precies hetzelfde uiterlijk, inclusief de kleding en gouden oorbellen, als Zwarte Piet. In de negentiende eeuw heeft schrijver en onderwijzer Jan Schenkman deze iconografie van de kindslaaf geïncorporeerd in het Sinterklaasverhaal om Zwarte Piet te creëren.

Toen ik dit uitlegde, protesteerde de cultureel antropoloog hevig. Hij beschuldigde mij ervan dat ik ‘Amerikaanse ideeën op Nederland wilde toepassen’ en riep: ‘Die pages waren helemaal geen slaven!’ Toen ik vroeg om uitleg zei hij met droge ogen: ‘Ze hoefden niet op het land te werken en kregen geen zweepslagen. Dat kun je niet met slavernij vergelijken.’ Ik lachte en zei sarcastisch: ‘Ah, die pages hadden dus een cao en een vast contract?’ Maar het mocht niet baten. Hij bleef stug volhouden dat kindslaven geen slaven waren.

De uitwisseling van ideeën was soms pittig, maar altijd respectvol

Ooit heb ik zeven jaar lang gedoceerd aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Mijn vakken hadden te maken met kolonialisme, slavernij, burgerschap en de geschiedenis van het christendom en de islam. In die tijd, nog ver voor de radicale verengelsing van Nederlandse universiteiten, werden colleges gewoon in het Nederlands gegeven. Veel van mijn studenten kwamen uit plaatsen onder de rook van Rotterdam: Dordrecht, Ridderkerk, het Westland, Krimpen aan den IJssel. Ook had ik altijd wel studenten uit de Rotterdamse binnenstad, onder wie steevast enkele studenten met een migratie-achtergrond.

Kernonderdelen van mijn werkcolleges waren presentaties en discussies. Niet zelden gebeurde het dat een witte eerstejaarsstudent van onder de rook van Rotterdam dingen zei die kwetsend waren voor mensen van kleur. Zo had ik een studente die een presentatie hield over de vraag of Nederland excuses moest aanbieden voor de slavernij en betoogde: ‘Waarom moeten wij excuses aanbieden aan hen voor iets van zo lang geleden?’