Individueel verhandelbaar CO2-budget is een illiberale gedachte

Het voorstel van Rabobank-econoom Barbara Baarsma voor een individueel verhandelbaar CO₂-budget is hypocriet en onliberaal, schrijft Afshin Ellian. Bovendien is het klimaat er niet mee geholpen als D66’er Baarsma en haar geestverwanten uitstootrechten van minderbedeelden kopen om de wereld te kunnen blijven rondvliegen.

Een individueel verhandelbaar CO₂-budget uit de koker van een prominente D66’er, Barbara Baarsma, voedt vooral het wantrouwen in de overheid en het establishment. Ook geeft dit voorstel zuurstof aan complotdenkers.

D66 dreigt een illiberale partij te worden. De illiberalen geloven dat een democratie niet liberaal hoeft te zijn. Het is een goed gemotiveerd ‘nee’ tegen de liberale fundamenten van de moderne democratie. Ik weet dat ik me met deze stelling op glad ijs begeef. D66 beweert immers tegen illiberale staatshoofden te zijn.

De liberale fundamenten van de moderne democratie vat ik hier over dit thema in één begrip samen: menselijke waardigheid. De christen-democraten en sociaal-democraten zien dat als een collectieve aangelegenheid: de menselijke waardigheid van een gemeenschap of van specifieke groepen, zoals arbeiders.

Overheid mag individu niet dwingen tot andere opvattingen of leefstijl

Daarmee is niet gezegd dat de collectivistische menselijke waardigheid geen acht slaat op de individuele menselijke waardigheid. De liberalen, en daarmee de klassieke grondleggers van de moderne rechtsstaat, zien juist het individu als het wezen van de menselijke waardigheid. Het gaat hier dus om klassieke individuele rechten zoals ze in verklaringen van de rechten van mens uit de negentiende en eerste helft van de twintigste eeuw zijn te vinden. Een overheid mag in een liberale democratie een individu niet dwingen om zijn opvattingen of leefwijze te veranderen, hij moet hooguit worden overtuigd van de juistheid van een andere opvatting of leefwijze.

De liberale democratie is dus gefundeerd in de idee dat het individu niet mag worden opgeofferd aan abstracte ideeën, ideologieën, religies, of collectief geluk. Deze rechten komen tijdelijk onder druk te staan in noodtoestanden: oorlogen of grootschalige gewelddadige conflicten, pandemieën en natuurrampen. Maar dat zijn tijdelijke uitzonderingstoestanden. In alle andere situaties, hoe ernstig die ook mogen zijn, moeten de individuele rechten niet onnodig worden ingeperkt of geschonden. Naast de individuele menselijke waardigheid staan in de liberale democratie niet alleen periodieke verkiezingen, maar ook maatschappelijke en politieke debatten voorop. Debat is de methode van de liberale democratie om een voor iedereen aanvaardbaar besluit te bereiken.