De auteur en zijn werk zijn twee verschillende dingen, schrijft Constanteyn Roelofs. Hopelijk komt de progressieve voorhoede, zelf al jaren druk met het cancelen van ‘foute’ schrijvers, tot inzicht door de rel rond kinderboekenschrijver Pim Lammers.
Als het aankomt op kinderboekenschrijvers, heb je twee soorten: goede en slechte. De slechte zijn doorgaans verveelde blonde bakfietsmoeders die zelf kinderen hebben, en die het daarom leuk vinden om hun ‘creatieve kant’ op te dringen aan de nietsvermoedende lezertjes.
Dan zijn er de goede. Dat zijn vaak diep gestoorde en getraumatiseerde auteurs. Kinderhaters, zonderlinge kattenvrouwtjes, door misbruik en oorlog getekende auteurs, dat werk. Lees maar eens een half uurtje de Wikipedia-lemma’s van je favoriete kinderboekenauteurs, en huiver.
De betere kinderboekenschrijvers zijn, net als gewone schrijvers, gemankeerde zonderlingen die ongewild in contact staan met de duistere kant van het bestaan. Roald Dahl was een getraumatiseerde veteraan en bovendien een vreselijke racist. Annie M.G. Schmidt hield naar verluidt helemaal niet van kinderen. En J.R.R. Tolkien begon zijn kinderen over de Hobbit te vertellen na een leven met jong gestorven ouders en de verschrikkingen van de loopgraven, waar hij zijn complete vriendengroep verloor. En ga zo maar door.
Pim Lammers ontving doodsbedreigingen
Dat zonderlinge, hoe ver mag je daar eigenlijk in gaan? Mag je, bijvoorbeeld, als gelauwerde kinderboekenschrijver pedofiele neigingen hebben? In casu: mag Pim Lammers het gezicht zijn van de Kinderboekenweek? De ophef ontstond nadat een werk voor volwassenen van de beste man opdook over een pedoseksuele verhouding tussen een voetbaltrainer en zijn pupil. We weten trouwens dat dit kunst is en geen pornografie omdat het op een serieuze literaire website staat.
Lees ook: Later dook er meer op: zo schreef Lammers begin januari nog in een openhartig stuk op winq.nl over een seksvakantie naar Berlijn (niet geschikt voor jonge lezertjes) dat hij houdt van ‘jong, strak en glad’ en dat hij en zijn vriend naar een feest gaan dat ‘Youngsters’ heet – voor youngsters en de mannen die daarvan houden. Lammers kreeg na een online hetze van palingzangeres Monique Smit en reactionair.nl (wat een monsterverbond!) anonieme doodsbedreigingen en trok zijn inzending terug. 1-0 voor de conservatieve internethorden.
Lammers staat aan de goede kant van de fatsoenskloof
Tweeduizend toppers uit het literaire establishment* publiceerden een gewichtig schrijven ter ondersteuning van Lammers. Fideel, en het zou inderdaad raar zijn als je in het land van Reve niet meer over strakgespannen sportbroekjes mag schrijven. Ook is er helemaal niets mis met de verdediging van de gewetensvrijheid en de verlichte literaire gedachte dat de auteur en zijn werk twee verschillende dingen zijn. Daar zijn wij het hier op deze website natuurlijk volledig mee eens.
Het zou echter wel aardig zijn geweest als dit principe eens wat universeler werd toegepast door al die media die zich nu achter Lammers scharen. Daar gaat het immers voortdurend over het (postuum) cancelen van auteurs en kunstenaars. Aldoor wordt er met een loep gezocht naar sporen van moderne zonden als kolonialisme en seksisme, om zo het werk te invalideren.
Lees ook: In de moderne letteren is het ook erg normaal om afkomst diep te verknopen met het werk. Zo mocht Marieke Lucas Rijneveld niet als vertaler optreden van de Afro-Amerikaanse dichter Amanda Gorman, omdat Rijneveld zelf niet zwart is – om maar één recent exces van de hyperfocus op identiteit in de cultuursector te noemen.
Het is gewoon een beetje willekeurig allemaal. Zo is het nog niet zo lang geleden dat dezelfde literaire scene opriep tot een boycot van een roman van Thierry Baudet. Iemand met zulke vermeend seksistische denkbeelden over man en vrouw zou niet mogen publiceren, en de feministen besmeurden zijn voordeur met menstruatiebloed.
Waar waren die tweeduizend prominenten toen? Lammers, met zijn boekjes over transgenderschapen, staat echter aan de goede kant van de fatsoenskloof.
Uiteindelijk bepalen ouders vooral zelf wat hun kinderen lezen
Misschien is het positieve nettoresultaat van deze onverkwikkelijke rel dat er eens goed en helder wordt gesteld dat je als schrijver te allen tijde het volste recht hebt om alle aspecten van de mens – ook de viezige en duistere – te onderzoeken in je werk. Roald Dahl schreef ook heel smerige dingen voor grote mensen, maar dat betekent niet dat Daantje de wereldkampioen meteen een verkeerd boek is.
Misschien brengt deze casus de progressieve culturele voorhoede ook een beetje aan het verstand dat haar eigen censuurdrift en gemoraliseer op afkomst en (seksuele) identiteit wordt overgenomen door hun tegenstrevers uit de online countercultuur.
Enfin, uiteindelijk bepalen ouders vooral zelf wat hun kinderen wel en niet mogen lezen. Als ze het werk van Lammers niet geschikt achten voor hun kinderen, zijn er nog kasten vol prachtige boeken van de ergste antisemieten, knapenschenders en kinderhaters over.
*Voor de volledigheid: ik ben niet gevraagd om de steunbetuiging aan Lammers te ondertekenen. Dat steekt, ja. Misschien moet ik toch maar eens een roman schrijven en naar Amsterdam verhuizen.