De EU: de hervormer die zelf niet wil worden hervormd

Het gebrek aan legitimatie van het Europees Parlement leidt tot vervreemding, schrijft Afshin Ellian. Toch weigert Brussel naar zichzelf te kijken.

Europese verkiezingen zijn niet spannend. Zelfs de lijsttrekkersdebatten hebben geen noemenswaardige invloed op de stemkeuzes. De weinige stemmers baseren hun keuze op de nationale verhoudingen. Toch blijft de EU-elite weg van institutionele veranderingen.

De politieke elite van Europa gaat gewoon door, alsof er niks aan de hand is. Deze nihilistische houding is een groot gevaar voor de Europese Unie. Het is de elite zelf die de EU uitholt.

Liefde en haat

Mensen houden van de EU omdat de Unie noodzakelijk is. De EU is een sterk economisch blok, en dat is zeker belangrijk nu Europa de eigen broekriem moet aanhalen. De meeste Europese landen staan tegenover vijanden dan wel economische concurrenten zoals Rusland, China en India. Als blok kunnen EU-landen een vuist maken. En een aantal fundamentele vraagstukken (zoals de energietransitie) vraagt om een Europese aanpak.

Er is ook haat tegen de EU. En die neem toe. Een linkse, overwegend postmoderne ideologie overheerst in de EU. Door Europees natuurbeleid heeft Nederland een stikstofcrisis. De boeren zijn de klos. Natuur-romantiek hindert vissers, veehouderij en andere sectoren.

Het ergste is de arrogantie. De EU-ambtenaren en Commissarissen zijn onbuigzaam. Hun arrogantie wordt beschermd door het juridische stelsel van de EU. In de ogen van burgers creëerde deze gejuridiseerde bureaucratie een monster, een ondoordringbare vesting.

De onmacht om de EU te kunnen hervormen en wetten te kunnen wijzigen, draagt bij aan het wantrouwen in de politiek. De macht berust bij Europees Parlementsleden die door een beperkt aantal mensen zijn verkozen.

Hef het Europees Parlement op

Gezien het lage opkomstpercentage hechten EU-burgers geen waarde aan het Parlement, dat ze niet effectief ter verantwoording kunnen roepen. Wel kunnen ze hun nationale volksvertegenwoordigers effectief controleren, via de media en bij verkiezingen.

Eigenlijk zou de EU over een senaat moeten beschikken, met een beperkt aantal leden uit alle lidstaten. Het Parlement kan worden opgeheven, de senaat krijgt de controlerende taak. De nationale parlementen zouden de wetgevende taken kunnen uitoefenen. Een meerderheid van parlementen kan bijvoorbeeld een natuurwet goedkeuren en wijzigen. In elke lidstaat zouden burgers ook rechtstreeks hun eigen Commissarissen kunnen verkiezen.

Op dit moment heeft iedereen het gevoel dat er besluiten worden genomen, zonder dat burgers hun mening kunnen geven. Het Europees Parlement vertolkt op papier de wil van burgers, maar doet dat niet.

Door de onbegrijpelijke blokvorming in het Europees Parlement zitten de Nederlandse en Deense sociaal-democraten in dezelfde fractie, net als VVD’ers en D66’ers. Hier valt geen touw aan vast te knopen. En de politieke wil van Nederlandse burgers komt wellicht niet overeen met die van andere landen.

Door de wetgeving te koppelen aan nationale parlementen, worden de wetten van Europa de wetten waarover de kiezers uitdrukkelijk hebben gestemd.

Alleen gezamenlijk kwesties

Wie moet de Europese wetten in het nationaal parlement komen verdedigen? De Commissaris van het betreffende land. Zo komt die geregeld in zijn eigen land, en moet deze constant proberen burgers en parlement te overtuigen van nut en noodzaak van een wet.

U vraagt zich af het in mijn model nog wel mogelijk is om Europese wetten tot stand te brengen? Er is altijd wel een meerderheid voor bepaalde wetten. Voor het beperken van de immigratie bestaat al een meerderheid in de nationale parlementen.

In dit model houdt Europa zich daadwerkelijk bezig met kwesties die de lidstaten alleen gezamenlijk kunnen aanpakken. En voor een wetsvoorstel waarvoor nog geen meerderheid is, moeten politici hun overtuigingskracht gebruiken.

Voor en van ambtenaren

Door het chronische tekort aan legitimatie zijn nu al velen van de EU vervreemd geraakt. De meeste mensen denken bij de EU aan ambtenaren. Deze Unie is nog niet een Unie van en voor volkeren van Europa. Zij is voor en van ambtenaren.

Constitutionele hervorming van de EU is noodzakelijk voor het behoud en verstrekking van de EU. De Brusselse elite wil Europa, en het liefst de hele wereld hervormen, maar is niet bereid om datzelfde te doen met de eigen organisatie.