Fisher Investments Nederland heeft ervaren dat het bruto binnenlands product (bbp, een door de overheid berekende maatstaf van de economische productie) een van de meest besproken econometrische parameters in de financiële media is. Uit onze ervaring blijkt dat beleggers, beleidsmakers, bedrijven en het grote publiek het bbp gebruiken om de toestand van de economie in bredere zin te beoordelen. Dit kan van invloed zijn op hun besluitvorming (bijvoorbeeld een belastingvoorstel van een politicus of een investeringsplan van een bedrijf). Maar zoals blijkt uit de situatie in Ierland, is het bbp geen onfeilbare maatstaf voor de gezondheid van een economie. Dat is iets waar beleggers rekening mee moeten houden.
Deze populaire statistische maatstaf werd bijna 100 jaar geleden ontwikkeld door de Amerikaanse econoom Simon Kuznets. Hij kwam met een standaardmethode om het bruto nationaal product (bnp, de voorloper van het bbp) te meten en gegevens te verzamelen die ten grondslag liggen aan de berekening ervan, de zogenaamde nationale rekeningen.[i] Die maatstaf werd ontwikkeld omdat de federale overheid van de VS de economische gevolgen van de Grote Depressie wilde meten en wilde nagaan of haar beleidsmaatregelen effectief waren.[ii]
Het bbp meet de totale marktwaarde van de goederen en diensten die in een bepaalde periode worden geproduceerd. Het is de som van de consumentenuitgaven, de particuliere investeringen, de overheidsuitgaven en de netto-export (export minus import), vaak gecorrigeerd voor inflatie (de prijsontwikkeling in de economie als geheel). Hoewel Kuznets zelf zei dat geen enkele maatstaf de complexiteit van de economie in één getal kan vatten, beschouwen veel commentatoren en experts het bbp-cijfer als een definitieve synthese van de economische situatie, gebaseerd op de ervaring van Fisher Investments Nederland met de financiële media.[iii] Wij begrijpen waarom. Aangezien het bbp wereldwijd op een vergelijkbare manier wordt berekend, is het mogelijk om verschillende landen met elkaar te vergelijken. Maar die vergelijking is niet perfect, aangezien landen in economisch opzicht van elkaar kunnen verschillen.
Neem Ierland. Door zijn klimaat van lage belastingen is het land een aantrekkelijke vestigingsplaats voor multinationals, met name in de technologische en farmaceutische sector.[iv] Sommige van deze wereldwijde ondernemingen zijn economisch gezien zo groot dat hun boekhoudkundige beslissingen het bbp kunnen vertekenen. Neem bijvoorbeeld het geval van een multinationale farmaceutische onderneming die haar hoofdkantoor en intellectuele eigendom (IE) om belastingredenen naar Ierland verplaatst. De internationale productie en export van dat bedrijf kunnen in Ierland worden meegeteld, en dus in het Ierse bbp worden opgenomen, aangezien dat het land is waar de patenten zijn geregistreerd.[v] Toch wijst Fisher Investments Nederland erop dat een groot deel van de daadwerkelijke economische activiteit niet binnen de Ierse grenzen plaatsvindt. Dit is geen theoretisch voorbeeld. In 2015 verplaatste een multinational een groot deel van zijn intellectuele eigendomsrechten naar Ierland, wat dat jaar leidde tot een groei van het Ierse bbp met 26%.[vi]
Gezien de buitensporige invloed van multinationals op het Ierse bbp hebben beleidsmakers manieren bedacht om deze vertekening te corrigeren. Het Ierse centrale bureau voor de statistiek gebruikt een speciale statistische maatstaf genaamd ‘aangepaste binnenlandse vraag’ (Modified Domestic Demand, MDD), die de invloed van multinationals buiten beschouwing laat om de binnenlandse economie in kaart te brengen. Zo wordt bijvoorbeeld het intellectuele eigendom, een belangrijke oorzaak van de eerder genoemde vertekening, buiten beschouwing gelaten. Maar een algehele uitsluiting van het intellectuele eigendom brengt ook het risico met zich mee dat de innovaties en economische bijdragen van Ierse bedrijven (bijvoorbeeld patenten voor uitvindingen of auteursrechten voor creatief werk) niet in het MDD-cijfer worden opgenomen. Dat betekent dus ook dat er geen volledig representatieve schatting van de Ierse productie wordt verkregen.
Ondanks de populariteit van het bbp, is het niet de enige manier om de economie te beoordelen. Er zijn varianten, zoals het bbp per hoofd van de bevolking (bbp gedeeld door de totale bevolking van het land, wat door sommigen als een maatstaf voor de levensstandaard wordt beschouwd). Er bestaan ook maatstaven die zijn afgeleid van het bbp, zoals de staatsschuldquote (schuld als percentage van het bbp). Veel mensen gebruiken deze maatstaf om de betaalbaarheid van de schulden van een land te meten. Volgens Fisher Investments Nederland is dat een misvatting, want de capaciteit van een land om aan zijn renteverplichtingen te voldoen, wordt vooral bepaald door de belastinginkomsten. De overheid betaalt de rente uit de inkomsten die zij ontvangt, en niet uit de totale economische bedrijvigheid op jaarbasis van het land. Weer anderen hebben alternatieve manieren bedacht om de gezondheid van een economie te meten. De Verenigde Naties hebben bijvoorbeeld de Human Development Index ontwikkeld, die zich richt op gezondheid, onderwijs en levensstandaard.[vii]
Beleggers kunnen het gevoel hebben dat er talloze indicatoren zijn voor de algehele toestand van de economie. En toch is er niet één die een volledig, allesomvattend beeld geeft van de economie. Zelfs het bbp niet. Denk bijvoorbeeld aan het feit dat de import in mindering wordt gebracht op het bbp: een rekenkundige truc die ervan uitgaat dat de import een belemmering is voor de groei. Toch wijst een stijgende import op een gezonde binnenlandse vraag, en Fisher Investments Nederland weet uit ervaring dat een sterke binnenlandse vraag een positieve factor is.
Houd dus rekening met de beperkingen van het bbp wanneer de media de laatste cijfers de wereld in slingeren, of het nu gaat om een specifiek land, een regio of de wereldeconomie. Het is een onvolmaakte statistische maatstaf en zoals blijkt uit de situatie in Ierland, kan de betekenis ervan per land enorm verschillen.
Volg ons op social media voor de laatste marktontwikkelingen en updates van Fisher Investments Nederland:
Fisher Investments Nederland is de handelsnaam die wordt gebruikt door de vestiging van Fisher Investments Luxembourg, Sàrl in Nederland (“Fisher Investments Nederland”). Fisher Investments Luxembourg, Sàrl is een in Luxemburg geregistreerde besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (ondernemingsnummer: B228486) wat ook handelt onder de naam Fisher Investments Europe (“”Fisher Investments Europe””). Fisher Investments Europe staat onder toezicht van de CSSF. Statutaire zetel Fisher Investments Europe: K2 Building, Forte 1, Third Floor, 2a rue Albert Borschette, L-1246 Luxembourg. Fisher Investments Europe besteedt sommige aspecten van het dagelijkse beleggingsadvies, portefeuillebeheer en portefeuillehandelingen uit aan gelieerde ondernemingen.
Dit document bevat de algemene visie van Fisher Investments Europe en dient niet te worden beschouwd als persoonlijk beleggings- of belastingadvies of een afspiegeling van de prestaties van cliënten. Er wordt niet gegarandeerd dat Fisher Investments Europe deze visie zal handhaven. Deze kan immers veranderen op grond van nieuwe informatie, analyses of heroverweging. Niets in dit document is als aanbeveling of prognose van marktomstandigheden bedoeld. Het is eerder bedoeld om een standpunt weer te geven. De huidige en toekomstige markten kunnen sterk afwijken van de hier geschetste scenario’s. Bovendien worden geen garanties gegeven met betrekking tot de nauwkeurigheid van eventuele aannames gemaakt in illustraties in dit document.
[i] “A Brief History of GDP – and What Could Come Next,” Peter Vanham, World Economic Forum, 3-6-2025.
[ii] “Meet the New GDP Prototype That Tracks Inequality,” Greg Rosalsky, NPR, 19-7-2022.
[iii] Ibid.
[iv] “Multinationals Make Ireland’s GDP Growth ‘Clearly Misleading’,” Shawn Pogatchnik, Politico, 5-2-2021.
[v] Ibid.
[vi] “Is Ireland Really the Most Prosperous Country in Europe?” Patrick Honohan, centrale bank van Ierland, februari 2021.
[vii] Bron: Verenigde Naties, per 14-10-2025.
