Even na negen uur barst in Leiden het gejuich los: volgens de eerste exitpoll is D66 met 27 zetels de grootste partij van Nederland. Sam Verbeek is erbij als partijleider Rob Jetten wordt overstemd door applaus: ‘Ja, lieve mensen, het is ons gelukt!’
Als Rob Jetten het podium op stapt, moet hij glimlachen om zijn eigen stemgeluid dat wordt overstemd door applaus. ‘Ja, lieve mensen, het is ons gelukt,’ zegt hij. ‘We hebben vandaag de beste uitslag van D66 ooit neergezet.’ Hij bedankt zijn vrijwilligers, feliciteert andere partijen, en spreekt over ‘miljoenen Nederlanders die afscheid namen van de politiek van haat en negativisme’.
‘Zij hebben vandaag gekozen voor de positieve krachten,’ roept hij, terwijl de zaal de slogan nog één keer meezingt: ‘Het kan wél.’
Gespannen sfeer
Voor aanvang hing in poppodium Nobel een opgetogen, maar gespannen sfeer. D66 stond bij de vorige verkiezingen op negen zetels — vanavond móét er winst in zitten, zeggen leden met vlaggetjes in de hand, rood-wit-blauw én Europees.
Op het metershoge scherm achter het podium knipperde duizend keer de slogan ‘Het kan wel’.
Even na negen uur barst het gejuich los. Volgens de eerste exitpoll is D66 met 27 zetels de grootste partij van Nederland. De zaal scandeert ritmisch: ‘Het kan wél, het kan wél!’
D66 koos voor campagne van strijd en verbinding
De campagne van D66 begon stroef, maar groeide uit tot een verhaal van strijd en verbinding. Van de baksteen door de ruit van het partijkantoor tot het patriottische decor op het congres: Jetten wilde laten zien dat trots en openheid samen konden bestaan. De rood-wit-blauwe vlag naast de Europese, de Obama-achtige slogan, het rustige zelfvertrouwen in de debatten — alles wees dezelfde kant op.
Een andere toon in de coulissen
Maar vanavond, in de coulissen, spreekt Jetten anders. De toon is eerder beschouwend dan euforisch. ‘We hebben bewust gekozen voor een andere politiek,’ zegt hij. ‘Optimistisch, eerlijk, en met vertrouwen in wat we samen kunnen. Ik merk dat dat veel Nederlanders heeft geraakt.’
Hij noemt het resultaat een signaal van verandering. ‘Miljoenen Nederlanders hebben vandaag de bladzijde omgeslagen. Weg van de politiek van negativisme en haat. Ze willen dat we weer vooruitkijken, samen. Vanavond hebben de positieve krachten gewonnen.’
Samenwerken als kleine grote partij
Toch relativeert hij de winst. ‘We zijn een kleine grote partij,’ zegt hij, ‘en dat betekent samenwerken. Niet alleen voor onze eigen kiezers, maar voor alle Nederlanders die vandaag zijn gaan stemmen.’
Hij benadrukt dat D66 de komende jaren niet alleen voor de achterban wil staan, maar voor iedereen die verandering verwacht. ‘Eerlijke politiek is het allerbelangrijkste. Mensen willen niet meer horen wat er allemaal niet kan. Ze willen weten hoe we dingen wél kunnen oplossen. Daar ligt onze verantwoordelijkheid nu.’
Voorzichtig over coalities
Over mogelijke coalities spreekt hij voorzichtig. Hij prijst Frans Timmermans voor ‘het knappe werk’ van het samenbrengen van GroenLinks en PvdA, en noemt de goede uitslag van VVD en CDA ‘belangrijk voor stabiliteit’. ‘Het is goed dat meerdere partijen vanavond winnen,’ zegt hij. ‘Dat betekent dat er draagvlak is voor samenwerking in het midden.’
‘Na een campagne waarin vooral de verschillen zijn uitvergroot, is het nu tijd voor bezinning,’ vervolgt hij. ‘We moeten kijken hoe we samen verder kunnen. Dat vraagt rust, leiderschap en bereidheid om elkaar weer te vertrouwen.’
‘Nederland is klaar met het negatieve gedoe’
Of hij zichzelf al als premier ziet? Jetten glimlacht. ‘Het kan soms gek lopen in de politiek,’ zegt hij. ‘Had je me dit vijf jaar geleden gevraagd, dan had ik gelachen. Maar één ding is zeker: Nederland heeft laten zien dat het klaar is met het negatieve gedoe. Nu is het tijd om te laten zien dat het echt kan. Het kan wel.’
‘Een kabinet voor alle Nederlanders’
Hij erkent dat ook aan de rechterkant goed is gescoord. ‘Een kabinet moet er zijn voor alle Nederlanders,’ zegt hij. ‘Ook voor de mensen die vandaag niet op ons hebben gestemd. VVD, CDA, JA21 — zij hebben allemaal laten zien dat er draagvlak is voor verantwoordelijkheid.
‘Het thema migratie heeft deze campagne opnieuw veel aandacht gekregen. Mijn ambitie is dat dat over vier jaar niet meer nodig is, omdat we dan dingen met elkaar hebben opgelost.’
Over samenwerking blijft hij diplomatiek. ‘Het is logisch om de komende weken met iedereen te praten die verantwoordelijkheid wil nemen,’ zegt hij. ‘De kiezers willen dat er een kabinet komt dat de rit kan uitzitten en echt aan de slag gaat. Dat vraagt iets van iedereen. Ook van mij.’
‘Een open, hoopvol en trots Nederland’
Tussen het rumoer van de zaal door staat Jetten even stil bij de betekenis van de avond. ‘Daar had ik eerlijk gezegd nog niet over nagedacht,’ zegt hij. ‘Maar als dit betekent dat Nederland voor het eerst een homoseksuele premier krijgt, dan zegt dat iets moois over ons land. Dat we verder zijn gekomen, dat we elkaar meer ruimte geven. Dat past bij het Nederland dat ik in deze campagne heb gezien: open, hoopvol en trots.’
Hij besluit zijn gesprek met de pers met dezelfde woorden waarmee hij de campagne begon. ‘We hebben laten zien dat politiek niet alleen over verschillen hoeft te gaan. Dat we kunnen samenwerken, groot kunnen denken, en weer trots kunnen zijn op wat we samen bouwen. Dat is voor mij de betekenis van vanavond. Het kan wel.’