Betalen per kilometer in plaats van per auto: het idee van rekeningrijden, ofwel een kilometerheffing, is terug van weggeweest. Vrijwel alle partijen hebben er iets over in hun verkiezingsprogramma staan – al verschillen de plannen flink.
De kerngedachte bij rekeningrijden is als volgt: de overheid loopt miljarden mis doordat elektrische auto’s geen brandstofaccijns betalen en wil dat gat dichten met een kilometerheffing.
Wie rijdt, betaalt – vooral wie rijdt in de spits of in stedelijke gebieden met goed openbaar vervoer.
Voorstanders van rekeningrijden
Linkse en middenpartijen, waaronder GroenLinks-PvdA, D66, Volt en PvdD, zijn voor. Zij willen dat tijd, plaats en type auto de prijs per kilometer bepalen. Wie in een gebied woont dat goed bereikbaar is met het ov, zou dan meer betalen voor autogebruik.
Op dit moment hangt de wegenbelasting vooral af van het gewicht en de soort brandstof van een auto. Zwaardere voertuigen en diesels betalen meer, terwijl elektrische auto’s nog korting krijgen.
PvdD en Volt willen de huidige belasting op autobezit volledig vervangen door een kilometerheffing. In hun plan gaat een grote, vervuilende auto die veel rijdt dus meer kosten dan eenzelfde auto die vooral stilstaat.
Andere partijen zoals D66, GroenLinks-PvdA en het CDA steunen het principe van betalen naar gebruik, maar werken dat minder vergaand uit. Zij willen de heffing koppelen aan factoren als tijd, plaats of uitstoot, zonder de bestaande autobelasting helemaal af te schaffen.
Het CDA is van standpunt veranderd — waar de partij eerst nog tegen was, klinkt nu een ander geluid.
De mobiliteitscoalitie — een samenwerkingsverband van ANWB, Natuur & Milieu, de Vereniging van Nederlandse Autoleasemaatschappijen, RAI Vereniging en BOVAG — pleit nadrukkelijk voor betalen naar gebruik, ofwel een kilometerheffing.
Volgens de belangenclubs is dat een onmisbaar onderdeel van het toekomstgericht mobiliteitsbeleid in Nederland.
Tegenstanders van rekeningrijden
Aan de andere kant van de discussie staan de partijen VVD, BBB, PVV, SP, NSC en FVD. Zij vinden de auto geen luxe, maar noodzaak.
Volgens de SP mag ‘de spits niet worden gereserveerd voor mensen met veel geld’, zo valt te lezen op de eigen website.
De VVD bekijkt het vanuit een andere hoek. ‘Mensen staan niet voor hun lol in de file,’ laat een woordvoerder weten aan de NOS.
De VVD is de enige partij die in het huidige programma niets zegt over rekeningrijden. Opvallend, want bij de vorige verkiezingen was de partij van Dilan Yeşilgöz nog voorstander van een kilometerheffing.
Kortom: VVD, BBB, PVV, SP, NSC en FVD willen het huidige belastingsysteem houden en noemen in hun verkiezingsprogramma’s geen of negatieve plannen voor rekeningrijden.
Zo kijken politieke partijen naar rekeningrijden
Maar wat stellen GroenLinks-PvdA, D66, ChristenUnie, Volt en PvdD dan voor? Dit zijn hun plannen met rekeningrijden.
-
Rekeningrijden op basis van tijd:
CDA, D66, ChristenUnie, GroenLinks-PvdA en Volt willen dat automobilisten meer betalen in de spits en minder daarbuiten. Zo moet de drukte op de wegen verminderen. -
Rekeningrijden op basis van plaats:
CDA, D66, ChristenUnie, GroenLinks-PvdA en Volt zijn ook voor betalen naar locatie. Rijden in drukke gebieden wordt duurder, rijden op rustige wegen juist goedkoper. Dat moet het verkeer beter spreiden. -
Rekeningrijden op basis van voertuig:
Volt en de ChristenUnie vinden dat het type auto moet meetellen. Wie in een vervuilende auto rijdt, betaalt meer dan iemand met een schone auto. Volt gaat nog een stap verder: wie in een grote of zware auto rijdt, betaalt meer, en wie in een kleine auto rijdt, juist minder.
Voor- en nadelen van rekeningrijden
Een kilometerheffing kan zorgen voor minder files, schonere lucht en zuiniger autogebruik. Tegelijk dreigt het nadeel dat forenzen en bewoners van landelijke gebieden meer gaan betalen.
BOVAG waarschuwt vooral dat het systeem niet te complex mag worden en vraagt aandacht voor privacy en uitvoerbaarheid.
Ook stelt BOVAG dat rekeningrijden niet beperkt kan blijven tot elektrische auto’s. De branchevereniging wil een onderzoek naar de brede voordelen van een kilometerheffing.
‘Denk bijvoorbeeld aan een verlaging van accijnzen in ruil voor een gebruiksafhankelijke heffing voor brandstofauto’s, om tanken over de grens tegen te gaan. Of aan een bijtelling die afhangt van de werkelijke kilometers, in plaats van het huidige binaire criterium van 500 kilometer privégebruik,’ zei Paul de Waal (60), woordvoerder van branchevereniging BOVAG eerder tegen EW.
RAI Vereniging zei eerder over rekeningrijden tegen EW: ‘Het is een eerlijker systeem, omdat de autorijder zelf in de hand heeft hoeveel er wordt betaald, op basis van hoeveel hij rijdt,’ aldus Abe Brandsma woordvoerder bij RAI Vereniging (41), de belangenbehartiger van fabrikanten en importeurs.
Of het echt eerlijker wordt, zal afhangen van hoe de kilometers worden berekend. Eén ding is zeker: of rekeningrijden binnenkort op de formatietafel ligt, hangt af van de komende Tweede Kamerverkiezingen.
