LIVE | Tweede Kamerverkiezingen 2025 | D66 wint verkiezingen

• Marjolein Moorman (GroenLinks-PvdA) ziet zichzelf niet als opvolger van Frans Timmermans als fractievoorzitter.
• In haar podcast De Binnenkamer zegt ze dat Jesse Klaver de taak moet krijgen en dat ze dit al aan hem heeft doorgegeven.
• Maandag bespreekt de partij wie Timmermans gaat vervangen; Esmah Lahlah en Kati Piri hebben zich al afgemeld. Moorman, nu nog wethouder in Amsterdam, wordt op 12 november Kamerlid.

• Voor alle updates op verkiezingsdag: volg ons liveblog verkiezingsdag
• Hieronder vindt u alle updates tot woensdagochtend 11:00

• Alle stembureaus voor de Tweede Kamerverkiezingen zijn woensdagochtend om 07.30 uur geopend. Ruim 13,4 miljoen Nederlanders kunnen hun stem uitbrengen in een van de meer dan 10.000 stembureaus verspreid over het land. De stemlokalen sluiten om 21.00 uur, waarna het tellen van de stemmen begint.
• Volgens de Kiesraad mogen alleen bijzondere stembureaus afwijken van de standaardopeningstijden. Zo kon in Museum Arnhem tussen middernacht en 02.00 uur al worden gestemd.
• Op meerdere stations gingen de stembureaus eveneens eerder open. In Winterswijk konden kiezers al vanaf 05.00 uur terecht. Na 21.00 uur mag in principe niet meer worden gestemd, behalve door kiezers die dan al binnen of bij de ingang aanwezig zijn.
• Bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen, in november 2023, bedroeg de opkomst 77,7 procent. Toen brachten bijna 10,5 miljoen van de 13,5 miljoen kiesgerechtigden hun stem uit. Op het stembiljet stonden 26 partijen, waarvan er 15 een zetel bemachtigden.
• Dit jaar doen 27 partijen mee.

• Frans Timmermans verwijt twee PVV-Kamerleden dat zij met hun AI-plaatjes bijdragen aan de ‘demonisering’ van mensen met een migratieachtergrond en vluchtelingen.
• Op de Facebook-pagina van Maikel Boon en Patrick Crijns verschenen meerdere bewerkte afbeeldingen van de GroenLinks-PvdA-leider, waaronder een waarop hij geboeid wordt afgevoerd door agenten.
• Tijdens het NOS Slotdebat richtte Timmermans zich rechtstreeks tot PVV-leider Geert Wilders.
• ‘Met als gevolg dat er doodsbedreigingen onder stonden die uw twee volksvertegenwoordigers niet hebben verwijderd,’ zei hij.
• ‘U zet mensen tegen elkaar op, en dat maakt dit land zwakker. En dat is de oogst van meer dan twintig jaar Wilders,’ voegde Timmermans daaraan toe.

• PVV-leider Geert Wilders neemt geen maatregelen tegen de twee PVV-Kamerleden die met AI bewerkte afbeeldingen van Frans Timmermans verspreidden.
• De Volkskrant meldde maandag dat Maikel Boon en Patrick Crijns de beelden deelden op de Facebookpagina Wij doen geen aangifte tegen Geert Wilders.
• Volgens Wilders heeft dit geen gevolgen voor hun positie binnen de partij. ‘Al zou ik ze van de lijst willen halen, dan kan ik dat niet, maar ik wil dat ook niet,’ zei hij na afloop van het NOS-verkiezingsdebat tegen het ANP.
• Het verlies in de peilingen heeft volgens hem ‘niets te maken’ met de AI-beelden, maar met het feit dat ‘mensen gevoelig zijn voor het feit dat een aantal politici hebben gezegd dat ze niet met ons willen regeren,’ waardoor ‘twijfelaars’ volgens Wilders voor een andere partij kunnen kiezen.
• Lees hier meer over het verhaal.

• Bontenbal, Timmermans en Wilders strijden fel om te laten zien dat zij de beste leider kunnen zijn.
• CDA’er Henri Bontenbal trapt de discussie af met een pleidooi voor nieuw leiderschap.
• ‘Ik denk dat we de afgelopen jaren hebben gezien dat het niet werkt. We moeten de zwarte bladzijde omslaan en werken aan een nieuwe politieke cultuur — een waarin je niet ruzie maakt, maar samenwerkt.’
• Timmermans haakt daarop aan. ‘Morgen is een unieke kans om het tijdperk Wilders helemaal af te sluiten. Met Wilders hebben we gezien dat de samenleving is vastgelopen. Zijn haatfabriekjes hebben de Nederlandse samenleving verlamd.’
• Timmermans zegt zich te verheugen op morgen wanneer een streep onder het tijdperk Wilders wordt gezet. ‘U bent degene hier die steeds zondebokken zoekt,’ zei Frans Timmermans tegen Geert Wilders. ‘U heeft de kans gehad. Nul resultaat.’
• Wilders zegt dat dat hele grote woorden zijn en dat de dag dat hij verslagen wordt niet gaat komen. ‘Mijn partij is trots dat wij gevoel van miljoenen mensen aanvoelen en vertolken. Dat we pijn van de mensen voelen.’
• Ook hekelt Wilders dat GroenLinks-PvdA de PVV-kiezer wegzet als racist.
• Volgens CDA’er Bontenbal bewijst de discussie tussen Timmermans en Wilders dat zij een achterhaalde discussie voeren.
• ‘We zien twee politici die sinds 1998 discussie met elkaar voeren. Ik vind echt dat we die bladzij moeten omslaan.’ Ook zegt hij leiderschap van GroenLinks-PvdA te hebben gemist de afgelopen jaren. Daar reageert Timmermans fel op, volgens de GroenLinks-PvdA-leider is dat onzin.
• Aan het eind van het debat wil debatleider Rob Trip van alle drie weten hoe Nederland eruitziet over vijf jaar, als zij premier worden.
• Wilders zegt dat ‘Nederland weer op 1 staat’ en een trots land wordt. ‘U was te arrogant om mijn kiezers serieus te nemen,’ zei Wilders tegen zowel GroenLinks-PvdA en CDA. ‘Wij zijn tegengewerkt, tegengewerkt en nog eens tegengewerkt,’ aldus Wilders.
• Bontenbal belooft dat ‘Den Haag weer normaal gaat doen’ en grote problemen als migratie, woningnood en de stikstofcrisis gaat aanpakken. Timmermans zegt dat Nederlanders elkaar weer gaan vertrouwen als hij premier wordt.

• Rob Jetten en Joost Eerdmans botsen over klimaat, energie en gaswinning.
• ‘De D bij D66 komt van dwang, drang en drammers,’ sneert Joost Eerdmans (JA21) in het klimaatdebat richting Jetten. De D66-leider laat dat niet onbeantwoord.
• ‘U bent een Rotterdammer,’ reageert Jetten. ‘Als er een plek is waar we in moeten investeren, is het de Rotterdamse industrie – en het klimaatbestendig maken daarvan.’
• Eerdmans blijft fel. ‘Het stroomnet zit vol,’ zegt hij. ‘Jullie willen ons allemaal elektrisch laten rijden, we moeten van het gas af. Het kost allemaal geld.’
• Dan verschuift het debat naar gaswinning in Groningen.
  ‘Wij zeggen: het is een historische fout om het Groningse gasveld stil te leggen. Je wilt je eigen energievoorziening hebben. Het is een blunder om dat stil te leggen,’ zegt Eerdmans.
• ‘Schandalig,’ reageert Jetten. ‘Er zijn Groningse gezinnen die al tien jaar niet in hun huis kunnen slapen. De Groningers hadden altijd gelijk. Je boort het vertrouwen kapot door opnieuw de gaswinning te openen.’
• Eerdmans vindt dat Groningers compensatie moeten krijgen. ‘Maar met nieuw gas pompen kun je de Groningers helpen,’ zegt hij.
• ‘Onbegrijpelijk dat u dit zegt tegen de Groningers die wachten op herstel,’ reageert Eddy van Hijum (NSC). ‘U boort het prille begin van vertrouwen voor Groningers de grond in.’
• Eerdmans ontwijkt die kritiek en wijst op hoeveel de gaswinning de Nederlandse economie kan opleveren.

• ‘Ik vind u hopeloos naïef dat u achter Trump aanloopt,’ verwijt Jimmy Dijk (SP) aan Henri Bontenbal (CDA).
• ‘Je mag zorg en defensie niet tegenover elkaar zetten,’ stelt Bontenbal. ‘De norm om te investeren heeft Trump niet bedacht, maar is nodig voor onze veiligheid.’
• VVD-leider Yesilgöz sluit zich aan bij Bontenbal.
• Daarna clashen de twee hard. Bontenbal verwijt Yesilgöz dat ze in een kabinet met de PVV stapte, wat internationaal een flater sloeg.
• Volgens de CDA’er is de VVD alleen nog maar bezig met ‘tactiek en spelletjes’.
• De kiezer is dat ‘spuugzat’, zegt Bontenbal.
• Yesilgöz is het daar niet mee eens en wijst erop dat het vorige kabinet ook steun had voor het verhogen van de defensie-uitgaven.
• Volgens Bontenbal kwam die steun echter van de oppositie.

• Caroline van der Plas (BBB) noemde het sluiten van de grenzen voor arbeidsmigranten ‘slecht nieuws voor Nederland’ tijdens het NOS-verkiezingsdebat.
• Daarmee reageerde ze op Geert Wilders (PVV), die herhaalde dat het migratiesaldo ‘een grote nul’ moet zijn.
• Wilders ziet eventueel ‘iets’ van ruimte om arbeidsmigranten toe te laten, mits dit wordt gecompenseerd door het terugsturen van mensen uit onder andere Syrië.
• Van der Plas vreest dat er dan te weinig mensen overblijven voor sectoren als zorg, logistiek en bouw. ‘Dan moet iedereen in Nederland zelf zijn kantoor schoonmaken,’ zei ze.

• Over asiel en migratie botsen Rob Jetten (D66) en Geert Wilders (PVV) hard. De PVV-leider herhaalt zijn oproep voor een asielstop, waarover het kabinet viel. ‘Het migratiesaldo moet naar nul.’
• Volgens Wilders zit het er voorlopig niet meer in om de deur open te zetten voor migranten.
• Jetten is het daar niet mee eens. Volgens de D66’er moeten er vakmensen worden gehaald voor ASML en de financiële sector. ‘Wees strenger op slachthuizen en logistieke centra, daar zijn die misstanden,’ zegt hij.
• Wilders vindt dat Nederland ‘bezwijkt’ onder migratie. Ook meent hij dat Jetten een ‘Wilders-obsessie’ heeft.
• ‘Misschien moet u morgen naar de dokter,’ zegt Wilders tegen Jetten. ‘Nee, morgen gaan we naar het stemhokje om u uit de macht te stemmen,’ antwoordt Jetten.
• Wilders waarschuwt voor de asielplannen van Jetten. ‘Laat D66 niet in de buurt komen van onze grenzen, dan wordt Nederland overspoeld door asielzoekers.’ Jetten noemt dat een ‘huillie-huillie-verhaal.’
• BBB-leider Caroline van der Plas beschuldigt Wilders ervan dat hij het kabinet liet vallen op migratie.
• Volgens Van der Plas had de PVV-asielminister aan de slag moeten gaan met het strenge asielbeleid dat Wilders bepleit, maar faalde zij daarin.

• Vlak voor het debat laat de nieuwste peiling van Maurice de Hond (Peil.nl) een fors verlies zien voor de PVV, die nog 23 zetels zou halen – 14 minder dan bij de verkiezingen van 2023.
• D66 maakt een duidelijke opmars en stijgt naar 22 zetels, terwijl ook de VVD licht wint en eveneens op 22 zetels uitkomt.
• GroenLinks-PvdA blijft stabiel met 23 zetels.
• Bekijk hier alle peilingen.

• Frans Timmermans noemde het tijdens het NOS-verkiezingsdebat ‘een kwestie van leiderschap’ om te zeggen dat boeren in de buurt van stikstofgevoelige natuur moeten stoppen.
• ‘Het liefst vrijwillig, maar als het niet vrijwillig gaat, zal het met dwang moeten,’ aldus de lijsttrekker van GroenLinks-PvdA.
• Hij wil de stikstofcrisis snel aanpakken om meer huizen te kunnen bouwen. Caroline van der Plas (BBB) noemde gedwongen onteigening van boeren opnieuw een no-go.
• Volgens haar kan Nederland beter de regels voor vergunningen versoepelen, maar Timmermans ‘durft te wedden dat de rechter nee zal zeggen tegen dit plan’.
• Op dat punt is de VVD het opvallend genoeg eens met GroenLinks-PvdA. ‘Wat wij heel belangrijk vinden, is dat boeren en andere ondernemers zeker weten dat de stappen die de politiek zet, ook echt overeind blijven,’ zei Dilan Yeşilgöz. Ook de Raad van State is kritisch op het voorstel van de BBB.

• In het eerste deel van het slotdebat spraken Caroline van der Plas (BBB), Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA) en Dilan Yeşilgöz (VVD) over de woningnood. Het debat verliep geordend, maar raakte wel aan veel onderwerpen.
• Zo begon de linkse leider Frans Timmermans over een ‘leegstandboete’. Door eigenaren van panden die leegstaan te beboeten, wil Timmermans dat er op korte termijn veel nieuwe huizen beschikbaar komen.
• VVD-leider Yeşilgöz wil daar niet aan. ‘Leegstand is niemand voor, het is heel belangrijk dat zo min mogelijk panden leegstaan. Maar om meteen tempo te maken, moet je zorgen dat regels en procedures snel worden geschrapt.’
• Volgens BBB-lijsttrekker Caroline van der Plas moet Nederland van het stikstofslot af door de rekenkundige ondergrens te verhogen.
• Ook is Van der Plas tegen het onteigenen van boeren, ook als die dichtbij kwetsbare natuur wonen. ‘Onteigenen zal de natuur niets helpen.’ Timmermans betwist dat: ‘Onze biodiversiteit holt achteruit, op een gegeven moment worden we daar allemaal ziek van.’

• Tijdens het NOS-verkiezingsdebat liep de spanning hoog op tussen DENK en Forum voor Democratie. Stephan van Baarle (DENK) verweet Lidewij de Vos (FvD) dat haar partij racistisch is, waarna De Vos betoogde ‘dat Nederland niet langer Nederland is’.
• ChristenUnie-leider Mirjam Bikker riep daarna op tot meer rust in de politiek.
• Volgens haar hebben Nederlanders ‘steeds meer moeite met polarisatie’ en willen ze dat partijen ‘aan de slag gaan voor die betaalbare woning en het klimaat’.
• ‘Deze partijen staan elkaar zwart te maken,’ zei Bikker. ‘Het elkaar de maat nemen’ is volgens haar hetzelfde als wat de PVV de afgelopen twee jaar deed. Volt-leider Laurens Dassen noemde een stem op zijn partij ‘een strategische stem’ en ‘een stem op je idealen’.
• SGP-leider Chris Stoffer stelde dat relatietherapie kan helpen tegen woningnood, waarop Esther Ouwehand (PvdD) reageerde: ‘Het is altijd een goed idee om mensen te helpen om met elkaar door een deur te blijven kunnen. Maar volgens mij is dit niet de grootste oorzaak.’

• Bij het NOS Slotdebat in het Tweede Kamergebouw is dinsdagavond extra beveiliging aanwezig.
• Presentator Winfried Baijens meldde vooraf dat publiek niet vrij kon bewegen tussen tribune en debatvloer.
• De maatregel volgt op een incident in 2023, toen de lijsttrekker van jongerenpartij LEF het podium op rende en werd aangehouden. Verslaggevers zien veel beveiligers in pak met oortjes.
• De veiligheid van politici is deze campagne vaker onderwerp van zorg, onder meer na bedreigingen aan het adres van Geert Wilders en Frans Timmermans.

• Het slotdebat voor de Tweede Kamerverkiezingen is vanavond van start gegaan. Eerst nemen de kleinere partijen het tegen elkaar op: ChristenUnie, Partij voor de Dieren, Denk, SGP, Volt en Forum voor Democratie.
• Rond 19.55 uur volgt een kijkje achter de schermen, waarna om 20.30 uur het grote slotdebat begint.
• Dan kruisen SP, JA21, VVD, CDA, D66, BBB, NSC, GroenLinks-PvdA en PVV de degens.
• De debatten zijn live te volgen via de stream, waar ook vragen van kijkers worden beantwoord. Volg het NOS-debat hier.

• Bij de landelijke scholierenverkiezingen is de PVV opnieuw de grootste partij geworden. De partij van Geert Wilders behaalde bijna 20 procent van de stemmen, net iets meer dan D66, dat op 19,5 procent uitkwam.
• De combinatie GroenLinks-PvdA volgt op afstand met 10 procent, terwijl Forum voor Democratie fors terugvalt van 13 naar 3 procent.
• Opvallend is de entree van NL PLAN, goed voor 5,5 procent, en de nieuwkomer Vrede voor Dieren, die met circa 1 procent de kiesdrempel passeert.
• Volgens organisator ProDemos weerspiegelen de uitslagen vooral de politieke belangstelling van jongeren, niet per se de stemming bij de echte verkiezingen. Dit jaar deden 165.000 scholieren en studenten mee.

• De AOW wordt steeds duurder: in twintig jaar stijgt het aantal uitkeringen van 3,7 naar 4,7 miljoen en de kosten van 53 naar 65 miljard euro.
• Toch durft geen partij echt aan het stelsel te komen — het blijft politiek radioactief.
• Ondertussen groeit de druk op de overheidsbegroting en betalen jongere generaties steeds meer.
• Bekijk in de laatste EW-Explains waarom het debat hierover onvermijdelijk wordt.

• Woensdag kan regen het verloop van de Tweede Kamerverkiezingen beïnvloeden, blijkt uit meerdere wetenschappelijke onderzoeken.
• Studies tonen aan dat minder mensen gaan stemmen als het regent, al is het effect beperkt.
• Volgens een analyse van dertien Nederlandse verkiezingen is de opkomst ongeveer 1 procent lager bij 25 millimeter regen.
• Jonge kiezers laten zich meer beïnvloeden door het weer, bleek uit een Deens onderzoek, wat zou betekenen dat een partij als Volt bij regen meer kiezers verliest.
• Een Nijmeegs onderzoek stelde dat met name het CDA in het verleden voordeel had van regen op verkiezingsdag, terwijl SP en PvdA juist kiezers verloren.
• Enkele buitenlandse studies concluderen dat regen gunstig uitpakt voor conservatieve partijen.
• Mogelijk komt dat doordat ‘gelovige kiezers een groter gevoel van ‘burgerplicht’ hebben’, schreven de Nijmeegse wetenschappers in 2011.
• Gaat je stem naar de grootste partij als je niet stemt? Bekijk de EW-explainer hier.

• Hugo de Jonge, commissaris van de Koning in Zeeland, roept politiek Den Haag op om na de Tweede Kamerverkiezingen snel een kabinet te vormen.
• Hij zegt: ‘Ik hoop dat zo vroeg mogelijk in het nieuwe jaar, misschien in januari al, een kabinet op het bordes staat. Ik zie geen redenen waarom dat niet zou kunnen.’
• De voormalig CDA-minister wijst erop dat de vorige formatie, na de verkiezingen van november 2023, ruim een halfjaar duurde, en die van Rutte IV zelfs negen maanden.
• ‘In andere Europese landen lukt het om binnen een tot twee maanden een kabinet op het bordes te zetten’, aldus De Jonge.
• ‘In Nederland zijn we onszelf gaan aanwennen dat het best logisch is dat een formatie negen maanden duurt.’
• Volgens hem is snelheid nu noodzakelijk: ‘We hebben de afgelopen jaren op te veel fronten stilstand gezien. We hebben een kabinet nodig dat de mouwen opstroopt en op heel korte termijn de vraagstukken beetpakt waar Nederland en waar Zeeland tegenaan lopen.’
• De Jonge bezoekt woensdag stembureaus in alle dertien Zeeuwse gemeenten en stemt zelf in Sluis, waar hij sinds kort woont.

• CDA-lijsttrekker Henri Bontenbal ziet weinig in een centrum-rechtse coalitie met steun van JA21 en BBB. In het Radio 1 Journaal benadrukte hij dinsdag liever te mikken op een brede samenwerking in het politieke midden.
• Hoewel Bontenbal eerder liet weten de VVD meer als voorkeurspartner te zien dan GroenLinks-PvdA, vindt hij een kabinet met VVD, JA21 en BBB geen aantrekkelijke optie. ‘JA21 kent veel nieuwe gezichten en BBB heeft de afgelopen jaren niet veel laten zien,’ zei hij in de uitzending.
• Volgens Bontenbal is een dergelijke coalitie bovendien ‘niet erg realistisch’, omdat ze waarschijnlijk geen meerderheid zou behalen. Toch houdt hij alle mogelijkheden open. ‘Het liefst werk ik samen met een aantal grote partijen die samen echt kunnen regeren, dat maakt besturen een stuk eenvoudiger.’

• De VVD sluit een verbod op politieke partijen met slechts één lid niet langer uit. Dat zei partijleider Dilan Yeşilgöz in het RTL Ontbijtnieuws. D66 wil wettelijk vastleggen dat partijen verplicht leden moeten toelaten en krijgt daarbij steun van onder meer GroenLinks-PvdA en het CDA.
• Ook Yeşilgöz ziet nu de mogelijke voordelen van zo’n maatregel. ‘Inmiddels wel,’ zei ze. Afgelopen week bekritiseerde ze PVV-leider Geert Wilders fel in een televisiedebat. Volgens haar is de PVV ‘niet meer dan één man met een Twitteraccount.’
• Toch blijft de VVD terughoudend. ‘Moet je dat nou bepalen voor een andere partij?’ zei Yeşilgöz, die benadrukte dat haar partij ‘niet blind voor zal stemmen’ als er een concreet wetsvoorstel komt. ‘Ik zie beide kanten.’

• VVD-leider Dilan Yeşilgöz heeft CDA-voorman Henri Bontenbal uitgenodigd om in een nieuw kabinet samen te werken aan modernisering van artikel 23 van de Grondwet, dat de vrijheid van onderwijs garandeert. Volgens Yeşilgöz is het ‘jammer’ dat het CDA daar nu geen steun voor biedt.
• Ze verwijt de christelijke partijen ook terughoudendheid bij kwesties als toezicht op koranscholen en neutraliteit binnen de politie.

• Bontenbal reageerde dat hij het ‘niet nodig vindt de wet af te schaffen’, maar wel open staat voor strengere maatregelen van de onderwijsinspectie als scholen tekortschieten in homoacceptatie.

• CDA-leider Henri Bontenbal zegt dat zijn partij ‘de enige is die zowel in Nederland als in Europa echt iets wil doen aan migratie en integratie’.
• Wilders verwijt hem daarop dat het CDA tegen de asielwetten van PVV-minister Faber heeft gestemd, en noemt het CDA onder Bontenbal ‘NSC 2.0’.
• Bontenbal reageert met een harde sneer: ‘U hebt de afgelopen twee jaar helemaal niets gedaan. Als het moeilijk wordt, loopt u weer weg.’

• In het laatste thema discussiëren Bontenbal (CDA), Jetten (D66), Wilders (PVV) en Yesilgoz (VVD). Volgens Jetten zorgt Wilders voor verdeeldheid in Nederland.
• Daarop schudt Wilders hem de hand. Volgens de D66’er zaait Wilders haat en verdeeldheid. Wilders wijst hem erop dat mensen er klaar mee zijn: ‘Er zijn miljoenen Nederlanders die er genoeg van hebben, dat de grenzen openstaan, dat hier honderdduizenden buitenlanders komen.’
• Volgens de PVV-leider gaat Nederland er niet op vooruit, maar op achteruit dankzij immigratie.

• Wilders zegt dat hij de btw niet wil verhogen en wil juist fors bezuinigen op ontwikkelingssamenwerking. ‘Dan hebben ze misschien iets meer honger in Afrika, maar hier niet.’

• JA21-voorman Joost Eerdmans waarschuwt ondertussen dat de VVD veel belooft, maar haar beloften na de verkiezingen zelden nakomt.
• Wilders sluit zich daar met een sneer bij aan: ‘Met de VVD na de verkiezingen is ook geen pretje, hoor.’

• PVV-leider Geert Wilders heeft zijn excuses aangeboden aan Frans Timmermans, nadat twee PVV-Kamerleden AI-gegenereerde nepfoto’s van de PvdA-leider hadden verspreid.
• Wilders probeerde Timmermans telefonisch te bereiken, maar die nam niet op. De betrokken Kamerleden blijven voorlopig op de lijst.

• Jetten vliegt uit bocht over kroonprinses: Het eerste thema in het verkiezingsdebat van EenVandaag is ‘veiligheid in Europa’. Henri Bontenbal (CDA), Rob Jetten (D66), Joost Eerdmans (JA21) en Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA) debatteren daarover met elkaar.
• De CDA’er mag aftrappen en valt meteen Frans Timmermans aan. Volgens Bontenbal is Nederland nog niet klaar om oorlog te voeren. ‘Een volgend kabinet moet de NAVO-norm halen. GroenLinks-PvdA is daar niet duidelijk over.’
• Volgens Timmermans is dat een ‘politieke keuze’ en is het kwalijk om op de zorg te bezuinigen om de defensie-uitgaven te betalen. Volgens Bontenbal is dat onzin, ‘het is niet zorg tegenover defensie.’
• Rob Jetten noemt het ‘heel teleurstellend’ dat GroenLinks-PvdA de -NAVO-norm niet betaald. De defensie-uitgaven kunnen niet wachten zegt de D66’er.
• Volgens Joost Eerdmans (JA21) moeten de defensie-uitgaven ook omhoog, maar kan dat niet door eurobonds. ‘Daarin verschillen wij van deze partijen, wij zijn daar tegen’.
• In de discussie over de invoer van een militaire dienstplicht haalt plots Jetten de kroonprinses erbij. ‘De beste promotie voor werken bij defensie is samen met kroonprinses Amalia in militaire training gaan. Een paar kerels hebben daar vast wel zin in.’
• De presentator Suzanne Bosman wijst Jetten erop dat dat een seksistische opmerking is. CDA’er Bontenbal vraagt hem het koningshuis in ere te houden.

• Het kabinet wil dat ov-boa’s (bijzondere opsporingsambtenaren) de identiteit van asielzoekers kunnen controleren.
• Demissionair staatssecretaris Thierry Aartsen (Openbaar Vervoer, VVD) schrijft aan de Tweede Kamer dat wordt onderzocht of gegevens van asielzoekers beschikbaar kunnen worden gesteld aan boa’s.
• Volgens Aartsen lopen vervoerders als Arriva tegen praktische problemen aan: op twee spoorlijnen bleef vorig jaar ruim 90 procent van de boetes voor zwartrijden onbetaald, omdat de identiteit van de zwartrijder niet kon worden vastgesteld.
• Ook de NS steunt het plan. Boa’s op treinen en stations moeten nu vaak 30 tot 40 minuten wachten op de politie om iemands identiteit te controleren. ‘Dat leidt tot frustratie en soms escalatie,’ zegt een woordvoerder.
• Daarnaast wil de NS dat boa’s toegang krijgen tot het rijbewijzenregister, een belofte die al jaren oud is. Volgens Aartsen kunnen ov-boa’s daar halverwege volgend jaar gebruik van maken.

• Frans Timmermans neemt geen genoegen met de excuses die PVV-leider Geert Wilders heeft aangeboden voor het gedrag van twee PVV-Kamerleden. De GroenLinks-PvdA-voorman noemt de excuses ‘gratis’ zolang Wilders geen maatregelen neemt tegen de betrokken fractiegenoten die volgens de Volkskrant AI-gegenereerde nepbeelden van hem verspreidden.
• Wilders bood maandagochtend via X zijn excuses aan, nadat de Volkskrant over de omstreden afbeeldingen had bericht. In het radioprogramma Sven op 1 reageerde Timmermans: ‘Altijd goed om excuses te horen, maar ik wil ook weten wat er gebeurt met die twee volksvertegenwoordigers die, in plaats van hun kiezers te vertegenwoordigen, op zolder dit soort beelden maken – met doodsbedreigingen als gevolg.’

• PVV-leider Geert Wilders heeft zijn excuses aangeboden aan Frans Timmermans voor mogelijk lasterlijke AI-afbeeldingen van de GroenLinks-PvdA-lijsttrekker. De beelden zouden zijn gemaakt door twee PVV-Kamerleden.
• ‘Ongepast en ongehoord. Ik neem er afstand van. Site is offline. Excuses aan collega Timmermans,’ schreef Wilders maandag op X.
• GroenLinks-PvdA had eerder aangekondigd aangifte te doen vanwege de afbeeldingen die verschenen op de Facebookpagina ‘Wij doen geen aangifte tegen Geert Wilders’. Volgens de Volkskrant zouden PVV-Kamerleden Maikel Boon (plek 23 op de kandidatenlijst) en Patrick Crijns (plek 34) achter de pagina zitten.

• GroenLinks-PvdA heeft aangekondigd aangifte te doen van laster tegen AI-afbeeldingen van lijsttrekker Frans Timmermans. Volgens de Volkskrant zouden de beelden zijn gemaakt door PVV-Kamerleden Maikel Boon en Patrick Crijns.
• De gemanipuleerde afbeeldingen verschenen op de Facebookpagina ‘Wij doen geen aangifte tegen Geert Wilders’, die inmiddels offline is gehaald.
• ‘Politici worden steeds vaker bedreigd, zeker tijdens deze campagne. Dat vormt een risico voor de democratie. Pagina’s als deze dragen daaraan bij,’ aldus GroenLinks-PvdA. De partij doet daarom aangifte van laster én van doodsbedreigingen die in reacties onder de beelden zijn geplaatst.
• Het Team Bedreigde Politici van de politie onderzoekt de zaak. Volgens de Volkskrant gaat het om een afbeelding waarop Timmermans in handboeien wordt afgevoerd door agenten.
• De kwestie speelt tegen de achtergrond van bredere zorgen over de veiligheid van politici. Zowel Geert Wilders als Frans Timmermans kreeg recent te maken met bedreigingen. Wilders legde zijn campagne tijdelijk stil na een terroristische dreiging uit België, terwijl Timmermans tijdens een interview werd belaagd en uitgescholden. Ook andere lijsttrekkers worden extra beveiligd bij publieke optredens.

• Partij voor de Dieren-lijsttrekker Esther Ouwehand benadrukte tijdens de klimaatmars in Den Haag de eensgezindheid binnen haar partij.
• In dezelfde week waarin medeoprichter en senator Niko Koffeman zijn vertrek aankondigde, zei ze tegen het ANP dat de leden achter de koers staan.
• Koffeman stapte dinsdag op omdat hij zich ‘niet meer herkent in de koers’ van de partij.
• Volgens hem ligt er ‘te veel focus op mensenzaken, zoals Gaza, en gaat het te weinig over dieren’.
• Ouwehand wees erop dat de nieuwe partijlijn met de leden is besproken en dat er op recente congressen grote meerderheden waren voor onder meer steun aan defensie.
• Ze zei verder dat ze twee interviews afzegde: het eerste met TC Tubantia was al eerder besloten, maar het gesprek met NU.nl werd geschrapt omdat ‘je wil dat het gaat over de klimaatplannen, niet over iets vervelends dat is gebeurd binnen de partij’.

• De politie bevestigt dat zaterdagavond een auto is stilgezet in de buurt van het huis van VVD-leider Dilan Yeşilgöz.
• Volgens een woordvoerder was er sprake van een ‘situatie’, maar wat er precies aan de hand was, wil de politie niet zeggen.
• Er is niemand aangehouden. De politiewoordvoerder laat weten dat de auto is gecontroleerd en dat de inzittenden daarna mochten doorrijden.
• Yeşilgöz zei zondag in het programma Buitenhof dat ze na het Debat van het Zuiden niet naar huis kon vanwege een ‘verdachte situatie’ bij haar in de buurt.
• Ze werd tijdelijk naar een veilige locatie gebracht en kon in de nacht van zaterdag op zondag terug naar huis.

• Enkele tienduizenden mensen liepen zondag een klimaatmars door Den Haag. De actie begon op het Malieveld en eindigde na een tocht door het centrum in de buurt van Den Haag Centraal.
• Volgens de organisatie deden ongeveer 45.000 mensen mee. Deelnemers vroegen vlak voor de verkiezingen aandacht voor klimaatbeleid.
• ‘We eisen een goede, leefbare toekomst van de nieuwe regering – voor onze kinderen, voor elkaar, voor de planeet waarop we leven,’ schrijft de organisatie op de website.
• Mensen van alle leeftijden liepen mee met borden waarop teksten stonden als ‘Red het klimaat’ en ‘Deze weg loopt dood’
• Vorige maand was er op het Malieveld nog een demonstratie tegen het asielbeleid.

• VVD-leider Dilan Yeşilgöz kon zaterdagavond na het Debat van het Zuiden niet naar huis in Amsterdam vanwege een ‘verdachte situatie’ in haar buurt.
• Ze vertelde in Buitenhof dat er een onveilige situatie was en dat ze naar een veilige locatie werd gebracht.
• Uiteindelijk kon ze in de nacht van zaterdag op zondag naar huis. Volgens haar ging het om mensen die zich verdacht gedroegen in de buurt van haar woning.
• ‘Er zijn mensen staande gehouden,’ zei ze, al is niet bekend of er aanhoudingen zijn verricht.
• Yeşilgöz vermoedt dat de dreiging uit de georganiseerde misdaad kwam, van wie ze al langer bedreigingen ontvangt sinds haar tijd als minister van Justitie en Veiligheid.
• Dat dit midden in de verkiezingscampagne gebeurt, noemde ze ‘vervelend, maar zo heeft iedereen wel wat.’
• Ze gaf toe dat ze er ‘vooral heel boos’ van werd: ‘Dat gevoel moest er weer even af om tot rust te komen.’
• De politie wil ‘in het kader van de veiligheid’ geen verdere details geven.

• Geert Wilders (PVV) heeft zaterdag andere lijsttrekkers opgeroepen om hem niet uit te sluiten van een nieuwe coalitie.
• ‘Als de PVV woensdag de grootste wordt, en jullie laten ons in de steek, in die zin dat je niet eens met ons wilt praten of regeren, dan is de democratie dood in Nederland,’ zei hij tijdens een bijeenkomst in een visrestaurant in Volendam.
• Enkele honderden mensen waren daarbij aanwezig, onder wie ook een groep minderjarige jongens.
• Journalisten konden nauwelijks vragen stellen aan de PVV-leider.
• Andere grote partijen, zoals GroenLinks-PvdA, VVD, CDA en D66, hebben al aangegeven niet met Wilders te willen regeren.
• CDA-leider Henri Bontenbal zei daarover: ‘Wie op de PVV stemt, staat straks in de kou, want Wilders gaat vermoedelijk niet regeren.’
• Wilders reageerde vanuit Volendam: ‘Geloof Bontenbal niet,’ en riep zijn aanhangers op om te gaan stemmen.

• Tijdens het Debat van het Zuiden pleitten Geert Wilders (PVV) en Joost Eerdmans (JA21) ervoor om in Brussel uitstel te vragen van de Europese regels voor waterkwaliteit.
• Volgens die regels moet het water in 2027 schoon zijn, maar dat doel wordt bij lange na niet gehaald. Eerdmans zei dat er de afgelopen jaren te weinig is gedaan om de waterkwaliteit te verbeteren: ‘Maar dat geldt voor meer dingen. Net als bij stikstof hebben we ons laten belazeren, dat moeten we nu repareren.’
• Wilders sloot zich daarbij aan en wil dat Nederland de regels ruimer interpreteert. ‘We moeten niet te zwartgallig zijn, de kwaliteit van ons drinkwater behoort tot de beste van de wereld. We moeten ons niet gek laten maken, omdat één stof te veel in het water voorkomt,’ zei hij.
• Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA) vond juist dat er meer actie nodig is: ‘Dit doen we niet voor Europa, maar voor onze eigen gezondheid.’
• Ook D66 en CDA pleitten voor strengere maatregelen; D66 wil water voor grootverbruikers duurder maken, terwijl Henri Bontenbal (CDA) bedrijven wil stimuleren én dwingen om minder afvalstoffen te lozen.

• Tijdens het Debat van het Zuiden kreeg Geert Wilders (PVV) felle kritiek van meerdere partijleiders op zijn migratiebeleid.
• SP-leider Jimmy Dijk noemde hem een ‘clown Bassie die aan de macht was’ en sprak van een ‘ongelooflijke dosis hypocrisie’.
• Volgens Dijk heeft Wilders ‘mensen uit arme gemeenten nog een keer verraden’, omdat armere gemeenten veel meer asielzoekers opvangen dan rijke.
• Ook wees hij erop dat Wilders zijn belofte niet nakwam om het eigen risico in de zorg af te schaffen.
• Wilders reageerde scherp: ‘Dat zijn grote woorden, maar als ik zeg tegen de heer Dijk: help mij dan en zorg ervoor dat er niemand meer binnenkomt. Dan geeft hij niet thuis.’
• Hij voegde eraan toe dat ‘Nederland schoon genoeg heeft van die nepsocialisten als u die zeggen: kom allemaal maar binnen.’
• Ook Rob Jetten (D66) en Joost Eerdmans (JA21) beschuldigden Wilders ervan dat hij als coalitiepartij niets heeft gedaan aan migratieproblemen, ondanks zijn beloften.

• Voor de inwoners van Bonaire, Sint-Eustatius en Saba spelen klimaatplannen dit jaar een grotere rol dan ooit in het stemhokje op 29 oktober.
• Waar vroeger armoede, zorg en huisvesting de boventoon voerden, groeit nu de bezorgdheid over de gevolgen van klimaatverandering.
• Op Bonaire werd vorig jaar een Klimaattafel opgericht, een initiatief waarvoor toenmalig minister Rob Jetten zich sterk maakte. Staatssecretaris Eddie van Marum (BBB) pleitte recent voor meer lokale landbouw: ‘Eigen verbouwde groenten zijn goedkoper dan import.’
• Toch heerst frustratie over het uitblijven van echte verbeteringen.
• Journalist Dave Levenstone schreef: ‘Er is absoluut niets gedaan aan de kosten van levensonderhoud.’
• Ondertussen klaagt Greenpeace namens bewoners dat Nederland te weinig doet om het eiland te beschermen tegen klimaatverandering.
• Ook blijft de illegale vuilstort bij Lagun een groot milieuprobleem.
• D66, dat op Bonaire veel steun geniet, belooft opnieuw werk te maken van klimaataanpak en bescherming van de eilanden.

• Kandidaat-Kamerlid voor JA21 Kevin Nuijten is zaterdag tijdens het Debat van het Zuiden ten onrechte door de beveiliging uit het publiek gehaald.
• Beveiligers dachten dat hij de ‘vegan streaker’ was die eerder deze week de tv-uitzending van Eva Jinek verstoorde. Nadat hij was meegenomen en aangehouden, bleek in het politiebusje dat hij iemand anders was.
• Nuijten vertelde de politie dat hij Statenlid was voor JA21 in Brabant en dat ze zijn naam maar op internet moesten zoeken. Hij zegt niet te zijn geschrokken, maar juist ‘goede gesprekken’ te hebben gehad met de agenten terwijl ze moesten wachten.
• Na ongeveer een kwartier kon hij weer terugkeren naar de zaal waar het debat plaatsvond.
• Hoofdredacteur Renzo Veenstra zei na afloop dat hij enorm baalt: ‘We kregen van de Dienst Koninklijke en Diplomatieke Beveiliging te horen, die getipt was door een verslaggever van een landelijke omroep, dat de man een ‘100 procent’ identificatie had met de vegan streaker. En dus werd hij eruit gehaald.’
• Nuijten kreeg na afloop een biertje aangeboden en een sjaal van de omroep.

• D66 en CDA vinden dat de rijksoverheid meer moet investeren in Zeeland als compensatie voor de lasten van kerncentrales en windmolens aan de kust.
• Dat zeiden lijsttrekkers Rob Jetten en Henri Bontenbal zaterdag tijdens het Debat van het Zuiden. Jetten prees de inzet van Zeeland: ‘Daar moet ook wat tegenover staan. In de vorm van industrie en woningbouw, en ook in de vorm van bereikbaarheid.’
• Bontenbal wees op het gevoel van achterstelling in de provincie: ‘Er wonen misschien wel minder mensen, maar ze doen veel voor ons. Dat betekent dat je bijvoorbeeld honderden miljoenen moet investeren in infrastructuur.’
• De kostbare renovatie van de Zeelandbrug bleef daarbij onbesproken.

• BBB-leider Caroline van der Plas wil de Grondwet aanpassen omdat die botst met enkele standpunten van haar partij. Dat zegt ze in een gesprek met RTV Oost.
• De BBB pleit voor een stop op de oprichting van nieuwe islamitische scholen, wat in strijd is met artikel 23 van de Grondwet, dat de vrijheid van onderwijs garandeert. ‘Wat wij vinden – dat gaat niet over de islam zelf – is dat op islamitische scholen zaken worden geleerd die niet bij onze westerse normen en waarden passen’, zegt Van der Plas.
• ‘Ook voor de integratie is het niet goed: je zit echt in een bubbel op zo’n school. Als dan de Grondwet aangepast moet worden, dan moet dat, ja,’ voegt Van der Plas toe.
• Daarnaast wil de BBB dat de Raad van State (RvS) anders wordt samengesteld. ‘Wij vinden dat de Raad van State een afspiegeling moet zijn van de samenleving. Nu zie je vooral leden uit de links, progressieve hoek.’
• De Orde van Advocaten waarschuwt dat aanpassingen aan de RvS een risico meebrengen van politieke inmenging. Van der Plas ontkent dat haar partij aan de rechtsstaat morrelt.

• Zeven partijen willen dat de verruiming van de transgenderwet opnieuw wordt ingediend, zodat er een debat over kan plaatsvinden. Dat staat in het zogeheten regenboog-stembusakkoord van lhbti+-organisatie COC, dat zaterdag is ondertekend door Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA), Henri Bontenbal (CDA), Rob Jetten (D66), Dilan Yeşilgöz (VVD), Bastiaan Meijer (SP), Ines Kostić (PvdD) en Marieke Koekkoek (Volt).
• De wetswijziging moet het voor transgender personen makkelijker maken hun geslacht in het paspoort te veranderen. Eerder trok de Kamer de wet in, na een motie van NSC en SGP.

• Volgens het COC tonen de ondertekenaars een positieve grondhouding’ tegenover de wet en hebben zij geen principiële of morele bezwaren.

• Een woordvoerster van Transgender Netwerk noemt het akkoord ‘een belangrijk signaal’. ‘Na een periode van pijnlijke stilstand biedt dit akkoord zicht op vooruitgang. Wij kijken uit naar een volwassen politiek die zich weer inzet voor de vrijheid van iedereen’, zegt ze. ‘Het intrekken van de transgenderwet was een grote klap, en dit akkoord laat zien dat transgender mensen, net als iedereen, gewoon het recht hebben om zichzelf te zijn.’

• BBB, VVD, SGP en FVD vinden dat landelijke regels niet strenger moeten zijn dan Europese richtlijnen. Dat zeiden zij tijdens een debat over het platteland, doelend op natuur- en klimaateisen voor boeren.
• BBB-lijsttrekker Caroline van der Plas vroeg aan VVD’er Wim Meulenkamp of hij kan toezeggen dat in de volgende ministerraad alle nationale koppen geschrapt worden. Ze verwees naar eerdere onenigheid binnen de coalitie.
• Meulenkamp reageerde fel: ‘Jullie leggen het op een manier uit, wij op onze manier, daar gaat het mis. Als iedereen in z’n eigen waarheid blijft hangen, komen we er niet.’
• BBB, FVD en SGP pleiten al langer voor versoepeling van stikstofregels. De VVD staat daar niet onwelwillend tegenover, maar wil eerst een goed plan voor reductie van stikstof.
• D66, ChristenUnie, SGP en CDA benadrukten juist dat landbouw- en natuurplannen ‘van onderop’ moeten worden gemaakt.

• Een 18-jarige man uit Leiden moet zich maandag voor de snelrechter verantwoorden voor het sturen van doodsbedreigingen aan twee lijsttrekkers, meldt het Openbaar Ministerie (OM). Om privacyredenen maakt het OM niet bekend om welke politici het gaat.
• De verdachte stuurde woensdag via Instagram een privébericht aan een lijsttrekker, waarin hij schreef dat hij de politicus zou ‘knock-out slaan, in een busje slepen, ophangen en opensnijden’.
• Na een melding bij het Team Bedreigde Politici werd de afzender geïdentificeerd en donderdag aangehouden.
• Op zijn telefoon vond de politie nog een bericht van 24 september aan een andere lijsttrekker. Daarin stond dat hij de politicus ‘dood zou maken’ en dat beveiliging ‘hem niet zou helpen’.
• Volgens het OM is de man onlangs veroordeeld voor ‘zware mishandeling en openlijke geweldpleging’.
• Eerder deze week hield de politie ook een 25-jarige man uit Alphen aan den Rijn aan voor bedreigingen aan politici, onder wie Geert Wilders. In 2024 werden 363 meldingen onderzocht; in 235 gevallen ging het volgens het OM om een strafbare bedreiging.

• VVD-leider Dilan Yeşilgöz vindt dat organisaties die de staat aanklagen, dat niet met overheidsgeld moeten doen. ‘We zeggen tegen geen enkele organisatie: je mag geen zaak aanspannen’, zei ze in het radioprogramma Sven Op 1. ‘Dat mag. Maar doe het dan met de private middelen die je hebt opgehaald.’
• In het verkiezingsprogramma van de VVD staat dat ‘organisaties die de staat aanklagen, niet door diezelfde staat met belastinggeld moeten worden gefinancierd’. Het gaat daarbij vaak om milieuorganisaties zoals Urgenda, Milieudefensie en Greenpeace.
• Volgens Yeşilgöz is het ‘gek als we organisaties blijven subsidiëren die daarna alleen maar meer kosten maken om de staat aan te klagen’. Tegelijk nuanceerde ze haar standpunt: niet alle subsidies hoeven volgens haar te verdwijnen. ‘Ik wil graag dat organisaties zelf hun eigen broek kunnen ophouden.’
• De Nederlandse Orde van Advocaten noemde het VVD-voorstel in strijd met de rechtsstaat. Het zou een ‘chilling effect’ hebben en belangenorganisaties kunnen afschrikken om misstanden aan te kaarten. Greenpeace, dat momenteel een klimaatzaak voert, benadrukt geen subsidie te ontvangen.

• VVD-leider Dilan Yeşilgöz noemt het ‘schokkend’ dat D66 geen uitbreiding van het boerkaverbod steunt, zei ze in het NOS Radio 1 Journaal.
• Volgens haar past gezichtsbedekkende kleding zoals de boerka ‘niet in een liberale samenleving, past niet in een seculiere samenleving.’
• Op dit moment is het dragen van een boerka verboden in het openbaar vervoer en in onderwijs-, zorg- en overheidsgebouwen.
• Yeşilgöz diende in september een motie in om het verbod uit te breiden naar alle openbare ruimten. De motie werd aangenomen, maar D66, GroenLinks-PvdA en SP stemden tegen.
• De NOS vroeg of de VVD onder haar leiding verschuift van een liberale naar een conservatieve partij. Yeşilgöz benadrukte dat voorbeelden zoals het boerkaverbod juist een liberale waarde beschermen.
• ‘Een boerka is ingericht om vrouwen uit het straatbeeld te wissen. Ik kan bijna niets antiliberalers bedenken dan zoiets,’ aldus de VVD-leider.

• Volgens een enquête van Kieskompas en het ANP voelt één op de vier Nederlanders zich niet thuis bij een politieke partij.
• Vooral mensen die blanco willen stemmen of nog geen keuze hebben gemaakt, zeggen dat geen enkele partij hun ideeën weerspiegelt.
• SGP-kiezers voelen zich juist het meest vertegenwoordigd, gevolgd door aanhangers van GroenLinks-PvdA en DENK.
• Jonge kiezers ervaren vaker politieke aansluiting dan middelbare leeftijdsgroepen. Ook blijkt dat theoretisch opgeleiden zich vaker vertegenwoordigd voelen dan praktisch opgeleiden.

• In het SBS6-verkiezingsdebat bleken PVV, GroenLinks-PvdA, CDA en VVD het opvallend eens over één punt: minder regels bij de huizenbouw. Frans Timmermans zei dat ‘de procedures korter kunnen’, en ook Geert Wilders en Henri Bontenbal pleitten voor meer tempo.
• Wilders wil dat de minister sneller ingrijpt bij vastgelopen projecten, terwijl Timmermans woningcorporaties meer ruimte wil geven om betaalbare huurwoningen te bouwen.
• Over de huurwet van Hugo de Jonge liepen de meningen uiteen: Dilan Yeşilgöz wil haar ‘handtekening weghalen’, Bontenbal wil de wet slechts aanpassen zodat huren betaalbaar blijven.

• Tijdens het verkiezingsdebat op SBS6 gisteravond verklaarden Henri Bontenbal (CDA), Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA) en Dilan Yeşilgöz (VVD) waarom ze niet met de PVV van Geert Wilders willen regeren.
• Timmermans zei dat hij om ‘principiële redenen’ afziet van samenwerking, onder meer vanwege de PVV-standpunten over moslims. Ook stelde hij dat Wilders in het kabinet-Schoof ‘hele incapabele mensen’ heeft geleverd.
• Volgens Bontenbal ‘hunkert’ Nederland naar stabiliteit. Hij vond dat ‘Wilders misschien wel de beste megafoon van de onvrede is, maar als politicus moet je meer doen dan de beste megafoon zijn.’ Wilders noemde dat ‘een grove belediging.’
• Yeşilgöz herhaalde dat Wilders eerder is weggelopen bij onderhandelingen: ‘Eén keer is toeval, twee keer is een patroon.’ Wilders reageerde dat hij vertrok omdat zijn tienpuntenplan om asielzoekers te weren geen steun kreeg. Volgens hem hebben mensen ‘schoon genoeg van partijen die elkaar uitsluiten.’

• Nog een week tot de Tweede Kamerverkiezingen, maar van echte verkiezingskoorts is nauwelijks sprake.
• De peilingen blijven stabiel, veel kiezers zijn nog zwevend en partijen vinden moeilijk een duidelijk campagnethema.
• D66 stijgt naar zo’n 17 zetels, terwijl de VVD is weggezakt naar 14. Vanavond 23 oktober kruisen Geert Wilders, Henri Bontenbal, Frans Timmermans en Dilan Yeşilgöz de degens in het eerste televisiedebat met de PVV-leider.
• Lees hier een analyse over de relatief korte verkiezingscampagne die Den Haag in zijn greep houdt.

• CDA-leider Henri Bontenbal zegt tegen NOS dat er geen kabinet-Wilders zal komen, ook al staat de PVV bovenaan in de peilingen. ‘Het CDA gaat niet in een coalitie met de PVV,’ zegt hij in aanloop naar het SBS-debat tegen de NOS.
• Volgens hem heeft ‘de VVD dat ook al gezegd. Dus er komt geen kabinet-Wilders.’
• Bontenbal vindt dat er geen enkele reden is om de PVV ‘nog een derde kans te gunnen om in Nederland de boel in gijzeling te houden.’
• Hij verwijst naar het eerste kabinet-Rutte, waar de PVV gedoogpartner was, en naar het huidige kabinet-Schoof. ‘We hebben al twee keer gezien dat het niet werkt,’ zegt hij.
• ‘Het land zit in een impasse; we hebben een stabiel kabinet nodig dat resultaten boekt.’

• Caroline van der Plas vindt dat het idee van een extraparlementair kabinet niet heeft geholpen om het kabinet-Schoof goed te laten functioneren. In Trouw zegt ze dat het concept, bedoeld om NSC bij de formatie te houden, nooit echt goed is begrepen.
• De formule moest zorgen voor meer openheid en minder partijdiscipline, maar leidde juist tot verwarring. BBB is de afgelopen tijd duidelijk naar rechts opgeschoven, onder meer met voorstellen voor een tijdelijke asielstop en een plan tegen islamitisch extremisme.
• Dat sluit aan bij thema’s die kiezers belangrijk vinden die naar de PVV neigen, al profiteert BBB daar minder van. Volgens politicologen voert BBB daardoor feitelijk campagne voor de PVV.
• ‘Wij wilden geen dichtgetimmerde coalitie met kadaverdiscipline, waarin je alleen maar ja en nee knikt omdat je het zo hebt afgesproken,’ zegt Van der Plas. ‘Maar uiteindelijk interpreteerde iedereen dat extraparlementaire anders. Volgens mij heeft niemand ooit echt begrepen wat het precies was.’

• De christelijke partijen ChristenUnie en SGP leggen de nadruk op onderwijsvrijheid nu homo-acceptatie op middelbare scholen onder de aandacht is gekomen in de verkiezingscampagne.
• ChristenUnie en SGP benadrukken het belang van onderwijsvrijheid. ‘De onderwijsvrijheid ligt onder vuur,’ schrijft ChristenUnie-leider Mirjam Bikker op X.
• SGP-leider Chris Stoffer stelt: ‘“Liberalen” hebben de aanval geopend op honderden scholen.’
• Aanleiding is een uitspraak van CDA-leider Henri Bontenbal in Nieuwsuur, waar hij zei dat reformatorische scholen relaties tussen mensen van hetzelfde geslacht mogen afwijzen.
• Bekijk hier de laatste uitlegvideo van EW over het onderwerp.
• Later zei hij in Vandaag Inside dat hij ‘baalt’ van die woorden en meer empathie had willen tonen voor jongeren.
• VVD-leider Dilan Yeşilgöz noemde zijn eerdere standpunt ‘teleurstellend’ en wees erop dat ‘vrijheid van onderwijs, vrijheid van godsdienst kan nooit betekenen dat je een ander onderdrukt.’

• De nummer twee van GroenLinks-PvdA wilde Den Haag verlaten. Krant Brabants Dagblad ontdekte dat Esmah Lahlah na de kabinetsval solliciteerde om burgemeester van Tilburg te worden. Gelijktijdig solliciteerde zij ook opnieuw voor een nieuwe periode als Tweede Kamerlid bij de linkse fusiepartij. Lahlah werd opnieuw op de tweede plaats achter Frans Timmermans gezet.
• Haar sollicitatie in Tilburg roept vraagtekens op over haar enthousiasme om weer Tweede Kamerlid te worden. Tegen de krant zegt Lahlah ‘volledig gecommitteerd’ te zijn.
• Al langer valt op dat Lahlah minder aandacht krijgt. Op het verkiezingscongres van GroenLinks-PvdA had ze geen rol, terwijl nummer drie Jesse Klaver en nummer zes Marjolein Moorman wel prominent in de aandacht stonden.

• D66 wil alleen in een coalitie stappen met de VVD als die partij afziet van bezuinigingen op onderwijs. Dat zegt partijleider Rob Jetten in RTL Nieuws. De VVD wil 1,5 miljard euro minder uitgeven aan onderwijs, maar volgens het Centraal Planbureau (CPB) zouden die bezuinigingen vooral nadelig uitpakken voor leerlingen met een achterstand, mbo’ers en het ‘menselijk kapitaal’ op de arbeidsmarkt.
• D66 kiest juist de tegenovergestelde koers en wil 5,1 miljard euro méér investeren in onderwijs dan het huidige beleid. Jetten benadrukt dat de VVD-plannen ‘van tafel moeten’ voordat hij met die partij wil onderhandelen. ‘Dilan Yeşilgöz zou dat moeten snappen,’ zegt hij, ‘want ook het bedrijfsleven vraagt al langer om extra investeringen in onderwijs.’
• Yeşilgöz heeft eerder haar voorkeur uitgesproken voor een ‘centrumrechts’ kabinet, met in elk geval het CDA en D66 aan tafel. Ook JA21 maakt deel uit van dat plaatje, maar volgens Jetten staat die partij ‘onderaan het prioriteitenlijstje.’

• CDA-leider Henri Bontenbal zegt te ‘balen’ van zijn opmerkingen in Nieuwsuur over homoseksuele leerlingen op reformatorische scholen.
• Hij erkent dat hij te veel de nadruk legde op de juridische kant in plaats van op de persoonlijke impact. ‘Het eerste wat ik had moeten zeggen, is hoe erg het is dat jongeren dat meemaken,’ zei hij in Vandaag Inside.
• Bontenbal benadrukt dat scholen verplicht zijn een veilige omgeving te bieden, en dat de Onderwijsinspectie moet ingrijpen als dat niet lukt.

• Demissionair minister van Buitenlandse Zaken David van Weel (VVD) dringt aan op snelle overeenstemming over fase twee van het Amerikaanse vredesplan voor Gaza.
• Volgens hem is de huidige situatie onhoudbaar en moet Hamas zo snel mogelijk worden ontwapend, al is nog onduidelijk hoe dat precies moet gebeuren.
• In Jordanië sprak Van Weel met zijn collega Ayman Safadi, die waarschuwde dat ook de spanningen op de Westelijke Jordaanoever moeten worden aangepakt.
• Jordanië steunt het Amerikaanse plan, maar ziet het risico op verdere escalatie door Israëlische landconfiscaties.
• Van Weel prees Jordanië voor zijn humanitaire inzet, zoals voedseldroppings boven Gaza en de opvang van gewonde Palestijnse kinderen. Tegelijk groeit in Jordanië onvrede over binnenlandse problemen, zegt analist Amer al-Sabaileh.
• Volgens hem voelt de bevolking dat het onderwijs- en gezondheidssysteem instort, terwijl het land diplomatiek minder invloed heeft dan voorheen.

• Frans Timmermans heeft vrijwilligers in Amsterdam opgeroepen om in de laatste campagneweek zo zichtbaar mogelijk te zijn. ‘Ik geloof dat wij nog de grootste partij kunnen worden’, zei hij.
• Volgens hem is het belangrijk om ‘mensen te mobiliseren en mensen te laten zien wat er op het spel staat’.
• Tijdens de slotdebatten wil hij duidelijk maken dat GroenLinks-PvdA een sociaal alternatief biedt voor de PVV.
• ‘In elke toespraak die ik houd, benoem ik het belang van het klimaat. Het is de voornaamste reden dat ik nog in de politiek zit’, aldus Timmermans.

• Volgende week woensdag kan op 47 treinstations worden gestemd voor de Tweede Kamerverkiezingen, meldt NS.
• Dat zijn er vier meer dan bij de vorige verkiezingen. De meeste stembureaus zijn open van 07.30 tot 21.00 uur, maar in Winterswijk kan dat al vanaf 05.00 uur.
• Ook Aalten en Zwijndrecht openen vroeg, en op Utrecht Centraal maken 3FM en FunX een liveshow.
• Stemmen kan met een stempas en ID; voor andere stations is een kiezerspas nodig.

• De politie in Den Haag heeft woensdag een 25-jarige man uit Alphen aan den Rijn aangehouden wegens het bedreigen van politici.
• In een veelgedeelde TikTok-livestream zei hij dat hij met een bijl naar de Tweede Kamer zou gaan en dat er ‘koppen gaan rollen’.
• Volgens het Openbaar Ministerie is dat een strafbare bedreiging, vooral gericht tegen Geert Wilders.
• Op de vraag met wie hij zou beginnen, antwoordde de verdachte: ‘met Geertje misschien’.
• Wilders reageerde op X: ‘Vreselijk weer!’, en bedankte het Team Bedreigde Politici en het OM voor de ‘snelle actie’.

• Lijsttrekker Aant Jelle Soepboer van de Fryske Nasjonale Partij (FNP) is met een skûtsje naar Den Haag gevaren om aandacht te vragen voor de regio.
• ‘Als Den Haag niet bereid is om naar ons te komen, dan komen wij wel naar Den Haag’, zei hij woensdag. Soepboer hekelt het gebrek aan aandacht voor regionale problemen.
• Hij noemt de verzakte huizen in Groningen door aardbevingsschade en de waterschade in Valkenburg na de overstroming van vier jaar geleden als voorbeelden.
• Volgens hem hebben partijen als BBB en NSC hun beloften aan de regio niet waargemaakt.
• De FNP doet in zestien van de twintig kieskringen mee, maar staat niet in de peilingen. Soepboer zegt daar geen stress van te hebben en vertrouwt op steun uit het hele land.

• Een week voor de Tweede Kamerverkiezingen zijn de meeste problemen met niet-bezorgde stempassen opgelost of onderweg naar de kiezers.
• Volgens PostNL en betrokken gemeenten zijn de klachten grotendeels afgehandeld. Vooral in Noord-Holland ging het mis, met meldingen uit Haarlem, Laren en delen van Amsterdam.
• In Sittard-Geleen werden door ‘nalatigheid’ van een postbode ruim 2000 passen niet bezorgd. In bijna alle gemeenten kunnen mensen zonder stempas deze week nog een nieuwe aanvragen.
• ‘In de gemeenten waar meldingen zijn geweest, zijn nieuwe stempassen verstuurd en bezorgd,’ zegt een woordvoerder van PostNL.

• CDA-leider Henri Bontenbal wil dat een nieuw kabinet snel werk maakt van het verkorten van asielprocedures. Volgens hem moeten asielzoekers binnen enkele maanden duidelijkheid krijgen over hun status. Dat zou niet alleen eerlijker zijn voor de betrokkenen, maar ook de aanzuigende werking van Nederland als asielland verminderen.
• ‘Soms is het eerste gesprek pas na een jaar. Dat duurt veel te lang,’ zei Bontenbal in het RTL Ontbijtnieuws. ‘Hoe langer mensen hier blijven, hoe meer ze profiteren van het feit dat ze in Nederland zijn. Dat moeten we voorkomen.’
• Naast de Europese afspraken uit het migratiepact pleit hij voor nationale maatregelen. Zo wil Bontenbal een einde aan het stapelen van procedures, waarbij asielzoekers steeds nieuwe herhaalverzoeken kunnen indienen.
• In hetzelfde interview zei Bontenbal alleen in een kabinet te willen plaatsnemen als premier. Als het CDA die positie niet levert, blijft hij fractieleider in de Tweede Kamer.

• Eerder steunde het CDA de asielplannen van minister Faber niet. Het strafbaar stellen van illegaliteit was voor de partij een breekpunt.

• D66-leider Rob Jetten heeft kritiek geuit op de beslissing van zijn partijleden om twee klassieke D66-speerpunten uit het verkiezingsprogramma te schrappen: de rechtstreeks gekozen premier en burgemeester.
• ‘Ik was het niet zo eens met die keuze van de leden,’ zei Jetten in een lijsttrekkersinterview met BNR. Volgens hem zou een rechtstreeks gekozen premier de politieke verantwoordelijkheid hebben versterkt, zeker in de nasleep van het mislukte rechtse kabinet dat twee jaar geleden aantrad.
• ‘Als Wilders zelf dat kabinet had moeten leiden in plaats van een ongekozen ambtenaar, dan had hij nu zelf op de blaren moeten zitten’, aldus de D66-leider.
• Ook het partijbestuur van D66 was tegen de wijziging, maar de leden stemden eerder deze maand toch in meerderheid voor. Daarmee verdwijnt een deel van de zogenoemde ‘kroonjuwelen’ van de sociaal-liberale partij, die traditioneel pleit voor meer directe democratie en meer invloed voor de burger, onder meer via referenda en gekozen bestuurders.

• D66-lijsttrekker Rob Jetten heeft in een interview afstand genomen van de zogenoemde ‘droomcoalitie’ van VVD-leider Dilan Yesilgöz, waarin VVD, D66 en JA21 zouden samenwerken. Volgens Jetten is dat scenario bijna lachwekkend.
• Jetten uit ook stevige kritiek op Caroline van der Plas van de BBB. In een interview met de Volkskrant noemt hij haar de ‘voorzitter van de fanclub van Geert Wilders’. ‘Ze kopieert zijn teksten en doet er nog een schepje bovenop,’ aldus Jetten.
• Jetten verwijst naar Van der Plas’ uitspraken over de Raad van State, die volgens de BBB te politiek zou zijn. De partij wil dat de Tweede Kamer voortaan betrokken wordt bij benoemingen.
• Op de vraag of D66 rechtser is geworden, reageerde Jetten afwijzend. ‘Ik vind die rechts-links-discussie de minst boeiende,’ zei hij.
• Volgens hem draait politiek meer om de ‘vibe’ die een partij uitstraalt. ‘Het is wel een heel saaie, fletse bedoening bij VVD, GroenLinks-PvdA en CDA. Ze willen alleen maar rust en stabiliteit uitstralen,’ aldus Jetten, die zijn partij omschreef als ‘een gretige club die er in de coalitie vol voor gaat.’

• Bij de Tweede Kamerverkiezingen op 29 oktober mogen ruim 13 miljoen Nederlanders hun stem uitbrengen. Dat blijkt uit voorlopige cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
• Het electoraat is duidelijk ouder dan vroeger. Bijna 30 procent van de kiesgerechtigden is 65 jaar of ouder, terwijl dat dertig jaar geleden nog 18 procent was. Het aandeel jonge kiezers tot 35 jaar blijft al sinds 2010 stabiel op ongeveer een kwart. Ongeveer 400.000 jongeren mogen dit jaar voor het eerst stemmen.
• Volgens het CBS heeft 91 procent van de volwassen bevolking stemrecht, iets minder dan bij de verkiezingen van 2017 (94 procent). De daling komt vooral door meer immigratie: veel nieuwkomers hebben nog geen Nederlandse nationaliteit en mogen daardoor (nog) niet stemmen.
• De gemiddelde leeftijd van alle kiesgerechtigden is gestegen naar 51 jaar, tegen 49,5 jaar tien jaar geleden.
• Om te mogen stemmen moet iemand 18 jaar of ouder zijn, de Nederlandse nationaliteit bezitten en niet door een rechter zijn uitgesloten van het kiesrecht — iets wat alleen in uitzonderlijke gevallen gebeurt.

• GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans sluit niet uit dat Nederland nationale maatregelen neemt om de asielinstroom te verkleinen, als toekomstige coalitiepartners dat eisen. Dat zei hij in Nieuwsuur.
• Hoewel zijn partij de voorkeur geeft aan een Europese aanpak, wil Timmermans het gesprek niet uit de weg gaan. ‘Ik ben bereid daarover te spreken,’ zei hij, met de kanttekening dat maatregelen wel moeten passen binnen internationale verdragen over de behandeling van vluchtelingen. ‘Iedereen in Europa verdient ook bescherming.’
• Timmermans benadrukte dat hij niets ziet in wat hij schijnoplossingen noemt, zoals het strafbaar stellen van illegaliteit. Volgens hem helpt dat niet om mensen sneller uit te zetten, maar vergroot het juist de kans dat zij uit beeld raken.
• Wel ziet hij ruimte voor praktische verbeteringen, bijvoorbeeld door asielprocedures te versnellen. Tegelijk waarschuwde hij dat nationale maatregelen langer op zich laten wachten dan de Europese plannen, die vanaf juni volgend jaar ingaan en moeten zorgen voor sterkere buitengrensbewaking en snellere terugkeer van afgewezen asielzoekers.

• In het laatste deel van het christelijke verkiezingsdebat komt internationale veiligheid ter sprake. Alle drie de partijen steunen de verhoging van de NAVO-norm naar 5 procent in 2035. Maar over het betalen van de kosten daarvan is felle strijd.
• CDA’er Henri Bontenbal is niet geschrokken van de kritiek op de ‘vrijheidsbijdrage’. Het is de naam van het CDA voor een belastingverhoging om een deel van de defensie-uitgaven te betalen. SGP’er Chris Stoffer noemde dat eerder de ‘Bontenbalbelasting’.
• Maar volgens Bontenbal was dat een prima naam: ‘Wij hebben het exact waargemaakt. Een boodschappentas van 50 euro wordt vier cent duurder.’
• Bikker is het daar niet mee eens. Volgens de ChristenUnie-lijsttrekker maakt het CDA de verkeerde keuze. ‘Arme gezinnen worden er harder door getroffen dan rijke gezinnen.’ Arme mensen zouden hun boodschappen niet meer kunnen doen, vreest zij.
• Bontenbal vindt het te overzien. SGP’er Stoffer wil voor het bekostigen van de defensie-uitgaven vooral kijken naar bezuinigingen op de overheid.

• In Veenendaal is dinsdagavond één van de grootste verkiezingsdebatten van Nederland tussen de christelijke lijsttrekkers. Mirjam Bikker (ChristenUnie), Henri Bontenbal (CDA) en Chris Stoffer (SGP) debatteren op uitnodiging van het Nederlands Dagblad met 1.400 toeschouwers.
• In het eerste deel spraken zij over migratie. Volgens SGP’er Stoffer is immigratie een bedreiging voor de joods-christelijke cultuur.
• Bontenbal en bikker zijn het daar niet meer eens. Bontenbal vindt het een ‘te directe relatie’. De CDA’er pleit voor meer zelfvertrouwen in de eigen cultuur en vindt integratie belangrijk. Bikker (ChristenUnie) wijst ook op secularisatie als gevaar.
• Ook over het strenger maken van de Nederlandse asielregels worden besproken. Daar is Bontenbal (CDA). Hij wil een einde aan het stappelen van asielprocedures door asielzoekers.
• Ook bepleit hij invoer van een twee-statusstelsel. Bikker is het daar niet direct mee eens. ‘Ik ben daar principieel niet tegen, als het in de praktijk werkt.’ Ze vreest dat het vooral ‘meer papierwerk’ betekend.

• In De Basiliek in Veenendaal vindt vanavond het ND-verkiezingsdebat plaats met de christelijke lijsttrekkers Mirjam Bikker (ChristenUnie), Henri Bontenbal (CDA) en Chris Stoffer (SGP).
• Vanaf 19.45 uur gaan zij met elkaar in debat over thema’s als migratie, Israël en medische ethiek.
• Het debat wordt georganiseerd door het Nederlands Dagblad.
• Een van de gevoelige onderwerpen die waarschijnlijk niet aan bod komen, is de vrijheid van onderwijs en de omgang met homoseksualiteit op reformatorische scholen.
• CDA-leider Henri Bontenbal zei gisteren in Nieuwsuur dat de spanning tussen artikel 23 (vrijheid van onderwijs) en artikel 1 (gelijkheidsbeginsel) van de Grondwet er nu eenmaal is.
• Volgens hem moeten we accepteren dat deze grondrechten soms met elkaar botsen. Bekijk hier de video-reel over het onderwerp.

• The Rights Forum noemt de aangifte van Caroline van der Plas tegen de organisatie ‘merkwaardig’.
• De BBB-leider zegt dat ze die stap zet vanwege een poster waarop haar gezicht staat met de tekst ‘Zij koos voor genocide’.
• Ook de leiders van VVD en PVV staan op soortgelijke posters. Directeur Gerard Jonkman benadrukt dat de betrokken partijen zelf vaak stevige taal gebruiken en dat de leus op de poster in de verleden tijd staat.
• Volgens hem heeft de Nederlandse regering, waar BBB, VVD en PVV deel van uitmaakten, meegewerkt aan genocide door Israël onvoorwaardelijk te steunen.

• ‘BBB, VVD en PVV zijn niet partijen die zichzelf altijd heel diplomatiek uitdrukken. Zij zijn zelf ook heel helder in hun uitspraken,’ zegt Jonkman.

• ‘Wij zijn van mening dat de Nederlandse regering, waar BBB, PVV en VVD deel van uitmaakten, heeft meegewerkt aan genocide door zich onvoorwaardelijk achter Israël op te stellen.’

• Senator en medeoprichter Niko Koffeman verlaat de Partij voor de Dieren, bevestigt de partij na berichtgeving van NRC. Hij blijft wel aan als partijloos lid van de Eerste Kamer.
• Volgens Koffeman richt de partij zich te veel op mensenonderwerpen en te weinig op dieren, wat al langer bij hem tot onvrede leidde.
• Fractievoorzitter Ingrid Visseren-Hamakers noemt zijn vertrek ‘verschrikkelijk’ en benadrukt dat dierenwelzijn voor alle partijleden topprioriteit heeft.
• Ook partijleider Esther Ouwehand reageerde eerder op onvrede binnen de partij, door te zeggen dat sommige leden ‘niet mee kunnen komen’ met de nieuwe koers. Voor Koffeman was die opmerking het laatste zetje om op te stappen.

• Niko Koffeman: ‘De partij richt zich wat mij betreft te weinig op dieren en te veel op ‘mensenonderwerpen’, zoals de oorlog in Gaza.’

• Tijdens een verkiezingsdebat over kennis botsten GroenLinks-PvdA, CDA en D66 met de VVD over het investeringsbeleid in onderzoek en wetenschap.
• De VVD wil minder geld uittrekken en meer voorwaarden stellen aan onderzoeksfinanciering. VVD’er Wendy van Eijk-Nagel pleitte ervoor om vooral onderzoek te steunen dat ‘ook direct wat oplevert’.
• De andere partijen benadrukten dat ‘onderzoek uit interesse’ juist leidt tot de meeste innovaties.
• Marcel Hanegraaff (CDA) verwees naar Silicon Valley als voorbeeld, en Luc Stultiens (GroenLinks-PvdA) waarschuwde dat niet alleen in bètaonderzoek moet worden geïnvesteerd ‘omdat ze direct geld opleveren’.

• BBB-leider Caroline van der Plas kondigt aan aangifte te doen tegen The Rights Forum, nadat de organisatie een poster verspreidde met haar foto en de tekst ‘Zij koos voor genocide.’
• De poster maakt deel uit van een kieswijzer over het Israël-Gaza-conflict.
• Volgens Van der Plas voelt de actie ‘onveilig en grensoverschrijdend’. Ze vreest dat de boodschap mensen kan aanzetten tot vijandigheid: ‘Er kunnen mensen zijn die denken: zij is het kwaad. En dan weet je niet wat iemand je kan aandoen.’
• The Rights Forum uit met de campagne kritiek op de pro-Israëlische lijn van BBB. De partij weigert de situatie in Gaza ‘genocide’ te noemen. Van der Plas benadrukt dat zo’n oordeel alleen kan komen van het Internationaal Gerechtshof.
• Eerder zegde de BBB-lijsttrekker al bijeenkomsten in Nijmegen en Otterlo af vanwege zorgen om haar veiligheid.

• Demissionair minister Vincent Karremans (Economische Zaken) heeft telefonisch overleg gevoerd met de Chinese minister van Handel Wang Wentao over de toekomst van chipfabrikant Nexperia.
• Volgens Karremans werd gesproken over ‘een oplossing die goed is voor het bedrijf, voor Europa en voor China’.
• De VVD-minister benadrukte dat Nederland ‘de komende periode in contact blijft met de Chinese autoriteiten’ om tot een constructieve uitkomst te komen.
• Eerder greep Karremans in met een zeldzaam gebruikte wet om te voorkomen dat gevoelige technologische kennis en intellectueel eigendom van Nexperia zou weglekken naar China. De Europese hoofdvestiging van het bedrijf staat in Nijmegen.
• Daarnaast ontnam de ondernemingskamer van het gerechtshof in Amsterdam de Chinese eigenaar van Nexperia zijn zeggenschap over het bedrijf. Als reactie daarop staakte China tijdelijk de export van producten uit de Nijmeegse fabriek.

• De Nederlandse orde van advocaten (NOvA) heeft fouten ontdekt in het maandag gepubliceerde rapport waarin de verkiezingsprogramma’s zijn beoordeeld op rechtsstatelijkheid. De beroepsorganisatie maakte dinsdag bekend dat in de berekening van de scores onjuiste optellingen zijn gebruikt en heeft inmiddels een gecorrigeerde versie uitgebracht.
• De hoofdconclusie blijft volgens de NOvA overeind: de meeste partijen bevatten in hun programma voorstellen die strijdig zijn met de rechtsstaat. Wel zijn de cijfers aangepast. Zo krijgt de PVV 23 rode vlaggen in plaats van 30, FVD 24 in plaats van 33, en blijkt DENK ten onrechte één rode vlag te hebben gekregen. Ook bij de overige partijen zijn rekenfouten vastgesteld.
• ‘Dit is echt een stommiteit, dit had nooit mogen gebeuren,’ erkent een woordvoerder van de NOvA tegen ANP. De dubbeltellingen zijn volgens hem ontstaan door tijdsdruk, ‘maar dat is geen excuus.’ De inhoudelijke beoordeling van de programma’s is niet gewijzigd. De advocatenorde zegt contact op te nemen met alle betrokken partijen.
• Lees ook: Hoe een rechtsstatelijke toets het karakter van een openlijk stemadvies kreeg

• D66-leider Rob Jetten was sinds begin september het meest aanwezige Kamerlid in de landelijke media. Dat blijkt uit een inventarisatie van het ANP. Tot en met maandag verscheen hij 38 keer in onder meer televisieprogramma’s, kranten en radiouitzendingen.
• GroenLinks-PvdA-lijsttrekker Frans Timmermans, CDA-leider Henri Bontenbal en VVD-voorman Dilan Yeşilgöz kwamen elk ruim twintig keer voorbij. Ook hun deelname aan verkiezingsdebatten is in de telling meegenomen.
• Opvallend is dat Joost Eerdmans (JA21) – met slechts één zetel in de Tweede Kamer – relatief vaak opdook in landelijke media. Voor PVV-leider Geert Wilders, leider van de grootste fractie, gold juist het tegenovergestelde. Hij was vorige week te zien bij Vandaag Inside en werkte mee aan een voorpaginainterview met De Telegraaf.
• Wanneer de media-aandacht wordt afgezet tegen de peilingen, ontstaat een ander beeld. Per virtuele zetel verschenen Caroline van der Plas (BBB) en Mirjam Bikker (ChristenUnie) het vaakst in landelijke media. Ook SP-leider Jimmy Dijk en SGP-voorman Chris Stoffer kregen, vergeleken met hun gepeilde zetelaantal, opvallend veel zendtijd.
• De kleinste partijen kwamen slechts enkele keren aan bod. Hun mediaoptredens waren meestal in programma’s die álle lijsttrekkers uitnodigden, zoals Sven op 1 (WNL), Dit is de Dag (EO) en het NOS Radio 1 Journaal.

• De stemadviezen van AI-chatbots blijken onbetrouwbaar en politiek gekleurd, concludeert de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) na eigen onderzoek. De toezichthouder waarschuwt kiezers om dergelijke chatbots niet te gebruiken voor stemadvies en stelt dat systemen die dat wel doen aan strenge eisen moeten voldoen.
• De AP vergeleek vier chatbots met stemhulpen als Kieskompas en de StemWijzer. Daaruit bleek dat de chatbots ‘opvallend vaak’ uitkwamen op PVV of GroenLinks-PvdA – ‘ongeacht de vraag of opdracht van de gebruiker’. Partijen als D66, SP, VVD en Partij voor de Dieren kwamen minder vaak als eerste keuze naar voren, terwijl BBB, CDA, SGP en DENK vrijwel nooit werden aanbevolen, zelfs niet wanneer de antwoorden overeenkwamen met hun partijstandpunten.
• ‘Chatbots lijken slimme hulpjes, maar als stemhulp slaan ze stelselmatig de plank mis,’ zegt AP-vicevoorzitter Monique Verdier. ‘Daardoor kunnen kiezers – zonder dat ze het doorhebben – het advies krijgen om te stemmen op een partij die helemaal niet bij hun voorkeuren past.’
• Lees ook: Alle stemwijzers op een rij | Tweede Kamerverkiezingen 2025

• VVD-leider Dilan Yeşilgöz wil na de verkiezingen een centrumrechts kabinet vormen — met CDA, D66, JA21 en BBB.
• Volgens haar is het CDA onder Bontenbal ‘linkser dan voorheen’, maar ze denkt dat ze de partij naar rechts kan trekken.
• Toch lijkt die coalitiedroom voorlopig ver weg: in de peilingen is er geen meerderheid, en D66 en JA21 hebben al twijfels uitgesproken.

• De Universiteit Utrecht heeft het verkiezingsdebat van woensdagavond verplaatst van de binnenstad naar de campus op De Uithof, uit voorzorg voor de veiligheid. Aanleiding was de bevestiging dat FVD-leider Thierry Baudet aanwezig zal zijn.
• ‘We waren al bezig met de verplaatsing toen we een anonieme mail kregen waarin stond dat Baudet niet welkom zou zijn,’ zegt een woordvoerder. ‘Dat was voor ons een signaal om extra alert te zijn.’
• Tegelijkertijd heeft de actiegroep Utrecht Student Encampment een lawaaiprotest aangekondigd. De groep, die eerder actie voerde tegen de banden van de universiteit met Israël, stelt dat de universiteit door Baudet uit te nodigen ‘niet alleen genocide, maar ook fascisme faciliteert’. Deelnemers worden opgeroepen met potten en pannen te komen demonstreren bij de ingang.
• Aan het debat nemen, naast FVD, ook politici van CDA, GroenLinks-PvdA, SP, VVD en D66 deel.

• VVD-lijsttrekker Dilan Yeşilgöz zegt ‘juist heel trots’ te zijn op voorstellen die door de Nederlandse orde van advocaten (NOvA) als onrechtsstatelijk zijn bestempeld. In BNR Nieuwsradio reageerde ze op het rapport waarin verkiezingsplannen van partijen zijn getoetst aan de rechtsstaat.
• Volgens Yeşilgöz zijn de plannen bedoeld om de rechtsstaat te beschermen. Het voorstel om strenger te zijn voor advocaten die zware criminelen bijstaan, moet voorkomen dat criminelen vanuit de gevangenis moordopdrachten geven. Zo wil ze advocaten en journalisten juist beschermen.
• De NOvA beoordeelde negen VVD-plannen als schadelijk voor de rechtsstaat. Yeşilgöz reageerde fel: ‘Ik word echt heel pissig van dat stempel antirechtsstatelijk. Dat is hun mening.’
• Over kritiek op een verbod op snelwegblokkades zei ze dat ze wil opkomen voor agenten die ‘weekend na weekend hun vrije dagen kwijt zijn om mensen van de snelweg te schrapen’.
• In het NOvA-rapport kregen PVV en Forum voor Democratie de meeste ‘rode vlaggen’.

• In de discussie over wonen willen drie van de vier partijen de hypotheekrenteaftrek beëindigen. Volgens D66’er Rob Jetten zorgt dat voor ‘afkoeling’ van de huizenmarkt.
• JA21’er Joost Eerdmans noemt het een ‘oplossing voor niks’. Er komt geen huis bij, zegt Eerdmans. Daarbij wijst Eerdmans op een onderzoek van het Economisch Instituut voor de Bouw.
• Volgens Bontenbal (CDA) zit er een ‘verborgen konijn in de doorrekening van JA21’. Zij laten de hypotheekrenteaftrek weliswaar ongemoeid, maar verhogen het eigenwoningforfait.
• Bontenbal herhaalt de belofte dat het CDA de 11 miljard euro die de hypotheekrenteaftrek kost, terugkeert via een lagere inkomstenbelasting. Dat betekent alsnog dat huizeneigenaren per saldo erop achteruitgaan.
• GroenLinks-PvdA-leider Timmermans benoemt het feit dat de hypotheekrenteaftrek nu ook al wordt afgebouwd en dat de VVD daarmee is begonnen. ‘Wij gaan daarmee door’. Volgens Timmermans kan je het geleidelijk doen en haal je zo druk af van de woningmarkt.

• Na het debat over asiel gaat de discussie verder over arbeidsmigratie. Uit cijfers blijkt dat arbeidsmigratie voor meer overlast zorgt dan asielmigratie. Hoe daarmee om te gaan?
• VVD-leider Yesilgöz draagt een aantal oplossingen aan. Ze wil dat meer gekeken wordt naar welke Nederlanders het werk kunnen doen, zodat er minder arbeidsmigratie hoeft plaats te vinden. Ook wil ze zorgen voor meer automatisering bij werkgevers en goede huisvesting, dat laatste zonder dat andere Nederlanders daardoor in de knel komen.
• We moeten ook eerlijk zijn, werpt Eerdmans (JA21) tegen. ‘We kunnen niet zeggen: we gaan het zonder arbeidsmigranten doen. We hebben die mensen ook nodig.’ Daarnaast zegt hij dat het mogelijk is om de overlastgevers onder hen via de rechter terug naar het land van herkomst te krijgen. Vaak zijn dat Oost-Europese landen.
• Dijk hoort het verhaal van Eerdmans naar eigen zeggen met verbazing aan. ‘Rechts die iets wil doen aan arbeidsmigratie? Er is niets gedaan de afgelopen jaren. Er vindt forse uitbuiting van arbeidsmigranten plaats,’ aldus Dijk. ‘En dan worden ze afgedankt – inhumaan.’
• Die erbarmelijke omstandigheden zijn de reden dat er overlast plaatsvindt van arbeidsmigranten, volgens Dijk. ‘Dat mag je niet op die mensen afschuiven.’
• Bontenbal, tot slot, wijst evenals de VVD naar automatisering en goede huisvesting en noemt verder het leren van de Nederlandse taal. ‘Laten we daar eens mee beginnen.’

• In het tweede debat gaan Henri Bontenbal (CDA), Jimmy Dijk (SP), Joost Eerdmans (JA21), en Dilan Yesilgöz (VVD) met elkaar in debat over asiel en hoe asielzoekers te verdelen over Nederland.
• Volgens Henri Bontenbal (CDA) is het niet eerlijk dat de ene gemeente meer doet dan de andere als het gaat om de opvang van asielzoekers. ‘Dat is niet fair.’ Daarom is hij voor de spreidingswet. ‘Als je gaat spreiden, gaat een deel van de onvrede ook weg,’ zegt hij.
• Volgens JA21’er Eerdmans klopt dat niet. ‘Dan neemt de onvrede alleen maar toe. Dan maak je van Nederland een groot AZC,’ zegt hij. ‘Als je niet iets doet aan de instroom, zwicht je voor het probleem van de instroom. De instroom is de wond, de spreiding een pleister over de wond.’
• Maar volgens Bontenbal kan je de mensen niet ‘wegtoveren’. Dijk van de SP bepleit een ‘omgekeerde’ spreidingswet. De rijkste 25 gemeenten moeten dan de meeste asielzoekers opvangen. Volgens Dijk is dat het eerlijkst.

• ‘Het spijt me dat ik het zeggen moet,’ begint Frans Timmermans (GL-PvdA), ‘maar de heer Jetten staat hier gewoon te jokken.’ Steen des aanstoots voor Timmermans is dat de D66-leider nu zegt dat hij elk jaar wil evalueren of het basispakket uitgebreid moet worden, maar tegen het Centraal Planbureau – dat de plannen van partijen heeft doorgerekend – het tegendeel beweert.
• ‘U moet niet aan angstzaaierij doen,’ reageert Jetten getergd. ‘Als mensen goede behandelingen nodig hebben, dan gaan wie die vergoeden.’ De D66-leider legt de bal vervolgens bij Timmermans. ‘Als we het hebben over eerlijk zijn: u belooft in uw verkiezingsprogramma het afschaffen van het eigen risico, maar u levert een halvering.’

• Het eerste thema van dit debat tussen Jimmy Dijk (SP), Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA), Rob Jetten (D66) en Dilan Yesilgoz (VVD) is zorg. Daarna volgen immigratie en wonen.
• Gespreksleider Renze Klamer wil van de VVD-leider weten hoe hoog het eigen risico wordt. Bij de VVD gaat het eigen risico naar 440 euro per jaar, zo bleek uit de doorrekening van het verkiezingsprogramma.
• Volgens Dijk is dat niet goed. Hij wil het eigen risico afschaffen, iets dat D66-leider Jetten afdoet als ‘lauw bier’ uitdelen. Een lager eigen risico of deze zelfs afschaffen is niet verstandig volgens hem. ‘Dat leidt tot langere wachtlijsten.’ Volgens hem moet er meer in preventie worden geïnvesteerd.
• Ook Timmermans wil het eigen risico verlagen. Dat moet volgens hem worden gehalveerd Daarop valt Jetten hem aan. Hij snapt niet dat Timmermans doorgaat op ‘het pad van de heer Wilders.’ De PVV had in het kabinet Schoof namelijk bedongen dat het eigen risico zou worden gehalveerd.

• Gemeenten nemen extra veiligheidsmaatregelen rond de verkiezingen op 29 oktober. In tientallen plaatsen houden boa’s toezicht bij stembureaus om onrust te voorkomen. Sommige gemeenten, zoals Amsterdam en Wassenaar, spreken van “zichtbare en onzichtbare” beveiliging, terwijl elders extra handhavers of surveillancediensten worden ingezet.
• De voorbereidingen volgen op recente incidenten bij gemeentehuizen en zijn gebaseerd op een dreigingsanalyse van de NCTV.

• D66-lijsttrekker Rob Jetten zei tijdens een campagnerally in Leiden dat hij de verkiezingen van 29 oktober wil winnen. In poppodium Nobel zwaaiden leden met Nederlandse en EU-vlaggen. Jetten verklaarde dat hij ‘de driekleur als symbool wil terugpakken van extreemrechts.’
• Volgens Jetten maakt de groei van D66 een overwinning mogelijk, ‘iets wat ik niet had verwacht toen het kabinet viel’. In sportieve bewoordingen sprak hij over ‘de eindsprint’, want ‘alleen het resultaat op de finish telt.’
• Na afloop zei Jetten dat de vlag weer moet staan voor tolerantie. De D66-campagne draait volgens hem om positiviteit en samenwerking. CDA-leider Henri Bontenbal noemt hij ‘de beste coalitiepartner’, omdat ‘er een mooi fundament voor een coalitie kan liggen.’

• Tijdens een campagnebezoek aan Oosterhout (Noord-Brabant) heeft VVD-leider Dilan Yeşilgöz benadrukt alleen in een centrumrechts kabinet te willen deelnemen. ‘Wij gaan niet in een links kabinet stappen,’ zei ze.
• Volgens Yeşilgöz draait de verkiezing van 29 oktober om de keuze tussen een links of centrumrechts kabinet. Een coalitie aan de rechterzijde acht ze nog steeds haalbaar: ‘We hebben nog maar een paar zetels nodig.’

• De VVD-leider wees erop dat bij CDA en D66 nog onduidelijk is welke kant zij na de verkiezingen zullen kiezen. ‘Bij hen weet je nog niet wat er na de 29e gaat gebeuren. Gaan ze linksom of gaan ze rechtsom?’

• Gemeenten willen dat het volgende kabinet zorgt voor stabiel beleid, duidelijke regels en voldoende middelen om hun taken uit te voeren. De Gelderse gemeente Aalten vat die wens samen als ‘rust, reinheid en regelmaat.’

• Uit een rondgang van het ANP onder tweehonderd gemeenten blijkt dat veel lokale overheden zich zorgen maken over hun financiële positie. Ruim tachtig gemeenten vragen om meer geld, omdat ze vrezen voor een ‘ravijnjaar’ als de huidige bezuinigingen doorgaan.
• Burgemeester Gerrit Jan Gorter van Twenterand noemt het budget dat ze nu ontvangen ‘volstrekt onvoldoende’ voor ‘de druk op de jeugdzorg, het realiseren van passende woningbouw, en het versterken van de leefbaarheid.’

• Naast geld willen meer dan vijftig gemeenten vaste en voorspelbare regels. ‘Niet voor een moment, maar langjarig,’ aldus Ede. Dalfsen zegt dat gemeenten bij de opvang van vluchtelingen zich in de steek gelaten voelen.

• Joost Hoebink, nummer 33 op de kandidatenlijst van de VVD, heeft zich in een bericht op LinkedIn kritisch uitgelaten over de richting van zijn partij. ‘Ik hoor dagelijks over breekpunten en het uitsluiten van partijen,’ schrijft hij. Volgens Hoebink ziet hij een partij die zich ingraaft en vastdraait in het eigen gelijk.
• ‘Als kandidaat-Kamerlid krijg ik elke dag vele mailtjes en berichten van mensen die zich niet meer in de VVD herkennen,’ aldus Hoebink. Hij zegt die zorgen te herkennen en te delen.
• De VVD’er mist naar eigen zeggen de partij waar hij zich tien jaar geleden bij aansloot. Hij herinnert zich een VVD die ‘vrolijk, ambitieus en optimistisch naar de toekomst keek’ en bereid was om compromissen te sluiten en van links tot rechts samen te werken. ‘Zo is er straks niets en niemand meer om mee samen te werken,’ vreest Hoebink.
• Toch vraagt hij kiezers om niet weg te lopen. In zijn bericht roept hij op om ook op te staan en bij de verkiezingen te kiezen voor de ‘nieuwe’ VVD. Die laatste oproep staat ook op zijn persoonlijke campagneposter, die hij bij het LinkedIn-bericht heeft geplaatst.

• De VVD wil niet deelnemen aan een kabinet met GroenLinks-PvdA, CDA en D66. Dat zei demissionair minister van Defensie Ruben Brekelmans vrijdagavond in het tv-programma Café Kockelmann.
• Eerder gaf partijleider Dilan Yesilgöz al aan niet in een kabinet-Timmermans te willen stappen. Brekelmans sluit zich daarbij aan en stelt dat een samenwerking met ‘dit hele blok’ neerkomt op een links kabinet.
• Aan tafel reageerde GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans fel. Hij noemde de uitlating van Brekelmans ‘paniekvoetbal’. De VVD staat al langere tijd onder druk in de peilingen, waar de partij gisteren bij de meest recente peiling van Peil.nl op zestien zetels uitkwam.

• Het kabinet is van plan om begin 2026 een hogere stikstofgrens in te voeren. Dat plan gaat alleen door als blijkt dat het juridisch standhoudt, zei premier Dick Schoof vrijdag na afloop van de ministerraad.
• De vergadering duurde aanzienlijk langer dan gebruikelijk, omdat VVD- en BBB-ministers het oneens waren over de invoering van de zogenoemde rekenkundige ondergrens. In december moet duidelijk worden of de maatregel daadwerkelijk van kracht kan worden.
• Volgens Schoof is het nodig om hierover eerst afspraken te maken met de provincies, die verantwoordelijk zijn voor het verlenen van natuurvergunningen.
• Ook wil het kabinet dat de nieuwe grens wordt ingebracht in een lopende rechtszaak. Zo moet blijken of een boerenbedrijf met een zeer lage stikstofuitstoot inderdaad geen vergunning nodig heeft.
• De verhoging van de ondergrens is een belangrijk speerpunt van coalitiepartij BBB. Minister van Landbouw Femke Wiersma (BBB) kondigde de maatregel eerder groots aan, in de hoop dat boeren hierdoor sneller toestemming krijgen voor hun activiteiten.
• De VVD reageert voorzichtiger, uit angst dat de nieuwe grens opnieuw voor juridische onzekerheid zorgt bij bedrijven.

• JA21-leider Joost Eerdmans zei vrijdag in Goedemorgen Nederland op NPO 1 dat hij liever met de PVV zou regeren dan met D66. ‘Maar ik heb mijn ogen ook open en gezien hoe de PVV twee keer in een kabinet heeft gezeten.’
• ‘Ik stap niet in een kabinet met Timmermans,’ zei Eerdmans. ‘Ik wil niet in een middenkabinet met GroenLinks-PvdA.’ Hij benadrukte dat JA21 ‘liever op rechts samenwerkt met de PVV dan met D66 erbij.
• Volgens Eerdmans zijn er meer overeenkomsten op belangrijke thema’s met de PVV, maar blijft het de vraag of de partij het kan waarmaken in coalitieverband.
• Voormalig PVV-staatssecretaris Ingrid Coenradie, nu kandidaat voor JA21, zei: ‘Ik heb mijn ogen ook open en gezien hoe de PVV twee keer in een kabinet heeft gezeten. Ik wil er nog mee werken, omdat er uiteindelijk een coalitie gevormd moet worden.’

• De ministerraad is vrijdag uren vertraagd geraakt door een vooroverleg over stikstof tussen ministers van de VVD en BBB. De spanning tussen de partijen liep hoog op over de invoering van de zogenoemde ‘rekenkundige ondergrens’. De vergadering, die om 11.00 uur zou beginnen, was even voor 16.00 uur nog niet van start gegaan, melden bronnen rond het kabinet.
• Het broeit al langer tussen de laatste twee overgebleven regeringspartijen. De BBB wil de rekenkundige ondergrens fors verhogen, zodat boeren met een kleine stikstofuitstoot geen natuurvergunning nodig hebben. Voor de partij is dit een belangrijk punt, zeker met de verkiezingen in zicht.
• De VVD vreest echter grote juridische problemen als de verhoging niet goed wordt onderbouwd. Boeren zouden achteraf alsnog illegaal verklaard kunnen worden als die onderbouwing niet deugt, zo luidt de vrees.

• CDA-lijsttrekker Henri Bontenbal verwacht bij de komende verkiezingen meer steun van boeren dan de vorige keer. Hij denkt dat zijn ‘eerlijke verhaal’ beter aansluit bij hun zorgen.
• Het heeft volgens Bontenbal weinig zin om met de vuist op tafel te slaan, omdat het kabinet-Schoof daarmee het afgelopen jaar weinig heeft bereikt.
• Na een interview met TC Tubantia aan de Universiteit Twente benadrukte Bontenbal dat er snel maatregelen nodig zijn om de stikstofuitstoot te verminderen. De aanpak moet volgens hem beginnen bij de kwetsbare natuurgebieden: de Veluwe in Gelderland en de Peel op de grens van Noord-Brabant en Limburg.
• Als overheid kun je zones rond die gebieden instellen en met boeren binnen die zones in gesprek gaan om te vragen of ze het anders kunnen doen,’ zei hij. Binnen enkele maanden zou daar volgens hem een fonds voor kunnen worden opgericht. De meeste plannen liggen volgens Bontenbal al klaar op het ministerie.
• Het CDA verloor de afgelopen jaren een groot deel van de boerenachterban aan de BBB. Nu de BBB het afgelopen jaar heeft meegeregeerd en veel beloofde resultaten zijn uitgebleven, hoopt Bontenbal een deel van die kiezers terug te winnen.

• Demissionair minister Ruben Brekelmans (Defensie) reageert op het aangekondigde gesprek tussen Donald Trump en Vladimir Poetin.
• Trump maakte donderdag op zijn platform Truth Social bekend met zijn Russische ambtgenoot te willen spreken.
• Brekelmans zegt te hopen dat ‘de druk op Rusland wordt opgevoerd’ als het gesprek doorgaat.
• Volgens hem zou het ‘iets goeds’ zijn als Trump Poetin onder druk zet.
• ‘Want we hebben gezien de afgelopen weken en maanden dat Poetin bereid is om te praten, maar niet om serieuze concessies te doen’, aldus de VVD-bewindsman.
• ‘Hij gaat wel dagelijks door met zijn terreur in Oekraïne, en dat moet wat mij betreft zo snel mogelijk stoppen.’

• Het CDA en de ChristenUnie pleiten voor uitbreiding van de RandstadRail, het ov-netwerk dat Den Haag, Rotterdam en Zoetermeer verbindt.
• Tijdens het Zuid-Hollandse verkiezingsdebat stelde CDA-kandidaat Karsten Klein (nummer 23) voor om de lijn door te trekken naar Gouda.
• Daarmee wil hij de drukte op de A12 verminderen. Klein kreeg steun van Pieter Grinwis, de nummer 2 van de ChristenUnie.
• Volgens Grinwis stappen Nederlanders ‘massaal de auto in’ door ‘de bezuinigingen van het huidige kabinet op het openbaar vervoer in de grote steden’.
• Zijn partij wil miljarden investeren in ‘meer tram- en metrorails en spoorbanen’.
• Ook pleit de ChristenUnie voor versterking van provinciale wegen en beter onderhoud van bestaande infrastructuur.

• De verkiezingscampagne is nu echt op gang gekomen met de publicatie van de CPB-doorrekening en de eerste grote debatten. Volgens onderzoek van Ipsos I&O (16 oktober 2025) lijkt vooral het RTL-debat invloed te hebben gehad op de kiezersvoorkeuren.
• Rob Jetten (D66) en Henri Bontenbal (CDA) kwamen daar als winnaars uit: respectievelijk 39 en 37 procent van de kijkers vonden hen het best optreden.
• Timmermans (GL-PvdA) en Yesilgöz (VVD) volgen op afstand. Opvallend is dat ook kiezers buiten de eigen achterban positief waren over Jetten en Bontenbal.
• Kijkers prezen Jetten om zijn heldere, rustige en constructieve optreden, terwijl Bontenbal waardering kreeg voor zijn kalme en beheerste stijl. Beide partijleiders vielen op door hun verbindende toon en positieve uitstraling.

• In delen van Haarlem zijn stempassen niet bezorgd, meldt de gemeente. Het probleem speelt vooral in de Koninginnebuurt en de wijk rond voetbalclub HFC.
• De passen hadden tussen 29 september en 4 oktober moeten worden afgeleverd.
• Haarlem zegt dat er bij de bezorging iets is misgegaan. Inwoners zonder stempas krijgen een vervangend exemplaar toegestuurd.
• Ook in Amsterdam neemt de gemeente extra maatregelen na de meldingen uit Bos en Lommer.
• Bewoners die hun stempas nog niet hebben ontvangen, kunnen vanaf deze week een vervangend exemplaar aanvragen.
• De gemeente benadrukt dat iedereen op tijd moet kunnen stemmen en dat fouten bij de post snel worden opgelost.
• PostNL zegt de situatie in Amsterdam ‘zeer serieus’ te nemen en belooft verbetermaatregelen voor de komende bezorgdagen.

• Dilan Yeşilgöz heeft in een interview met De Telegraaf opnieuw duidelijk gemaakt dat de VVD niet zal deelnemen aan een kabinet met GroenLinks-PvdA.
• De partij van Frans Timmermans is volgens haar geen logische coalitiepartner.
• De VVD-leider heeft dat standpunt al meerdere keren in verschillende bewoordingen herhaald.
• Ook in eerdere talkshows liet ze weten dat zo’n samenwerking niet realistisch is. Yeşilgöz benadrukt dat de inhoudelijke verschillen tussen beide partijen te groot zijn.
• Vooral op het gebied van belastingen en wonen liggen de standpunten ver uit elkaar. Zo heeft de VVD een harde lijn getrokken rond de hypotheekrenteaftrek, die de partij wil behouden.
• ‘Die samenwerking gaat hem gewoon niet worden,’ zegt ze in haar gesprek met de krant.

• 50PLUS-lijsttrekker Jan Struijs vindt dat het volgende kabinet het begrotingstekort ‘voorzichtig’ mag laten oplopen om meer geld aan defensie te kunnen besteden.
• Volgens hem voldoet Nederland nu ruimschoots aan de Europese norm, maar mag het iets minder braaf zijn dan andere landen.
• Aan de zorg en de AOW wil 50PLUS niet tornen. De partij laat haar programma niet doorrekenen door het Centraal Planbureau.
• Daardoor zijn de financiële gevolgen niet onafhankelijk beoordeeld. Struijs verwerpt de kritiek dat zijn plannen ‘gratis bier’ zijn. Hij zegt vooral te willen opkomen voor ouderen en het behoud van de koppeling tussen AOW en minimumloon.
• ‘Maar we zijn wel het braafste jongetje zo onderhand van de klas,’ zegt Struijs.

• Demissionair minister-president Dick Schoof vindt dat het kabinet meer moet doen om de verkiezingen veilig te laten verlopen. ‘Het kabinet moet echt een tandje bijzetten om te zorgen dat de verkiezingen goed en veilig verlopen,’ zei hij.
• Schoof verwees naar een aantal incidenten in één week: Caroline van der Plas (BBB) die haar bezoek aan de Radboud Universiteit in Nijmegen annuleerde uit angst voor intimidatie, de vermeende dreigementen richting PVV-leider Geert Wilders vanuit België, en de intimidatie van GroenLinks-PvdA-lijsttrekker Frans Timmermans op een terras in Amsterdam.
• Volgens Schoof hebben de ministers afgelopen weekend overlegd over hoe het democratische proces ongestoord kan doorgaan. ‘Daar zetten we vol op in,’ aldus de premier.

• De Tweede Kamer vindt dat Israël zelf moet opdraaien voor de schade in de Gazastrook. Volgens Kati Piri (GroenLinks-PvdA) kan het niet zo zijn dat, zoals bij eerdere oorlogen, andere landen opnieuw de kosten van de wederopbouw dragen. Dat zei ze donderdag tijdens een debat over de komende EU-top.
• ‘Wat mevrouw Piri vraagt, vind ik goed te verantwoorden,’ reageerde Thom van Campen (VVD). Ook partijen als D66 en CDA steunen die lijn. Uit een VN-schatting van afgelopen zomer blijkt dat bijna 200.000 huizen en gebouwen in Gaza zijn verwoest of zwaar beschadigd.
• CDA-Kamerlid Derk Boswijk pleitte daarnaast voor een onafhankelijk onderzoek naar mogelijke oorlogsmisdaden. ‘Wie verantwoordelijk is, moet betalen,’ zei hij. ‘Tegen premier Netanyahu loopt al een onderzoek. Als blijkt dat de schade aan woningen en infrastructuur bij het bestrijden van terreurorganisatie Hamas buitenproportioneel is -wat zeer waarschijnlijk lijkt – dan moet Israël daarvoor aansprakelijk worden gesteld.’

• Frans Timmermans heeft meer politiebegeleiding, nadat hij zondag in Amsterdam werd lastiggevallen op een terras. Dat vertelde de GroenLinks-PvdA-leider donderdagochtend in een interview met Marieke van de Zilver van RTL. Volgens Timmermans zijn er ook andere veiligheidsmaatregelen genomen, maar daar wil hij verder geen details over geven.
• Het incident heeft zijn verkiezingscampagne ‘eigenlijk niet’ beïnvloed, zei hij. Timmermans benadrukte dat hij zich niet laat intimideren, al erkende hij dat de gebeurtenis zijn naasten wel heeft geraakt.
• De intimidatie vond plaats terwijl Van de Zilver hem interviewde. Tijdens het gesprek kwam een man op de politicus af en begon hem uit te schelden. Donderdag bedankte Timmermans de verslaggever, die tussen hem en de man in ging staan en zo verhinderde dat de man hem kon benaderen.

• Lijsttrekker Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren vindt het begrijpelijk dat sommige leden de partij verlaten als ze zich niet meer kunnen vinden in de koers. Eerder dit jaar richtten enkele oud-leden uit onvrede de nieuwe partij Vrede voor Dieren op, omdat ze het niet eens waren met de beslissing om meer te investeren in defensie.
• ‘Wij zijn een levendige, democratische partij,’ zei Ouwehand donderdag in het Radio 1 Journaal. Volgens haar is binnen de partij uitgebreid gedebatteerd over de steun aan extra defensie-uitgaven. Uiteindelijk besloot de PvdD dat deze investeringen nodig zijn om Rusland af te schrikken en minder afhankelijk te worden van de Verenigde Staten. ‘Dat niet iedereen daarin meegaat, hoort bij een democratische partij,’ aldus Ouwehand. ‘Wie het er niet mee eens is, mag weggaan en zelfs een eigen partij beginnen.’
• Vrede voor Dieren vist volgens Ouwehand in dezelfde electorale vijver als de PvdD. Ze hoopt dat kiezers loyaal blijven aan haar partij. ‘Wie op een partij stemt die geen zetel haalt, ziet zijn reststem uiteindelijk bij de grote partijen belanden,’ waarschuwt ze.

• Bij de komende Tweede Kamerverkiezingen kunnen maar liefst 136.272 Nederlanders vanuit het buitenland hun stem uitbrengen – een nieuw record. Zij hebben zich op tijd bij de gemeente Den Haag geregistreerd als briefstemmer. De verkiezingen vinden plaats op 29 oktober.
• Het merendeel van deze briefstemmers woont permanent in het buitenland. Zij moesten zich voor september registreren. Daarnaast zijn er 2683 kiezers die tijdelijk in het buitenland verblijven, bijvoorbeeld vanwege een stage of militaire uitzending. Zij konden zich nog tot 1 oktober aanmelden. Nu alle registraties zijn verwerkt, staat het totaal aantal kiesgerechtigden vast op 136.272.
• De meeste Nederlandse briefstemmers wonen in Duitsland (ruim 25.000), gevolgd door België (meer dan 21.000) en Frankrijk (bijna 12.000). Ook in het Verenigd Koninkrijk, Spanje, de Verenigde Staten, Zwitserland, Zweden, Portugal en Australië woont een groot aantal Nederlandse kiezers.
• Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2023 stond het aantal geregistreerde kiezers in het buitenland nog op 109.436, destijds eveneens een record. Ongeveer 65 procent van hen bracht toen daadwerkelijk een stem uit.
• Nederlanders die buiten Nederland wonen, mogen stemmen bij verkiezingen voor de Tweede Kamer en voor de Nederlandse zetels in het Europees Parlement. Daarnaast kunnen zij via een apart kiescollege invloed uitoefenen op de samenstelling van de Eerste Kamer. De stemmen worden per post ontvangen door de gemeente Den Haag, die ook de telling verzorgt. De uitslag wordt op 4 november bekendgemaakt.
• Voor verkiezingen van de gemeenteraad, Provinciale Staten en waterschappen kunnen Nederlanders in het buitenland niet stemmen.

• Boeren moeten volgens BBB-leider Caroline van der Plas goed nadenken voordat ze hun stem aan de PVV geven. In een verkiezingsinterview met Nieuwsuur zegt ze dat de partij van Geert Wilders weliswaar zegt op te komen voor boeren, maar in de Kamer vaak stemt met de Partij voor de Dieren.
• Met name op onderwerpen als de wolf en dierenwelzijn lopen PVV en PvdD volgens haar opvallend gelijk. ‘Als je overweegt PVV te stemmen,’ waarschuwt Van der Plas, ‘bedenk dan dat je er een flinke portie Partij voor de Dieren bij krijgt.’
• De BBB zoekt al enige tijd nadrukkelijker de confrontatie met de PVV. De partij probeert zich tegelijk sterker te profileren op thema’s als migratie en islam. Eerder op woensdag presenteerde BBB-vicepremier Mona Keijzer nog een voorstel tegen ‘islamitisch extremisme,’ met onder meer een verbod op gezichtsbedekkende kleding en bidden op straat.
• Volgens Van der Plas beperkt Wilders zich tot wat kiezers denken, terwijl de BBB ook uitvoert wat kiezers willen.

• In Ter Apel hebben afgelopen nacht 2.073 asielzoekers overnacht, opnieuw boven de afgesproken grens van 2.000.
• Het is de zestiende keer dit najaar dat die limiet wordt overschreden, waardoor het COA opnieuw een dwangsom van 50.000 euro moet betalen. In totaal staat de teller inmiddels op 800.000 euro.
• Het aantal asielzoekers nam sinds maandag met 128 toe. Om de druk te verlichten wil het COA tijdelijk 45 hotelkamers huren bij Strand Nulde.
• In Vlaardingen loopt de opening van een nieuw azc vertraging op vanwege vleermuizen in het gebouw.
• Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen is de opvang van asielzoekers een heet hangijzer. Politieke partijen zijn sterk verdeeld over de aanpak.
• Lees ook | Asielcrisis dreigt te ontploffen: escalatie nadert, verliest Nederland de controle?

• ChristenUnie-leider Mirjam Bikker wil de dienstplicht opnieuw invoeren, niet alleen om het leger te versterken, maar ook om personeelstekorten in andere sectoren aan te pakken.
• Jongeren zouden volgens haar tijdelijk kunnen worden ingezet bij de zorg, de politie of het onderwijs.
• Na de verkiezingen hoopt ze hiervoor samen te werken met partijen als het CDA en JA21, die eveneens voorstander zijn van een vorm van dienstplicht.
• Het CDA wil, net als de ChristenUnie, ook burgers inzetten buiten Defensie, terwijl JA21 alleen een militaire variant bepleit.
• Alle drie partijen vinden dat alleen gemotiveerde jongeren in het leger moeten dienen.
• Bikker heeft nog niet uitgewerkt hoeveel jongeren naar welke sector zouden gaan en welke taken zij precies zouden uitvoeren. Dat wil ze later uitwerken in overleg met Defensie en andere betrokken sectoren.
• ‘Het moet normaal worden dat je een poosje van je leven dient in deze samenleving’, zei Bikker woensdagmiddag tijdens een bezoek in Delft.

• De BBB wil gezichtsbedekkende kleding volledig verbieden, blijkt uit een document dat de partij woensdag presenteerde.
• In het partijprogramma stond tot nu toe alleen dat gezichtsbedekking bij demonstraties verboden moest worden.
• Het nieuwe stuk richt zich tegen ‘islamitisch extremisme’.
• Keijzer spreekt daarnaast over ‘islamitisch legalisme’, wat ze omschrijft als ‘stap voor stap islamitische wetten deel laten zijn van het normale leven’.
• Hoe wijdverspreid dat is? ‘Nog niet heel veel’, zegt Keijzer. ‘De percentages die dit aanhangen zijn laag. Maar regeren is vooruitzien.’
• De BBB herhaalt ook haar wens om versterkte gebedsoproepen te beperken en wil bidden in groepen op straat verbieden.
• Volgens de AIVD gaat extremisme om activiteiten die de democratische rechtsorde ondermijnen, zoals haatzaaien of desinformatie verspreiden. Lees hier wat extreem-rechts is, en lees hier wat extreem-links is.

• Nieuwsuur stelt vragen aan JA21-leider Joost Eerdmans over de verschillen tussen het verkiezingsprogramma van zijn partij en de plannen die zijn partij indiende bij het Centraal Planbureau (CPB). Volgens Nieuwsuur wijkt het programma op meerdere punten sterk af van de officiële doorrekening.
• ‘Er zijn opvallend veel verschillen,’ zegt verslaggever Arjan Noorlander. ‘Veel meer dan bij andere partijen zit er een groot gat tussen de beloften en wat ze uiteindelijk gaan doen.’
• In het verkiezingsprogramma wil JA21 één tarief voor de winstbelasting invoeren van 20 procent. In de CPB-doorrekening is dat 22 procent, waardoor bedrijven miljarden meer aan belasting zouden betalen.
• Ook belooft de partij 0,5 procent van het bbp te investeren in wonen en infrastructuur – zo’n 12 miljard euro – terwijl in de doorrekening slechts 500 miljoen euro voor infrastructuur is opgenomen.
• ‘Ik vind het een beetje makkelijk,’ reageert Eerdmans op de kritiek. ‘Natuurlijk zit niet je hele programma in de doorrekening. Dit is het beeld wat JA21 neerlegt, voor de kiezer om te vergelijken. We zijn er eerlijk over en dat laat het CPB ook gewoon zien.’
• Is Joost Eerdmans creatief aan het boekhouden? Bekijk de video-reel hier.

• BBB-leider Caroline van der Plas is blij dat PVV-voorman Geert Wilders weer deelneemt aan debatten en mediaoptredens. ‘Het is goed om te laten zien waar je voor staat, en dat je kritisch bevraagd kan worden,’ zei ze in het RTL Ontbijtnieuws.
• De BBB-lijsttrekker wil van Wilders horen waarom hij is weggelopen uit het kabinet.
• Wilders legde zijn campagne vorige week stil nadat hij mogelijk doelwit was van een Belgische terreurcel. Hij sloeg debatten van de NOS en RTL Nieuws over omdat het volgens hem niet goed voelde. Deze ochtend liet Wilders weten dat hij de campagne weer oppakt.
• ‘Ik vind dat je alle dreigingen wel serieus moet nemen,’ zei Van der Plas. Ze denkt dat Wilders ‘een goede reden’ had om even te stoppen, maar vindt dat hij met de nodige maatregelen weer moet kunnen deelnemen. ‘Dan kan hij ook uitleggen waarom hij is weggelopen en wij al het werk moeten uitvoeren.’

• Geert Wilders heeft aangekondigd zijn campagne te hervatten na een periode van verscherpte dreiging, vermeldt hij op zijn X-account.
• Eerder maakte hij bekend tijdelijk te stoppen met campagnevoeren, nadat hij op een lijst zou hebben gestaan van terreurverdachten in België, samen met onder andere de Belgische premier Bart De Wever.
• Ondanks de voortdurende dreiging zegt Wilders zijn verantwoordelijkheid te willen nemen richting zijn kiezers:
  ‘Er komen verkiezingen aan en ik voel een grote verantwoordelijkheid voor Nederland en alle PVV-stemmers. Dus ik ga weer aan de slag.’
• Wilders zal de komende weken deelnemen aan meerdere debatten en media-optredens, waaronder bij Vandaag Inside, Telegraaf, SBS6, EenVandaag, het NOS-slotdebat en Radio 538.

• VVD-Tweede Kamerlid Eric van der Burg erkent tijdens het Armoededebat van het Leger des Heils dat de armoede toeneemt als het VVD-verkiezingsprogramma volledig wordt uitgevoerd.
• Uit de CPB-doorrekeningen blijkt dat bij bijna alle andere partijen de armoede juist afneemt.
• Als het huidige kabinetsbeleid wordt voortgezet, daalt het armoedecijfer van 2,8 naar 2,6 procent in 2030.
• Bij de VVD stijgt dat echter naar 3,5 procent, doordat de partij de bijstandsuitkeringen twee jaar wil bevriezen. Volgens de VVD is dat nodig om hogere defensie-uitgaven te financieren.
• Van der Burg zegt dat zijn partij andere keuzes maakt en benadrukt het belang van werk als middel tegen armoede.
• ‘Wij maken andere keuzes’, zegt de VVD’er daarover dinsdag.

• Mediaberichtgeving over bedreigingen van politici wakkert nieuwe bedreigingen aan, zeggen bronnen bij meerdere politieke partijen tegen het ANP.
• Daarom zijn partijen terughoudend in hun uitspraken over dit onderwerp. De discussie laaide op nadat Geert Wilders zijn campagne stillegde vanwege een terreurcel in België die hem zou hebben willen aanvallen.
• Ook Frans Timmermans werd zondag geïntimideerd tijdens een interview in Amsterdam.
• Niet alle partijen delen die zorg: de VVD zegt dat Dilan Yeşilgöz al jaren veel bedreigingen ontvangt en dat openheid daarover belangrijk blijft.
• Wilders zelf deelt regelmatig berichten op X over bedreigingen en leeft al jaren onder zware beveiliging.
• De dreigingen beïnvloeden wel de campagne: partijen flyeren alleen nog in groepen, gebruiken tickets en maken locaties pas laat bekend

• Uit nieuw onderzoek van Ipsos I&O blijkt dat ongeveer twee derde van de VVD- en GroenLinks-PvdA-stemmers niet van plan is op hun lijsttrekker te stemmen.
• Slechts 36 procent van de VVD-kiezers wil stemmen op partijleider Dilan Yeşilgöz.
• Bij de vorige verkiezingen was dat nog 85 procent. Ook bij GroenLinks-PvdA is de steun voor Frans Timmermans gedaald.
• Nu zegt 32 procent van de achterban op hem te stemmen, tegenover 46 procent in 2023.
• Binnen de VVD klinkt al langer kritiek op Yeşilgöz’ leiderschapsstijl, die sommigen populistisch vinden.
• Volgens politiek duider Arjan Noorlander komt de lage populariteit van Timmermans deels door de fusie tussen GroenLinks en PvdA.

• CDA-leider Henri Bontenbal verwacht na de verkiezingen sneller tot een akkoord te komen met de VVD dan met GroenLinks-PvdA.
• In de AD-podcast Politiek Dichtbij zegt hij dat zijn verkiezingsprogramma meer overeenkomsten vertoont met dat van de VVD, vooral op het gebied van migratie en defensie.
• Ook zijn de persoonlijke verhoudingen volgens hem beter met VVD’ers, met wie hij eerder in de kabinetten-Rutte samenwerkte.
• Over GroenLinks-PvdA zegt hij minder contact te hebben gehad de afgelopen jaren, maar geen slechte relatie te hebben.
• Toch lijkt samenwerking met beide partijen waarschijnlijk. Volgens de peilingen is een coalitie van CDA, GroenLinks-PvdA, D66 en VVD het meest kansrijk, met 67 tot 83 zetels.
• ‘Ik heb hen ervaren als betrouwbare coalitiepartner’, zegt Bontenbal.

• VVD-leider Dilan Yeşilgöz wijst Rusland aan als verantwoordelijke voor de drones die Nederlandse militairen in Polen hinderden.
• Ze reageerde dinsdag op X op berichtgeving van de NOS over verstoringen tijdens een NAVO-oefening.
• Volgens Yeşilgöz probeert Rusland ook Nederlandse militairen te intimideren.
• ‘De Russische dreiging is reëel. Poetin zoekt de grenzen op, zelfs bij onze eigen Nederlandse militairen,’ zegt de VVD-leider.
• Het ministerie van Defensie benadrukt echter dat nog onbekend is wie achter de drones zit. Poolse autoriteiten onderzoeken de herkomst van de drones, maar het is onduidelijk of daar later meer duidelijkheid over komt.

• D66-lijsttrekker Rob Jetten merkt dat partijvrijwilligers terughoudender zijn om met partijkleding de straat op te gaan.
• Volgens hem heeft dat te maken met recente incidenten en toenemende agressie jegens politici.
• Hij sprak hierover na afloop van zijn interview bij Tubantia aan de Universiteit Twente in Enschede.
• Eerder werd het D66-partijbureau in Den Haag nog belaagd door extreemrechtse relschoppers.
• ‘Het zou heel erg zijn als gewone mensen bang worden om deel te nemen aan het gewone politieke proces,’ zegt Jetten.

• Frans Timmermans, lijsttrekker van GroenLinks-PvdA, pleit voor overkoepelende ministers die de grote lijnen van beleid coördineren in een toekomstige regering.
• Volgens hem moeten zulke bewindspersonen zorgen voor samenhang tussen ministers met overlappende dossiers. Het idee komt voort uit zijn ervaring als Eurocommissaris, waar hij verantwoordelijk was voor de Europese Green Deal.
• Daar werkte hij nauw samen met andere commissarissen op het gebied van klimaat, landbouw en bedrijfsleven. Het systeem in Brussel noemt hij een voorbeeld voor Den Haag. Het voorstel kwam ter sprake toen hem werd gevraagd naar een minister voor Kunstmatige Intelligentie.
• ‘We moeten meer clusteren op de grote problemen, bijvoorbeeld op het gebied van stikstof en technologische innovatie’, zegt Timmermans.

• Tijdens het ondernemersdebat bij BNR pleitten meerdere partijen voor een sterkere rol van de minister van Economische Zaken in het volgende kabinet.
• Die minister moet vooral meer macht krijgen om de regeldruk voor bedrijven aan te pakken.
• CDA’er Inge van Dijk en D66’er Hans Vijlbrief zeiden dat er in de praktijk te weinig gebeurt om ondernemers te ontlasten.
• Vijlbrief stelde: ‘Geef de minister van Economische Zaken de volmacht om daar echt wat aan te doen.’
• Volgens hem zou die minister ‘dezelfde macht die de minister van Financiën heeft over het geld’ moeten krijgen.
• GroenLinks-PvdA’er Jesse Klaver steunde dat voorstel en wil ‘meer bevoegdheden’ voor de minister, plus een staatssecretaris voor het stroomnet.
• VVD’er Claire Martens-America vindt dat één minister de regie moet krijgen, zodat ondernemersproblemen eindelijk echt worden opgelost. ‘Wat ons betreft, gaat de regie naar één minister toe, zodat we het echt gaan oplossen.’

• Asielminister David van Weel (VVD) verwacht dat de aangepaste asielwet niet meer voor de verkiezingen wordt behandeld.
• Van Weel zei voorafgaand aan de raad over migratie van EU-ministers in Luxemburg dat hij ervoor heeft gekozen alle hulp niet strafbaar te maken. Zaken die al strafbaar waren, zoals iemand in huis nemen zodat die niet kan worden uitgezet of mensensmokkel, blijven strafbaar.
• De tekst gaat opnieuw naar de Raad van State voordat de Tweede en Eerste Kamer erover stemmen. De wijziging was nodig omdat een eerder amendement illegaliteit strafbaar maakte, waardoor onduidelijkheid ontstond over hulpverlening.
• Over de tijdsdruk zei Van Weel: ‘Theoretisch gezien kan het, maar dan zet je wel heel veel druk op de Raad van State.’
• Volgens hem is het niet de bedoeling dat er ‘in groten getale jacht gemaakt gaat worden op illegalen.’
• Lees ook: De bak in voor een ‘kopje soep’? Raad van State: asielwet maakt hulp aan illegalen strafbaar.

• JA21-lijsttrekker Joost Eerdmans sluit samenwerking met Geert Wilders’ PVV niet uit. In een interview met de Volkskrant zegt hij dat Wilders, als de PVV opnieuw de grootste partij wordt, ‘gewoon premier moet worden’.
• Eerdmans noemt het ‘ondemocratisch’ om de PVV uit te sluiten van regeringsdeelname en pleit voor een zogenoemd realistisch rechts kabinet met PVV, VVD, BBB en SGP.
• Volgens Eerdmans onderscheidt JA21 zich van de PVV door een ‘realistischere aanpak’ van het asielvraagstuk. ‘Een asielstop kun je niet morgen afkondigen,’ zegt hij. Zijn partij wil opvangprocedures uitbesteden aan partnerlanden buiten Europa, waar asielzoekers hun aanvraag afwachten.
• Over de val van het rechtse kabinet-Schoof zegt hij dat elf maanden ‘te kort’ was om resultaat te boeken, maar hij hoopt dat de twee nieuwe asielwetten alsnog door de Eerste Kamer komen. Ook wil JA21 scherper toezicht op islamitisch onderwijs en bezuinigingen op klimaatbeleid en ontwikkelingshulp.

• VVD-leider Dilan Yeşilgöz prijst de SGP voor haar ‘heel sterke’ optreden in het debat over de strafbaarstelling van illegaliteit. De partij kreeg veel kritiek van partijen als GroenLinks-PvdA, D66 en CDA.
• De VVD-leider maakte dit punt om kritiek te uiten op GroenLinks-PvdA, D66 en CDA, die volgens haar steeds niet instemmen met voorstellen die het aantal asielzoekers omlaag kunnen brengen.
• De drie partijen stemden in de Tweede Kamer tegen de twee strenge asielwetten van het kabinet. Na te hebben ingestemd met het PVV-amendement vreesde de SGP dat ook iets als een ‘kopje soep’ van hulpverleners aan illegalen strafbaar zou worden.
• Daarom dreigde de partij toch tegen het hele pakket van het wetsvoorstel en bijbehorende wijzigingen te stemmen. Op aandringen van de SGP heeft asielminister David van Weel (VVD) het voorstel later aangepast om dit te voorkomen, een ongebruikelijke gang van zaken.
• Yeşilgöz vindt dat de SGP zo liet zien ‘voor dit principe’ van strafbaarstelling van illegaliteit te zijn, maar ook de ‘haken en ogen’ adresseerde, zei ze in een interview bij de Universiteit Twente, georganiseerd samen met Tubantia.

• De laatste stelling gaat over klimaatbeleid. Concreet: ‘Vanaf 2035 mogen alleen nog nieuwe elektrische auto’s worden verkocht.’
• Timmermans is voor, de GL-PvdA-lijsttrekker heeft in zijn verkiezingsprogramma zelfs 2030 als eindpunt staan. ‘Realistisch?’ vraagt Fons Lambie van RTL. ‘Alleen als we een meerderheid kunnen vinden met partijen die dit willen versnellen. Voorlopig gaat het niet hard genoeg.’
• Bontenbal benadrukt vooral het belang van Europese maatregelen. Alleen de VVD is tegen, zij het ‘met twijfel’. ‘We moeten naar realisme, het moet afgelopen zijn met het wensdenken. Autorijden moet betaalbaar blijven.’
• Jetten, die deze avond sowieso Yesilgöz vaak als mikpunt heeft, reageert op haar: ‘Ik mis hier élke ambitie. Je wilt een leefbaar klimaat doorgeven aan toekomstige generaties. We moeten aan de slag. Laten we Nederland weer in de groene stand krijgen.’

• Over de NAVO-norm is felle discussie. Gevraagd of hogere belastingen onvermijdelijk zijn, stemmen CDA en GroenLinks-PvdA voor. VVD en D66 zijn tegen.
• Timmermans laat volgens Bontenbal een rekening van 11 miljard euro liggen. De GL-PvdA’er vindt dat ‘boekhouderslogica’. Yesilgoz wrijft Timmermans aan dat hij niet eerlijk is, terwijl hij altijd zijn mond vol heeft over veiligheid.
• Dilan Yesilgöz en Frans Timmermans gaan er op verzoek van de laatste één op één over in debat. Daarbij valt Timmermans de VVD’er aan op het voornemen om het eigen risico te verhogen, waardoor de zorg volgens hem de dupe wordt van de nieuwe NAVO-norm.
• ‘Wat u ook doet is het sluiten van de lijst van medicijnen die in het basispakket terecht kan komen,’ vervolgt Yesilgöz. Daardoor groeit het pakket niet langer mee met de stand van de wetenschap. ‘Ik wil dat u dat heroverweegt,’ aldus Timmermans, die de zorgplannen van Yesilgöz ‘dom’ en ‘asociaal’ noemt.
• ‘Wij maken inderdaad de keuze om de zorg te hervormen’, aldus Yesilgöz. ‘Op deze manier is de zorg onbetaalbaar.’

• Onder voorwaarden wil Bontenbal de Palestijnse staat erkennen. ‘We moeten blijven werken aan de tweestatenoplossing, maar je wilt ook dat de omliggende landen de staat Israël erkennen. En dat er een democratisch bestuur komt, Hamas mag daarin geen enkele plek krijgen.’
• Timmermans is voor de stelling. ‘Het erkennen van Palestina is de enige manier waarop je kans hebt om over een tweestatenoplossing te onderhandelen.’ Even later zegt de GL-PvdA-voorman stellig dat de Israëlische president wat hem betreft achter de tralies hoort.
• Jetten: ‘Je wilt duurzame vrede, dat vraagt om een tweestatenoplossing.’ Opvallend is dat de D66-leider tijdens deze stelling hard uithaalt naar Yesilgöz (VVD). ‘Toen we sancties konden instellen tegen Netanyahu, had u smoesjes om dat niet te doen. Straks is er misschien wel helemaal niets meer te ”erkennen”.

• Het CDA wil er niet voor zorgen dat ‘alle jongeren onder de wapenen gaan’. Maar, zo vervolgt Bontenbal, ‘we hebben 30 jaar vrede gekend en nu leven we echt in een andere tijd’. De CDA-leider wil daarom een opkomstplicht instellen om vervolgens gericht te kijken wie waarvoor ingezet kan worden.
• Timmermans – zelf reservist geweest – spoort iedereen aan om zich te melden als reservist. Máár: ‘Risico op uitzending moet je niet met dienstplichtigen willen doen, maar met professionele militairen. Overwegen van dienstplicht is dus niet verstandig.’
• Yesilgöz (VVD) en Jetten (D66) zijn tegen de stelling. Ze wijzen beiden vooral op het belang van de nieuwe NAVO-norm en de ‘reële dreiging’ van Rusland.
• Moet er dan een modern Europees leger komen? Timmermans is vóór, omdat Europese landen zelfstandig niet genoeg weerstand kunnen bieden, ‘Nee, we besluiten zelf over onze eigen mannen en vrouwen,’ aldus Jetten (D66), die evenals Bontenbal en Yesilgöz tegen is.

• RTL legt de stelling voor dat ‘een kabinet onder mijn leiding garandeert dat er elk jaar 100.000 woningen bij komen.’ CDA, GroenLinks-PvdA en VVD willen daar niet aan. D66 wel.
• Volgens Bontenbal is dat niet te beloven. ‘Ik doe geen belofte waarvan ik niet zeker weet dat ik ze kan waarmaken.’ Dat zou volgens hem het vertrouwen in de politiek schaden.
• Ook GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans deelt die opvatting, net als Dilan Yesilgoz (VVD). Volgens D66-leider Rob Jetten is dat een voorbeeld van dat als je ‘doet wat je deed, je krijgt wat je kreeg.’
• Hij wijst onder meer op de potentie om woningen te splitsen. Timmermans vindt dat Jetten onrealistische plannen maakt, zoals zijn idee voor tien nieuwe steden.
• Volgens Jetten komt Nederland er nooit met die mentaliteit. Yesilgoz wil procedures en regels schrappen. De andere partijen zouden juist alleen maar regels toevoegen vindt zij.

• Yesilgöz (VVD) wil zeker niet tornen aan ‘de belangrijkste belastingverlaging voor middeninkomens.’ De woningeigenaar gaat er dan flink op achteruit volgens haar.
• Bontenbal doet naar eigen zeggen niet aan die gekkigheid van breekpunten. ‘Wij hebben een stabiel kabinet nodig, laten we geen breekpunten formuleren.’ Maar dat Bontenbal de hypotheekrenteaftrek geleidelijk wil afschaffen is duidelijk. Kies voor solidariteit met de jongere generatie, aldus de CDA-leider Bontenbal gedecideerd.

• VVD-leider Dilan Yesilgöz wil van het CDA weten waarom hij de rekening van ‘hardwerkende gezinnen’ verhoogt. Volgens Henri Bontenbal vraagt ‘deze tijd om moedige, moeilijke keuzes’ en is het schrappen van de hypotheekrenteaftrek daarom mogelijk.
• Hij wijst erop dat de VVD de armoede laat stijgen in Nederland, wat uit de doorrekening van het Centraal Planbureau blijkt.
• Yesilgoz vindt uit een vliegtuig springen zonder parachute ook moedig, maar niet verstandig. Ze zegt dat Bontenbal zeer waarschijnlijk in een volgend kabinet komt, of met GroenLinks-PvdA of in een centrumrechtse samenwerking.
• Met een stem op u, wagen ze een gok zegt Yesilgöz. Bontenbal wil het over de hypotheekrenteaftrek hebben. Volgens hem ‘voelt de VVD de huidige tijd niet meer aan. U verdedigt de status quo.’

• Buiten de Beurs van Berlage in Amsterdam – de debatlocatie van vanavond – staat een klein groepje demonstranten. Ze zwaaien met Palestijnse vlaggen en roepen via meerdere megafoons leuzen. Het debat ondervindt er geen hinder van.

• D66-leider Rob Jetten verwijt VVD-lijsttrekker Dilan Yeşilgöz dat haar partij steeds verder opschuift richting de flanken. In het debat zei hij dat hij had gehoopt dat Yeşilgöz na de mislukte samenwerking met de PVV haar lessen zou hebben geleerd, maar dat de VVD juist ‘nog extremer’ is geworden op thema’s als ontwikkelingssamenwerking en klimaat.
• Volgens Jetten wil de VVD ‘nog meer bezuinigen op ontwikkelingssamenwerking, nauwelijks iets doen aan de klimaatdoelen en 1,5 miljard korten op onderwijs en innovatie’ – beleid dat volgens hem slecht is voor het Nederlandse investeringsklimaat.
• Yeşilgöz reageerde dat D66 de lasten juist ‘bij de mensen thuis en bij bedrijven neerlegt’, noemde dat “onverantwoord” en riep Jetten op te bewegen richting een centrumrechts kabinet.

• Op de vraag hoeveel minder asielzoekers Nederland zou kunnen opvangen, kunnen de lijsttrekkers geen concrete antwoorden geven. De D66-lijsttrekker weigert zelfs een ‘getallendiscussie’ te voeren. ‘Vrij bizar,’ noemt Jetten het.
• Timmermans: ‘Je kan niet waarmaken dat je de aantallen fors naar beneden krijgt, als Poetin weer een land invalt. Het eerlijke antwoord is dus: dat kun je mensen niet vertellen.’
• VVD staat anders in de wedstrijd: ‘Dat aantal kan ook nul zijn’.
• Even daarvoor gingen Bontenbal en Timmermans ook al in discussie over asiel in een een-op-een debat. Welke nationale maatregelen werken vroeg Timmermans aan Bontenbal. De CDA’er wil het stapelen van procedures verbieden.
• Volgens Timmermans is hij daar voor als het in de lijn is met verdragen die Nederland tekent. Bontenbal vindt Timmermans niet eerlijk, want in de Tweede Kamer stemde GroenLinks-PvdA daar niet voor. Timmermans zegt op zijn beurt dat Bontenbal zich bezondigt aan ‘populisme-light’.

• Bij aanvang van het debat gaat Jetten meteen één op één in debat met Dilan Yesilgöz (VVD) over de bestuurbaarheid van het land. Iedere lijsttrekker mag een ander een keer uitdagen in het debat.
• Volgens Jetten zorgde het samen regeren met de PVV voor chaos in het land. Jetten wil van Yesilgöz weten of zij daarvan heeft geleerd. Graag wil hij samen met Yesilgöz vanuit het midden een regering vormen na de verkiezingen. Volgens Yesilgöz is het juist belangrijk dat ‘we vanavond en de komende tijd laten zien dat er wat te kiezen valt.’
• Zo vindt de VVD-leider dat D66 de lasten voor de middenklasse te veel verhoogt. Daarbij valt Jetten haar aan om ‘geen nareis op nareis-fouten te maken’. Ook wijst Jetten op een discussie van de kabinetsval van Rutte IV en de vorige verkiezingen over het aantal nareizigers dat naar Nederland komt. Dat was lager dan Yesilgoz had gezegd.
• Volgens Yesilgoz is dat een voorspelbaar verwijt waarop Jetten zegt: ‘Blijft u bij de feiten dan blijf ik rustig.’

• De RTL-presentatoren stellen de lijsttrekkers aan het begin van het debat de vraag of zij hebben bijgedragen aan het wantrouwen in de politiek. Het meest opvallende antwoord komt van GL-PvdA-leider Frans Timmermans: ‘De gedachte dat je het over rechts kunt oplossen is wel onderuit gehaald de afgelopen twee jaar.’
• Kort daarvoor gingen de lijsttrekkers nog even in op de afwezigheid van PVV-lijsttrekker Geert Wilders, die vanwege een terreurdreiging zich niet veilig genoeg voelt om bij het debat te zijn.
• Desgevraagd geeft Henri Bontenbal (CDA) aan te balen dat Wilders er niet bij kan zijn. ‘Jammer dat we niet van gedachten kunnen wisselen,’ aldus Timmermans. ‘De veiligheid van lijsttrekkers is cruciaal,’ zegt Rob Jetten. De D66-lijsttrekker vervangt Wilders vanavond.

• Het eerste RTL-lijsttrekkersdebat vangt vanaf 21:30 aan in de Beurs van Berlage in Amsterdam en is te zien op zenders RTL 4 en Videoland. Presentatie is in handen van Anita Sara Nederlof en Fons Lambie, beiden verbonden aan RTL Nieuws. Lees hier de vooraankondiging.
• EW is erbij en houdt in deze liveblog de belangrijkste ontwikkelingen in de gaten. In de zaal zitten ongeveer driehonderd mensen. De politici staan in het midden omringd door het publiek. Dat publiek werd door de partijen zelf geselecteerd om live te komen kijken. Ze mogen aan het einde van de debatten applaudisseren of juichen, maar uitjouwen of boegeroep mag niet. . 
• 

• In een Amsterdams café is GroenLinks-PvdA-lijsttrekker Frans Timmermans zondagmiddag tijdens een interview met RTL Nieuws uitgescholden en geïntimideerd. Enkele mannen riepen beledigingen zoals ‘vieze kankerhond’ en ‘linkse hoerenkind’ naar hem.
• Medewerkers grepen snel in, waarna de man vertrok. Volgens RTL Nieuws probeerden de daders onherkenbaar te blijven voor de camera.
• Timmermans reageerde later op X: ‘De voorbereiding op het debat was enerverender dan verwacht. De sociale meerderheid van aardige mensen is groter en sterker – wij laten ons niet intimideren.’
• Zondagavond neemt hij deel aan het eerste grote RTL-verkiezingsdebat, samen met Henri Bontenbal (CDA), Dilan Yeşilgöz (VVD) en Rob Jetten (D66). Geert Wilders (PVV) zou aanvankelijk meedoen, maar zegde af vanwege een terreurdreiging.

• D66-leider Rob Jetten neemt zondag de plaats in van Geert Wilders (PVV) bij het RTL-verkiezingsdebat.
• Wilders heeft zijn campagne opgeschort omdat hij mogelijk doelwit was van een Belgische terreurcel. De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) verwacht geen restdreiging.
• Wilders blijft welkom, benadrukt RTL Nieuws-hoofdredacteur Ilse Openneer. ‘Onze huidige locatie is goedgekeurd door de NCTV, DKDB en de politie’, zegt ze zaterdag op de site van RTL.
• Een debat in een beveiligde omgeving of met een videolive-verbinding waren geen opties voor de PVV.
• Het debat zondagavond vindt plaats tussen de vier grootste partijen in de Peilingwijzer. Bij afwezigheid van Wilders gaan Henri Bontenbal (CDA), Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA), Dilan Yeşilgöz (VVD) en Rob Jetten (D66) met elkaar in debat over migratie, woningmarkt, economie en internationale vraagstukken.

• Demissionair premier Dick Schoof noemt het ‘volstrekt onacceptabel’ en ‘buitengewoon ernstig’ dat PVV-leider Geert Wilders zijn verkiezingscampagne tijdelijk heeft stilgelegd vanwege bedreigingen. Dat laat Schoof weten op X.
• Schoof schrijft: ‘Ik vertrouw erop dat alle betrokken veiligheidsorganisaties en diensten nauw samenwerken en alles doen om de campagnes en verkiezingen veilig te laten verlopen. Dat is van het grootste belang voor onze democratie.’
• Wilders maakte vrijdagavond bekend zijn campagne op te schorten, nadat de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) had bevestigd dat een Belgische terreurcel ook een aanslag op hem van plan was.
• Eerder werd al duidelijk dat de Belgische premier Bart De Wever eveneens doelwit was.
• Door de dreiging zal Wilders onder meer niet deelnemen aan het RTL-verkiezingsdebat van aanstaande zondag.

• PVV-leider Geert Wilders heeft aangekondigd zijn campagne voorlopig op te schorten. Aanleiding is de bevestiging van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) dat ook hij doelwit was van een geplande aanslag door Belgische jihadisten.
• Volgens de NCTV is er inmiddels geen sprake meer van een actuele dreiging. Toch zegt Wilders dat hij zich er niet gerust op voelt. ‘Maar ik heb hier zelf een slecht gevoel bij en dus schort ik al mijn campagneactiviteiten voorlopig op,’ schrijft hij op X.
• Eerder op vrijdag ontbrak de PVV-leider al bij het NOS Radiodebat. Naar eigen zeggen liet hij toen nog onderzoeken of hij daadwerkelijk doelwit was van een aanslag.
• De Belgische zender VTM meldde vrijdag dat ook Wilders, net als de Belgische premier Bart De Wever, gevaar zou lopen. Drie verdachten zijn aangehouden, van wie er één later weer is vrijgelaten.

• Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA), Henri Bontenbal (CDA) en Dilan Yeşilgöz (VVD) wilden in een gesprek met de NOS niet zeggen wie volgens hen premier moet worden als zijzelf die functie niet krijgen.
• Yeşilgöz herhaalde dat het volgens haar tijd is voor een vrouwelijke premier, en noemde Mirjam Bikker (ChristenUnie) als voorkeur. Toen haar werd gevraagd of het dan iemand moest zijn met wie ze daadwerkelijk aan de formatietafel zat, bleef de VVD-leider het antwoord schuldig. Ook Timmermans en Bontenbal gaven geen naam.
• Timmermans benadrukte dat zijn partij zich onderscheidt van de VVD en het CDA door niet te willen bezuinigen op de zorg, het eigen risico niet te verhogen en de rekening niet bij de ‘armsten in het land’ te leggen.
• Bontenbal erkende dat het CDA wél wil bezuinigen op de zorg, om zo de hogere defensie-uitgaven voor de NAVO-norm te kunnen dekken. “Dat doet pijn,” zei hij, ‘maar die keuzes moeten worden gemaakt.’ Hij voegde daaraan toe dat hij een kabinet wil dat vier jaar standhoudt, moedige beslissingen neemt en binnen de grenzen van de rechtsstaat blijft.
• Yeşilgöz zei op haar beurt het jammer te vinden dat GroenLinks-PvdA niet wil streven naar de hogere NAVO-norm van 3,5 procent van het bbp. Ook bekritiseerde ze Timmermans’ partij omdat die geen nationale maatregelen wil nemen voor het asielbeleid

• Jetten zegt dat veel problemen in de maatschappij niet zijn opgelost. De D66-leider noemt het woon- en migratieprobleem in het bijzonder.
• Jetten noemt ook politici die de onvrede zouden ‘aanwakkeren’ en noemt PVV-leider Geert Wilders en voormalig FVD-lijsttrekker Thierry Baudet in het bijzonder. Deze politici zouden groepen tegen elkaar opzetten.
• Op de vraag hoe radicalisering kan worden voorkomen, zegt Jetten dit te willen doen door niet te ‘normaliseren wat niet normaal hoort te zijn’. Hij refereert aan een uitspraak van Wilders uit 2015 toen hij de Tweede Kamer een ‘nepparlement’ noemde.
• D66 wil niet met de PVV samenwerken in een coalitie, zegt Jetten. Maar wil wel de kiezers van Wilders helpen door de problemen met het woon- en migratiebeleid aan te pakken.
• Eerdmans bekritiseert Jetten omdat D66 niet wil samenwerken met de PVV. Eerdmans zegt dat Jetten 2 miljoen kiezers ‘aan de kant zet’.

• Van Hijum (NSC) heeft kritiek op het beleid van de VVD en JA21 die zouden niet voor een eerlijke inkomensverdeling zijn.
• Volgens de lijsttrekker van NSC gaan AOW’ers en mensen met een uitkering er op achteruit met ‘snoeiharde rechtse keuzes’.
• Eerdmans (JA21) tegen wie Van Hijum debatteert, ontkent dat. Eerdmans wil een heleboel toeslagen afschaffen en de huishoudtoelage terugbrengen.
• Daarnaast wil Eerdmans de inkomstenbelasting tot 20 duizend euro vrijstellen.
• Van Hijum waarschuwt dat er een nieuwe toeslagenaffaire in de maak is met de ‘ongebalanceerde manier’ waarop JA21 met de toeslagen aan het werk wil gaan.
• Eerdmans geeft Van Hijum gelijk dat JA21 inderdaad wil ‘snoeien’ in de overheid. Eerdmans geeft aan dat zijn partij dat gaat doen op het gebied van klimaat, ontwikkelingssamenwerking en ‘het eigen vet’ van de overheid. Er moeten minder ambtenaren en minder regels komen, volgens de JA21-lijsttrekker.

• Bontenbal moet vrijheidsbijdrage verdedigen
  In debat over ‘internationale veiligheid’ ging het vooral over koopkrachtplaatjes, het eigen risico en de hypotheekrenteaftrek.
• CDA-leider Henri Bontenbal en VVD-leider Dilan Yesilgöz lagen in de clinch hoe de rekening van de extra defensie-uitgaven te betalen.
• Yesilgöz gaf het CDA een compliment dat de partij wel de NAVO-norm haalt, maar viel het CDA daarna aan door de manier waarop zij dat doen. Yesilgöz had harde kritiek op de ‘vrijheidsbijdrage’ van het CDA.
• De rekening daarvan zou vooral bij werkende gezinnen komen te liggen.
  Bontenbal bestreed dat. Volgens hem betaalt het CDA de defensie-uitgaven door te snijden in de overheid, de schuld te verhogen en de belastingen een beetje te verhogen. Een boodschappenkar van 50 euro zou slechts met vier cent omhoog gaan.
• Volgens Bontenbal laat de VVD de armoede in Nederland te hard stijgen.
• Partij voor de Dieren-lijsttrekker Esther Ouwehand vond de discussie tussen Bontenbal en Yesilgöz een ‘non-discussie’ Ze waarschuwde de luisteraar om zich te behoeden voor politici die ‘alleen maar over defensie spreken als het gaat over veiligheid.’
• Volgens Ouwehand moet dat ook over klimaat gaan. Zonder aanpak van de klimaatcrisis is er niks te verdedigen zei zij.

• De Vos (FVD) complimenteert Dijk (SP) omdat hij wel in debat gaat. Eerder heeft Volt dat in debat zou gaan met FVD, afgezegd.
• De Vos pleitte voor de inzet van kerncentrales en thorium-centrales om Nederland van energie te voorzien.
• Volgens Dijk duurt de bouw daarvan veel te lang en kost dat te veel geld.
• Ook reageerde Dijk fel op het voorstel van Forum voor Democratie om weer gas uit Groningen te halen. Hij vond dat ‘meedogenloos’.

• In debat over de overheidsfinanciën met Chris Stoffer (SGP) en Dilan Yesilgoz (VVD) kreeg Frans Timmermans harde kritiek. GroenLinks-PvdA heeft in de doorrekening van het Centraal Planbureau aangegeven de NAVO-norm niet in 2035 te halen.
• De linkse partij plant extra uitgaven aan defensie maar in tot 2030.
  Volgens Timmermans is dat verstandig omdat onduidelijk is wat daarna nodig is voor defensie.
• Zowel Stoffer als Yesilgoz waren het daarmee oneens. Yesilgoz vond het een ‘kulargument’ van Timmermans. De linkse leider zei dat de benodigde defensie-uitgaven door ‘Timmermans II’ ingepland zullen worden.

• Geert Wilders is is niet aanwezig bij het radio-debat van de NOS vanwege een mogelijke terreurdreiging
• De terreurverdachten mikten mogelijk op Geert Wilders en op Els van Doesburg, de burgemeester van Antwerpen
• Wilders zou samen met premier Bart De Wever en Antwerps burgemeester Els Van Doesburg op een lijst staan van de verdachten.
• Bij een huiszoeking van de verdachten in het Belgische Deurne, vlak bij de privéwoning van de Bart De Wever, ontdekte de politie gisteren een zelfgemaakt explosief.

• Een verdere afbouw van de hypotheekrenteaftrek, een maatregel die in meerdere verkiezingsprogramma’s voorkomt, ‘doet iets voor de woningmarkt’, zegt CPB-directeur Pieter Hasekamp.
• Volgens Hasekamp zal het schrappen van dit fiscale voordeel de prijsstijgingen van koopwoningen in elk geval afremmen.
• Hoe groot het effect is op de koopkracht van huiseigenaren, hangt af van de precieze invulling
• Onder meer GroenLinks-PvdA, het CDA, Volt en de ChristenUnie pleiten voor verdere afbouw van de hypotheekrenteaftrek, al verschillen zij van inzicht over de snelheid daarvan.
• Maar het CPB constateert ook dat de woonlasten voor huizenbezitters bij verdere afbouw zullen stijgen, terwijl nog niet altijd duidelijk is of en hoe zij daarvoor worden gecompenseerd.

• CPB-directeur Pieter Hasekamp presenteert om 10:00 in Nieuwspoort de resultaten van de doorrekening van verkiezingsprogramma’s. In deze publicatie getiteld Keuzes in Kaart geeft het Centraal Planbureau ‘inzicht in de budgettaire en economische effecten van de plannen van politieke partijen’.
• De doorrekening van de groene plannen (klimaat en stikstof) wordt gepresenteerd door Marko Hekkert, directeur van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL).
• Er is partijen veel aan gelegen om goed voor de dag te komen in de doorrekening van het CPB. Een financieel slecht doordacht verkiezingsplan vormt doorgaans munitie voor andere partijen in de campagne.
• Dit jaar doen tien partijen mee, twee meer dan in 2023. Ook de BBB en NSC laten dit jaar hun verkiezingsprogram doorrekenen. Vijf partijen uit de Kamer ontbreken: de PVV, SP, Partij voor de Dieren, FVD en Denk.

• Tijdens een verkiezingsdebat in De Balie botsten VVD-kandidaat en demissionair staatssecretaris Jurgen Nobel en GroenLinks-PvdA-Kamerlid Habtamu de Hoop over de regels voor middenhuur.
• Nobel noemde de Wet betaalbare huur, die sinds vorig jaar geldt, een ‘afgrijselijke wet’ die beleggers wegjaagt en huurwoningen doet verdwijnen. De Hoop verdedigde de maatregel juist als noodzakelijk om de huurprijzen te beteugelen.
• Volgens Nobel hebben experts gelijk gekregen: de wet zorgt ervoor dat verhuurders hun woningen verkopen, waardoor het middensegment verdwijnt. De Hoop verwees naar recent onderzoek dat het tegendeel suggereert – de meeste middenhuurwoningen zouden blijven bestaan en nieuwbouw kan verkoop compenseren.
•  ‘Laat je niet door de VVD aanpraten dat je door meer markt meer middenhuur krijgt,’ zei De Hoop. ‘Je krijgt gewoon duurdere huurwoningen.’
• Nobel stelde daartegenover dat GroenLinks-PvdA met haar beleid mensen juist afhankelijk maakt van de overheid. ‘Wat ik hoor, is dat ze nog meer mensen aan het staatsinfuus willen leggen,’ zei hij. De VVD wil dat huurders van sociale huurwoningen hun woning kunnen kopen, om zo meer eigenaarschap en minder afhankelijkheid te stimuleren.

• Op vrijdag 10 oktober organiseert de NOS het eerste verkiezingsdebat vanuit Nieuwspoort in Den Haag, met alle fracties die nu in de Tweede Kamer zitten.
• In wisselende samenstellingen gaan de lijsttrekkers in discussie over de belangrijkste thema’s van de campagne.
• Volt ontbreekt echter bij het debat. De partij was ingedeeld voor een één-op-één-discussie met Forum voor Democratie over klimaat, maar besloot daarvan af te zien.
• Volt zegt dat FVD de menselijke invloed op klimaatverandering ontkent en wil daarom niet bijdragen aan dat gesprek.

• Burgemeester Femke Halsema heeft op sociale media gereageerd op het aangekondigde akkoord tussen Israël en Hamas.
• Ze spreekt haar medeleven uit met Amsterdammers ‘die de afgelopen twee jaar in grote angst hebben geleefd over hun dierbaren in Israël en Palestina’.
• ‘En met hen hoop ik dat de vrede zich doorzet en rechtvaardig zal zijn’, aldus Halsema.
• Het Israëlische kabinet moet nog stemmen over de overeenkomst, die de eerste fase van een wapenstilstand moet inluiden.

• In Nederland hebben momenteel vijf mensen geen kiesrecht, meldt het ministerie van Binnenlandse Zaken. In 2016 waren dat er nog 56 en in 2019 25.
• Een rechter kan het kiesrecht als bijkomende straf ontnemen bij veroordelingen van minimaal een jaar voor misdrijven rond terrorisme of verkiezingen.
• De maatregel geldt zolang de straf duurt, niet levenslang. Na de Tweede Wereldoorlog verloren tienduizenden collaborateurs tijdelijk hun kiesrecht.
• Sinds de grondwetsherziening van 1983 mag dat alleen nog onder strikte voorwaarden.

• Demissionair premier Dick Schoof zegt dat Nederland actief wil bijdragen aan een snelle toename van humanitaire hulp voor Gaza.
• Volgens hem is er nu eindelijk ruimte om meer hulp te bieden, en moet dat ook gebeuren.
• ‘Nu dat kan, moet dat ook volop plaatsvinden en zal Nederland alle steun leveren die daarvoor nodig is’, aldus Schoof. Israël hield eerder grootschalige hulp tegen, maar het nieuwe vredesplan opent de grens voor meer hulpgoederen.

• Demissionair minister Eelco Heinen (Financiën, VVD) vindt het logisch dat de EU kijkt naar bevroren Russische tegoeden om Oekraïne te steunen.
• ‘Het is volstrekt helder dat Rusland links- of rechtsom zal betalen voor de verwoesting die het aanricht in Oekraïne,’ zei hij in Luxemburg.
• De Europese Commissie wil die tegoeden, die bij Euroclear staan, gebruiken voor een renteloze lening van 140 miljard euro aan Oekraïne.
• België vreest juridische en financiële risico’s; premier Bart De Wever wil dat alle EU-landen garant staan.
• ‘Het moet juridisch allemaal kunnen en we moeten het in een internationaal verband aanpakken,’ aldus Heinen, die benadrukt dat ‘de urgentie hoog’ is.

• VVD-leider Dilan Yeşilgöz neemt op 23 oktober deel aan het verkiezingsdebat van SBS6.
• Ze is de vierde lijsttrekker die wordt uitgenodigd, naast Geert Wilders, Henri Bontenbal en Frans Timmermans.
• SBS6 kiest de vier grootste partijen in de peilingen voor deelname.
• Lang was onzeker of de VVD daarvoor nog groot genoeg zou zijn.
• De partij staat nog maar net voor op D66 en JA21, maar haalde de selectie nipt. In de laatste peiling van Ipsos I&O staat D66 één zetel voor op de VVD.

• De aankondiging van een akkoord tussen Israël en Hamas over de eerste fase van een vredesplan wordt in Den Haag met opluchting ontvangen. Demissionair premier Dick Schoof noemt de overeenkomst “een langverwachte doorbraak” en benadrukt dat het akkoord “zo snel mogelijk moet worden uitgevoerd”, zodat alle gijzelaars worden vrijgelaten en de humanitaire hulp aan Gaza “massaal toeneemt”.
• Schoof bedankt de Amerikaanse president Donald Trump voor zijn leiderschap en prijst de bemiddelende rol van Egypte, Qatar en Turkije. Volgens hem kan dit “een einde betekenen aan het lijden van zovelen: de gijzelaars en hun families, en de bevolking van Gaza”.
• Ook minister van Buitenlandse Zaken David van Weel noemt het akkoord “van zeer grote betekenis” en spreekt de hoop uit dat dit een keerpunt is “richting vrede en stabiliteit in het Midden-Oosten”.
• Hij benadrukt dat het “cruciaal” is dat de afspraken worden nageleefd, met name de onmiddellijke vrijlating van gijzelaars en ongehinderde humanitaire toegang tot Gaza.
• De meeste Nederlandse partijleiders reageren voorzichtig positief. Geert Wilders, Frans Timmermans, Dilan Yeşilgöz, Rob Jetten, Henri Bontenbal, Eddy van Hijum en Mirjam Bikker spreken van hoopvol of historisch nieuws en roepen op om snel tot uitvoering over te gaan.
• Alleen DENK-leider Stephan van Baarle blijft kritisch en wil dat Nederland alsnog sancties tegen Israël instelt, omdat volgens hem “Israël niet mag wegkomen met de misdaden die zijn gepleegd”.
• Volgens Reuters wordt het akkoord donderdag om 11.00 uur Nederlandse tijd ondertekend, waarna direct een staakt-het-vuren in Gaza zou ingaan.

• Bij de komende Tweede Kamerverkiezingen op 29 oktober doen 73 Friezen mee als kandidaat, goed voor 6,3 procent van het totaal.
• Dat is opvallend veel, want Friesland telt slechts 3,7 procent van de Nederlandse bevolking.
• De stijging komt vooral door de deelname van de Fryske Nasjonale Partij (FNP), die voor het eerst meedoet en 49 kandidaten heeft.
• Van hen wonen 37 in Friesland zelf. Zonder de FNP levert de provincie 3,2 procent van de kandidaten.
• Noord-Brabant en Gelderland zijn juist ondervertegenwoordigd, terwijl Zuid-Holland met 290 kandidaten koploper is. Op gemeenteniveau voert Amsterdam de lijst aan met 91 kandidaat-Kamerleden.

• Frans Timmermans zorgde deze week voor opschudding met zijn optreden bij Vandaag Inside, waar hij zijn critici wist te ontwapenen met rust en humor.
• In de nieuwste aflevering van EW Politiek Vandaag bespreken Victor Pak en Sam Verbeek hoe de PvdA-leider zich daarmee onverwacht herpositioneert in de campagne.
• Ook komt de onrust binnen de VVD aan bod, net als Caroline van der Plas die haar veiligheid boven alles stelt.
• Verder bespreken Pak en Verbeek hoe Volt opviel door Forum voor Democratie te mijden tijdens het Radio 1-debat. Intussen kijkt Den Haag gespannen toe hoe deze week vol schermutselingen de verkiezingskoorts verder aanwakkert.

• Volt heeft besloten niet deel te nemen aan een een-op-een debat met Forum voor Democratie (FVD) tijdens het lijsttrekkersdebat van de NOS op Radio 1. De partij laat weten ook in de Tweede Kamer in principe niet langer het debat aan te willen gaan met FVD.
• ‘Na lang wikken en wegen – en tegen de achtergrond van de snelle radicalisering in onze samenleving – komen wij tot de conclusie dat wij geen zuurstof meer willen geven aan een partij die liegt,’ aldus Volt.
• De partij stelt een grens te willen trekken en verwijst naar experts die ‘waarschuwen voor de gevaren van verdere normalisering van extreemrechts.’
• Het geplande debat tussen Volt-lijsttrekker Laurens Dassen en Lidewij de Vos van FVD zou vrijdag plaatsvinden en gaan over klimaatverandering. Dat onderwerp wordt door FVD ontkend, terwijl Volt de aanpak van klimaatverandering als hoogste prioriteit ziet in het verkiezingsprogramma.
• Volt heeft de NOS nog gevraagd of er geruild kon worden met een andere partij, maar dat bleek niet mogelijk.
• FVD zegt in een verklaring ‘hogelijk verbaasd’ te zijn over het besluit van Volt. ‘Juist in verkiezingstijd is het van groot belang dat kiezers kennis kunnen nemen van de verschillende visies die politieke partijen vertegenwoordigen.’

• Cees van de Sanden (62) stapt uit de VVD en gaat verder als eenmansfractie in de Eerste Kamer. De advocaat en senator zegt dat zijn partij de afgelopen jaren is weggedreven van de eigen kernwaarden: vrijheid, verantwoordelijkheid, verdraagzaamheid, sociale rechtvaardigheid en gelijkwaardigheid.
• Tegen de Volkskrant zegt hij dat de VVD inmiddels plannen en uitspraken doet die hij niet in lijn kan brengen met zijn kernwaarden, of daar zelfs haaks op staan.
• De aanleiding voor zijn vertrek is een groeiende lijst van ergernissen over VVD-standpunten op het gebied van asiel en migratie.
• Zo noemt hij het voornemen van het kabinet-Schoof om noodrecht in te zetten ‘een rode vlag’ en noemt hij het tienpuntenplan van Geert Wilders, dat partijleider Dilan Yesilgöz na de kabinetsval inhoudelijk steunde, ‘gewoon het PVV-verkiezingsprogramma.
• Over het plan om uitgeprocedeerde asielzoekers uit te zetten naar Oeganda zegt hij: ‘Gelanceerd een paar weken voor de verkiezingen, terwijl alle experts zeggen dat het in strijd is met allerlei verdragen.’
• Van de Sanden verwijt de partij dat ze steeds verder is ‘opgeschoven naar rechts’ en haar ‘liberale kompas kwijtgeraakt.’ Ook hekelt hij uitlatingen van VVD-politici op sociale media, zoals het bericht van Tweede Kamerlid Queeny Rajkowski over een azc in Amersfoort en de tweet van Yesilgöz over zanger Douwe Bob.
• Daarnaast stoort het hem dat de VVD zwijgt wanneer anderen aan de rechtsstaat morrelen, zoals bij de beschuldiging van BBB-leider Caroline van der Plas dat de Raad van State een ‘D66-bolwerk’ zou zijn. ‘Door te zwijgen, morrel je zelf ook aan de rechtsstaat.’
• Van de Sanden werd in 2023 senator voor de VVD. Hij zegt dat hij er alles aan heeft gedaan om intern invloed uit te oefenen, maar zonder resultaat. ‘Een partij is een olietanker die niet door één bemanningslid is te keren.’

• Mei Li Vos (GroenLinks-PvdA) is dinsdag gekozen tot voorzitter van de Eerste Kamer. Ze kreeg 39 stemmen, tegenover 33 voor Tanja Klip-Martin (VVD). Drie senatoren stemden blanco.
• In de eerste stemronde deed ook Ilona Lagas (BBB) mee. Zij eindigde met 14 stemmen als derde en trok zich daarna terug. Vos behaalde toen 35 stemmen, Klip-Martin 26. In die eerste ronde werden geen blanco stemmen uitgebracht.
• Na afloop zei Vos  ‘een beetje verbaasd en heel aangenaam verbaasd’ te zijn over haar verkiezing. Ze bedankte haar tegenkandidaten en de Kamer voor het vertrouwen.
• Vos stelde zich in 2023 al kandidaat voor het voorzitterschap, maar verloor toen van Jan Anthonie Bruijn (VVD).
• Ze werd daarop eerste ondervoorzitter. Sinds Bruijn begin september toetrad als demissionair minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, vervulde Vos de rol van waarnemend voorzitter.
• In haar motivatie benadrukte Vos dat ze niet zal nalaten om ‘de regering en de Tweede Kamer eraan te herinneren dat wij zoveel tijd nemen als wij nodig achten’.
• Vos is sinds 2019 lid van de Eerste Kamer en was eerder ruim zeven jaar Tweede Kamerlid voor de PvdA.

• D66 laat sinds de zomer van 2025 een lichte stijging zien in de zetelpeilingen, al blijft de partij nog wel verwijderd van de hoge scores onder Sigrid Kaag.
• Uit cijfers van Ipsos I&O, EenVandaag/Verian en Peil.nl blijkt dat D66 volgens de eerste twee bureaus weer groeit.
• Ipsos noteert een stijging van 11 naar 15 zetels, Peil.nl van 8 naar 12, terwijl EenVandaag/Verian stabiel blijft rond 10 à 11 zetels.
• De opleving lijkt vooral te danken aan lijsttrekker Rob Jetten, die onder progressieve kiezers de hoogst gewaardeerde leider is. Op het partijcongres was opvallend genoeg een grote Nederlandse vlag te zien achter het podium.
• Volg de peilingen hier.
• Bekijk de volledige analyse van de opmars van D66 in de podcast EW Politiek Vandaag.

BBB-leider Caroline van der Plas heeft op het laatste moment een verkiezingsgesprek met studenten van de Radboud Universiteit afgezegd. Volgens de partij was haar veiligheid in het geding nadat de locatie van het gesprek – die geheim had moeten blijven – uitlekte. Op sociale media riepen pro-Palestijnse actiegroepen op tot actie tegen haar komst.

Van der Plas noemt het “diep triest” dat ze het gesprek moest afzeggen: “Mijn veiligheid gaat boven alles.” De Gelderlander, mede-organisator van het gesprek, spreekt van een “heel vervelende situatie” en zegt dat de bijeenkomst niet publiekelijk was aangekondigd.

• SP-leider Jimmy Dijk zei bij de campagneaftrap in café De Paraplu in Den Haag dat de hand die hij heeft uitgestoken naar GroenLinks-PvdA en het CDA nog niet echt is aangenomen.
• ‘Wij zullen die uitgestoken hand blijven geven. Maar hij moet wel aangenomen worden’, aldus Dijk.
• Volgens de SP-voorman hebben zijn gehoopte samenwerkingspartners ‘hier en daar in podcasts en in interviews in kranten’ wel gereageerd op zijn oproep. Tot een bak koffie is het nog niet gekomen, voegde hij eraan toe.
• Dijk sprak de hoop uit dat zijn partij  boven de tien zetels zal halen bij de verkiezingen. Dan, zo denkt hij, kunnen CDA en GroenLinks-PvdA niet meer om de SP heen en kunnen ze samen een coalitie vormen van gemeenschapsdenkers in plaats van met doorgeslagen individualisten.

• Het CDA en de VVD sluiten bezuinigingen op het onderwijs niet uit. Dat bleek tijdens het Nationaal Funderend Onderwijsdebat, waar CDA-kandidaat-Kamerlid André Poortman en VVD-Kamerlid Martin de Beer spraken over de rijksbegroting.
• Volgens De Beer moeten er binnen de begroting keuzes gemaakt worden en mogen mogelijke bezuinigingen daarom niet op voorhand worden uitgesloten. ‘We moeten ook kijken hoe het efficiënter kan’, aldus de VVD’er.
• Poortman benadrukte dat hij zelf geen bezuinigingen voorstelt, maar vindt ook niet dat die mogelijkheid bij voorbaat uitgesloten kan worden. Bezuinigingen op defensie sluit de CDA’er daarentegen wél uit.
• BBB-Kamerlid Martin Oostenbrink liet weten dat zijn partij niet wil bezuinigen op onderwijs. Daarop reageerde GroenLinks-PvdA-kandidaat Marjolein Moorman met de woorden: ‘De BBB heeft 1,4 miljard euro bezuinigd op onderwijs’. Volgens Moorman is het niet geloofwaardig dat de partij zich nu tegen onderwijsbezuinigingen keert.

• Het verkiezingsprogramma van de SP is volgens de partij zelf superbetaalbaar, zo blijkt uit een doorrekening door drie onderzoekers in opdracht van de socialisten. Die analyse moet dienen als alternatief voor de doorrekening van het Centraal Planbureau (CPB) waaraan de SP niet meedoet.
• De partij vindt namelijk dat het CPB verkeerde aannames hanteert. In het eigen plan wil de SP 43,3 miljard euro investeren, vooral gefinancierd via hogere belastingen voor vermogenden en bedrijven.
• De berekening van de SP is niet één-op-één te vergelijken met de CPB-doorrekeningen van andere partijen, die vrijdag worden gepubliceerd. De reden: het onderzoek is niet uitgevoerd door een onafhankelijke instantie, de gehanteerde methode verschilt, en de SP houdt, anders dan het CPB, geen rekening met macro-economische langetermijneffecten.
• Toch geeft de eigen doorrekening wel een beeld van de ambities van de partij: wat de SP wil uitgeven en hoe ze dat denkt te bekostigen. In totaal verwachten de socialisten met een reeks belastingmaatregelen en andere ingrepen 68,6 miljard euro op te halen.
• De partij wil de winstbelasting voor grote bedrijven verhogen van 25,8 naar 35,8 procent, wat 11,4 miljard euro moet opleveren.
• De invoering van een vermogensbelasting, in plaats van alleen belasting op rendement, moet 9,3 miljard euro binnenbrengen.
• Daarnaast moet een aanpassing van de erf- en schenkbelasting nog eens 4,2 miljard euro opbrengen.
• Daartegenover staan verschillende uitgaven en lastenverlichtingen. Zo wil de SP het tarief in de onderste schijf van de inkomstenbelasting verlagen, waardoor werkenden samen 10 miljard euro minder zouden betalen.
• Ook wil de partij 4,6 miljard euro uittrekken voor de oprichting van een Nationaal Zorgfonds.

• Een meerderheid van de Nederlanders vindt dat de bouw van nieuwe woningen zó dringend is, dat omwonenden minder mogelijkheden zouden moeten hebben om bezwaar te maken tegen bouwprojecten.
• Dat blijkt uit een representatief onderzoek van Kieskompas onder ruim 13.000 kiesgerechtigden, uitgevoerd in opdracht van de regionale omroepen en de NOS. Net als in eerdere peilingen zien Nederlanders de woningmarkt opnieuw als een van de belangrijkste verkiezingsthema’s, naast immigratie en asiel. Het huidige woningtekort wordt geschat op ruim 430.000 huizen.
• Bezwaarprocedures tegen bestemmingsplannen en vergunningen zorgen volgens eerdere onderzoeken bij zeker een derde van de geplande nieuwbouw voor vertraging, aldus de NOS. 

• GroenLinks-PvdA wil in de komende tien jaar 36,6 miljard euro uitgeven aan het bouwen van nieuwe huizen.
• Dat bedrag hoort bij het woonplan dat de partij eerder presenteerde in het verkiezingsprogramma.
• Het grootste deel, 33 miljard euro, is bedoeld voor publieke investeringen in de woningbouw.
• Met het overige geld wil de partij de uitvoering van bestaande grote woningbouwprojecten versnellen.
• Ook wil GroenLinks-PvdA dat het Rijk leningen verstrekt voor woningen met een huur tot 700 euro per maand, tegen 1 procent rente.
• In totaal wil de partij meer dan 100.000 woningen per jaar bouwen en 20 miljard euro investeren in infrastructuur.

• Op het D66-congres in Den Bosch waarschuwde partijleider Rob Jetten voor ‘anti-democraten’ die volgens hem ‘de Europese Unie van binnenuit willen ondermijnen, om zo het nationalisme in heel Europa te verspreiden.’
• Hij verwees daarmee naar partijen die ondanks hun ‘allergie voor Europese samenwerking’ toch in Brussel actief zijn.
• Jetten bekritiseerde opnieuw de partijen die met de PVV in een coalitie stapten: ‘Ze dachten dat ze de populisten konden temmen, door met hen samen te werken.’
• Volgens hem rekenen ‘hun eigen kiezers hen er nu genadeloos op af, terwijl extreemrechts zich juist gesterkt voelt.’
• Tegelijk complimenteerde hij Frans Timmermans en Henri Bontenbal, die volgens Jetten positieve stappen zetten op defensie en hypotheekrenteaftrek.
• Op het scherm achter hem wapperde een grote Nederlandse vlag: ‘Die vlag is dus van ons allemaal.’ Tot slot zei Jetten optimistisch over de verkiezingen: ‘We kunnen het bijna ruiken: de overwinning op 29 oktober.’

• Demissionair woonminister Mona Keijzer (BBB) blijft vasthouden aan haar wetsvoorstel dat gemeenten verbiedt om statushouders met voorrang een sociale huurwoning toe te wijzen.
• De Raad van State noemde het plan eerder nog discriminerend en in strijd met de Grondwet, maar de ministerraad schaarde zich vrijdag achter Keijzer.
• Gemeenten kunnen nu nog voorrang geven aan statushouders, zodat zij niet buiten de boot vallen op de woningmarkt. Volgens de Raad van State botst het schrappen van die mogelijkheid met het grondwettelijke gelijkheidsbeginsel, omdat deze groep al op achterstand staat.
• Keijzer wijst dat oordeel van de hand. ‘Ik kijk daar op een andere manier naar’, zegt ze. Volgens haar betekent gelijke behandeling voor de Raad dat de uitkomst voor iedereen gelijk moet zijn.
• De minister stelt dat het juist ongelijke behandeling is dat Nederlandse woningzoekenden jarenlang wachten, terwijl statushouders soms sneller een huis krijgen. Gemiddeld gaat 6 tot 10 procent van de vrijgekomen sociale huurwoningen naar deze groep.
• Omdat de Raad van State het zwaarst mogelijke negatieve oordeel gaf, moest het kabinet zich opnieuw over het voorstel buigen. Nu er steun is, kan Keijzer het wetsvoorstel alsnog naar de nieuwe Tweede Kamer sturen, die op 12 november aantreedt.
• Eerder Gaf minister Keijzer aan te willen onderzoeken of statushouders de toegewezen woningen onderverhuren, naar aanleiding van Kamervragen van Marina Vondeling (PVV).

• Op station Den Haag Centraal hebben zo’n twintig pro-Palestijnse activisten de sporen bezet, waardoor het treinverkeer stilligt.
• De politie probeert hen te verwijderen, terwijl ze leuzen als ‘Free Palestine’ roepen. Reizigers uit de richtingen Leiden, Zoetermeer en Delft moeten omreizen.
• Rond het station verzamelden zich enkele honderden demonstranten voor steun aan activisten die per boot voedsel naar Gaza wilden brengen. Die vloot werd gisteravond door Israëlische militairen onderschept, tot onvrede van de betogers.
• Eerder vandaag trad de ME al op bij een protest bij het ministerie van Buitenlandse Zaken.

• Onbekenden hebben geprobeerd ’s nachts een Prinsenvlag aan het D66-partijkantoor in Den Haag te hangen.
• De actie mislukte omdat ze de D66-vlag niet konden losmaken.
• Uiteindelijk werd de Prinsenvlag, een symbool dat door extreemrechts wordt gebruikt, aan de bouwsteiger gehangen.
• Eerder dit jaar werd het kantoor al beschadigd door relschoppers, met een schadepost van circa 34.000 euro.
• D66 spreekt van politieke intimidatie en heeft aangifte gedaan van bedreiging. De politie onderzoekt de zaak.

• NSC-leider Eddy van Hijum noemt het ‘slappe hap’ dat premier Dick Schoof geen aangifte doet tegen oud-asielminister Marjolein Faber, omdat de PVV’er in haar boek uit de ministerraad zou hebben gelekt.
• Volgens Van Hijum was het echt aan de premier om dit op een of andere manier te ‘normeren’. ‘Het feit dat hij dat niet doet, plaatst ons voor een dilemma,’ zegt hij, en hij overweegt zelf aangifte te doen.
• In haar boek beschrijft Faber een discussie met toenmalig NSC-minister Judith Uitermark over strenge asielwetten, iets wat volgens Van Hijum en staatsrechtgeleerde Wim Voermans kan wijzen op een ambtsmisdrijf.
• Schoof concludeerde woensdag echter, na advies van de landsadvocaat, dat er geen hard bewijs is dat de passages daadwerkelijk in de ministerraad zijn besproken.
• ‘Dat bij elkaar maakt dat ik nu niet kom tot een redelijk vermoeden dat er een strafbaar feit is gepleegd,’ schreef hij in antwoord op Kamervragen van D66.
• Van Hijum vindt dat een ‘heel voorbarige en snelle conclusie’ en had liever een vooronderzoek door het Openbaar Ministerie gezien.
• Ondertussen hebben DENK en Volt Kamervoorzitter Martin Bosma verzocht om onderzoek, omdat ‘het zonder toestemming openbaar maken van deze informatie schaadt de integriteit en het vertrouwen binnen het kabinet en ondermijnt daarmee de rechtsstaat’.

• Voor het kabinet is ‘de eerste prioriteit’ het terughalen van de Nederlandse activisten van de Global Sumud Flotilla die door Israël zijn opgepakt.
• Demissionair minister David van Weel (Buitenlandse Zaken, VVD) zei in de Kamer dat hij de Israëlische autoriteiten heeft gevraagd de opvarenden goed te behandelen en snel te laten gaan.
• Er is volgens hem nog ‘veel onduidelijk’ over de actie tegen de vloot, die door de Israëlische marine werd onderschept.
• Over de ‘illegaliteit’ van hun optreden zal volgens hem later worden gesproken met de Israëliërs. Van Weel noemde de hulp aan boord ‘niet meer dan symbolisch’, al begrijpt hij de ‘nobele intentie’ van de actievoerders.
• Vermoedelijk zijn veertien Nederlanders aangehouden en zij krijgen consulaire hulp.

• Minister Mona Keijzer (BBB) waarschuwde in het laatste asieldebat dat de opvang voor asielzoekers vol zit en de instroom omlaag moet.

• Ze onderzoekt signalen van woonfraude door statushouders en wil leegstaande ‘grijze bedden’ opnieuw inzetten.

• Ondertussen zorgen winkeldiefstal en overlast in Ter Apel en gewelddadige protesten tegen azc’s voor groeiende spanningen.

• In de Kamer pleitte de PVV voor een asielstop, de VVD voor toelating alleen op uitnodiging, terwijl GroenLinks-PvdA opriep tot bescherming van azc-medewerkers.

• Demissionair minister Van Weel (VVD) zoekt steun in Brussel en sluit zich aan bij het Belgische plan voor een aanvullend protocol op het mensenrechtenverdrag.

• Lees hier het complete verslag van het debat.

• Kandidaat-Kamerleden waren het er tijdens een verkiezingsdebat in Den Haag over eens dat de landbouw verder moet verduurzamen.
• Over de manier waarop dat moet gebeuren liepen de meningen uiteen. De VVD benadrukte vooral ‘initiatieven vanuit de markt’, terwijl GroenLinks-PvdA pleitte voor strengere normen en ‘financiële prikkels’ om toekomstbestendige landbouw te stimuleren.
• GroenLinks-PvdA-kandidaat Jade van der Linden sloot gedwongen uitkoop van sterk vervuilende boeren niet uit en zei: ‘Veel agrariërs willen het wel anders doen, maar zitten klem in het systeem.’
• CDA-kandidaat Joris Lohman benadrukte dat boeren die de transitie willen maken meer steun verdienen en verwees naar Denemarken. ‘De ambitie om toe te groeien naar 15 procent biologisch in 2030 halen we nog bij lange na niet,’ aldus Lohman.

• Meerdere Kamerleden vragen om opheldering over de afspraak die Nederland met Oeganda heeft gemaakt voor een terugkeercentrum voor asielzoekers.
• Demissionair minister David van Weel (VVD) kondigde de intentieverklaring vorige week aan, maar gaf toen nog geen details.
• In een brief aan de Kamer schreef hij dat alleen mensen uit de regio van Oeganda daarheen gestuurd kunnen worden, al is onduidelijk hoe groot die regio is.
• Van Weel beloofde dat lhbti’ers en andere kwetsbare groepen ‘die kans lopen op vervolging onder Oegandese wetten die niet voldoen aan onze mensenrechtenstandaarden’ niet worden uitgezet.
• Tijdens een debat zei hij dat Nederland verantwoordelijk blijft voor mensen die kans hebben op vervolging, maar dat er via de relatie met Oeganda juist gesprekken over mensenrechten kunnen plaatsvinden.
• Tegelijkertijd wil Van Weel zijn aanpassing van de asielwet nog voor de verkiezingen naar de Tweede Kamer sturen.
• Met die aanpassing wordt hulp aan mensen die illegaal in Nederland verblijven niet meer strafbaar, terwijl illegaliteit dat wel wordt.
• Kati Piri (GroenLinks-PvdA) wees op de strenge anti-lhbti-wetten en vroeg: ‘En als het hier niet lukt met mensen laten terugkeren naar landen, waarom zou dat in Oeganda dan wel lukken?’
• Nicolien van Vroonhoven (NSC) wilde weten hoeveel geld Oeganda krijgt: ‘Van de migratiedeal met Egypte hebben we geleerd om niet al het geld in één keer over te maken.’
• Queeny Rajkowski (VVD) complimenteerde Van Weel: ‘Daardoor wordt het minder aantrekkelijk om hierheen te komen.’

• Het demissionaire kabinet heeft besloten een zeer beperkt aantal kinderen uit Gaza naar Nederland te halen voor medische behandeling.
• De meeste partijen in de Tweede Kamer reageren positief: SP’er Sarah Dobbe noemt het ‘een belangrijke stap, en een kans om te overleven voor deze kinderen.’
• Ook GroenLinks-PvdA, ChristenUnie, D66 en NSC spreken van een goede eerste stap. VVD-leider Dilan Yeşilgöz steunt de lijn van het kabinet, hoewel de VVD eerder vond dat behandeling in de regio het meest effectief is.
• PVV-leider Geert Wilders is fel tegen: ‘Waarom gaan ze niet naar het schatrijke Saoedi-Arabië met de meest moderne ziekenhuizen in de regio?’
• Voor Denk-leider Stephan van Baarle gaat het besluit niet ver genoeg: ‘Dit is volstrekt onvoldoende! Duizenden Palestijnse kinderen hebben zorg nodig.’
• Premier Dick Schoof benadrukt dat het gaat om ‘hele complexe, hele ingewikkelde gevallen’ en dat zorg in de regio de voorkeur blijft houden.
• Intussen verdedigde Schoof ook Israëls besluit om opvarenden van een hulpvloot naar Gaza op te pakken.
• ‘Je loopt een risico, dat heeft men geweten. Het is een rood reisgebied,’ zei hij. Over de vier vermoedelijke Nederlandse arrestanten verwacht Schoof dat ze ‘vrij snel weer op Nederlandse bodem zullen zijn.’

• In de Kamer kreeg BBB’er Henk Vermeer kritiek op zijn voorstel om de klimaatdoelen later te laten ingaan. Volgens hem ‘laat Nederland zich gijzelen door ideologische jaartallen.’
• GroenLinks-PvdA’er Suzanne Kröger vroeg of hij erkent dat de doelen wetenschappelijk zijn onderbouwd, wat hij bevestigde.
• Christine Teunissen (PvdD) verweet hem desinformatie, maar Vermeer reageerde fel: ‘Dat ik klimaatverandering ontken, is je reinste bullshit.’
• Hij stelde dat eerdere kabinetten theoretische plannen konden maken die in de praktijk niet uitvoerbaar bleken.
• D66’er Ilana Rooderkerk en Volt-leider Laurens Dassen drongen juist aan op extra maatregelen, omdat die toekomstige kosten zouden voorkomen.
• Het debat vond plaats naar aanleiding van de KEV van het PBL, waarin staat dat de kans klein is dat Nederland het doel van 55 procent minder uitstoot in 2030 haalt.

• Minister-president Dick Schoof ziet geen bewijs dat oud-minister Marjolein Faber (PVV) in haar boek haar geheimhoudingsplicht heeft geschonden en doet daarom geen aangifte.
• Volgens hem zijn er geen citaten of conclusies uit de ministerraad terug te vinden, noch aanwijzingen dat ze daar direct uit heeft geput.
• De discussie ontstond door een passage waarin Faber beschrijft hoe NSC-minister Judith Uitermark volgens haar asielmaatregelen wilde schrappen.
• Staatsrechtgeleerde Wim Voermans stelde op X de vraag of Faber hiermee een ambtsmisdrijf beging, omdat lekken uit de ministerraad verboden is.
• Schoof concludeert na advies van de landsadvocaat: ‘Dat bij elkaar maakt dat ik nu niet kom tot een redelijk vermoeden dat er een strafbaar feit is gepleegd.’

• De StemWijzer van ProDemos is woensdag online gegaan en moet kiezers helpen bij hun keuze voor de komende verkiezingen.
• Zoals gebruikelijk vulden de lijsttrekkers de stellingen als eersten in, dit keer allemaal met een score van 100 procent.
• Volt-lijsttrekker Laurens Dassen vond de vraag over kinderbijslag lastig: “Wij willen het hele systeem omgooien, met een basisinkomen voor iedereen.”
• Caroline van der Plas twijfelde tussen immigratie en boeren & stikstof, maar koos uiteindelijk voor “een goede toekomst voor de boeren en de regio’s.” SGP-lijsttrekker Chris Stoffer noemde de vraag over bouwen op landbouwgrond een “innerlijke worsteling.”
• Voor Habtamu de Hoop (GroenLinks-PvdA) was defensie het moeilijkst: door “geopolitieke onzekerheid” wil de partij nu meer investeren.
• DENK-lijsttrekker Stephan van Baarle wees op de complexiteit van ethische thema’s als abortus en euthanasie.
• CDA-leider Henri Bontenbal wees Lelystad Airport aan als lastig punt, terwijl VVD-lijsttrekker Dilan Yeşilgöz benadrukte: “De norm van 3,5 procent voor defensie is heel belangrijk.”

• De PVV staat ‘positief’ tegenover een plan van GroenLinks-PvdA en NSC om te voorkomen dat mensen met een laagbetaalde deeltijdbaan volgend jaar fors meer belasting betalen.
• Volgens PVV-Kamerlid Tony van Dijck is er in de plannen van het demissionaire kabinet ‘iets misgegaan’ en moet dat worden hersteld. De partijen willen dat doen door de arbeidskorting voor deze groep te verhogen, betaald uit een minder sterke verhoging van de grens tussen de tweede en derde belastingschijf.
• Daardoor gaan hogere inkomens over een groter deel van hun inkomen het toptarief betalen.
• GroenLinks-PvdA-Kamerlid Jesse Klaver ziet kansen: ‘Een meerderheid gloort.’ Andere partijen, waaronder de christelijke fracties, zetten echter vraagtekens bij deze route en dringen erop aan het voorstel pas in te dienen na de verkiezingen.

• De StemWijzer van ProDemos staat sinds vandaag online.
• Op basis van de StemWijzer wordt een aantal stellingen voorgelegd op basis van wat er staat in de verschillende verkiezingsprogramma’s van de partijen die meedoen aan de Tweede Kamerverkiezingen op 29 oktober
• Behalve de StemWijzer staat ook het Kieskompas sinds vandaag online
• Twee jaar geleden, tijdens de verkiezingen van 2023 werden de StemWijzer en het Kieskompas samen 12 miljoen keer ingevuld.

• De Tweede Kamer heeft vandaag een reeks moties aangenomen die uiteenlopende maatschappelijke kwesties raken.
• Zo stemde een ruime meerderheid in met een voorstel van GroenLinks-PvdA’er Songül Mutluer om zwaardere straffen in te voeren bij partner- en gezinsmoord en femicide structureel aan te pakken.
• Het plan voorziet ook in betere nazorg voor slachtoffers en nabestaanden en in één verantwoordelijke bewindspersoon voor geweld tegen vrouwen.
• Daarnaast kreeg een motie van Mutluer en NSC’er Jesse Six Dijkstra unanieme steun, waardoor in beslag genomen crimineel geld voortaan structureel kan worden ingezet voor maatschappelijke doelen.
• Het Openbaar Ministerie experimenteert hier al mee en nam in 2024 voor 400 miljoen euro in beslag. Verder nam de Kamer een motie aan over antisemitisme in de cultuursector, naar aanleiding van een omstreden optreden in Paradiso.
• Een meerderheid wil dat poppodia in hun subsidievoorwaarden opnemen dat antisemitisme niet wordt getolereerd, hoewel critici waarschuwen dat dit ook kritiek op Israël kan raken.

• Een maand voor de verkiezingen weet de helft van de kiezers nog niet op wie zij gaan stemmen, zo blijkt uit onderzoek van EenVandaag en Verian. Vooral bij VVD- en D66-aanhang is de twijfel groot.
• Opvallend is dat CDA-stemmers zich minder laten leiden door partijstandpunten en meer door de lijsttrekker.
• Alle kiezers die nu voor het CDA zouden kiezen, zeggen vertrouwen te hebben in Henri Bontenbal. Voor twee derde van hen is hij zelfs de belangrijkste reden om hun stem aan de partij te geven.

• De PVV loopt verder uit op GroenLinks-PvdA. Waar de partijen eind juli nog gelijk stonden, staat de PVV in de nieuwste peiling van EenVandaag en Verian nu op 34 zetels, tegenover 23 voor GroenLinks-PvdA.
• Belangrijkste verklaring: voor de helft van de kiezers is immigratie hét thema, en dat onderwerp wordt vooral met de PVV verbonden. Klimaat, speerpunt van GroenLinks-PvdA, weegt veel minder zwaar.
• Ook het CDA noteert 23 zetels. Daar speelt vooral het vertrouwen in lijsttrekker Henri Bontenbal een rol: voor bijna twee derde van de kiezers is hij de reden om CDA te stemmen.
• De VVD komt uit op 14 zetels, D66 en JA21 allebei op 11.
• Bekijk hier de laatste peilingen.

• Welke partij stijgt er in de peilingen? En welke daalt?
• In deze liveblog houden we je op de hoogte van al het laatste nieuws rondom de peilingen.
• Stem wijzer. Lees EW.

• Volg in dit dossier alles over de verkiezingen van 29 oktober 2025.
• Van politieke explainers en analyses van verkiezingsprogramma’s tot politieke columns en interviews. Zowel in geschreven tekst als via podcasts en shortvideos.
• Stem wijzer. Lees EW.
• 

• In het Groningse aanmeldcentrum in Ter Apel verbleven afgelopen nacht 2120 asielzoekers, zo meldt het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA). Daarmee is het aantal voor het eerst sinds 31 oktober vorig jaar weer boven de 2100 uitgekomen.
• Volgens afspraken met de gemeente Westerwolde, waar Ter Apel onder valt, mogen er maximaal 2000 mensen in het centrum worden opgevangen. Dat maximum wordt nu al tien dagen achter elkaar overschreden, en voor de veertiende keer deze maand.
• Voor iedere dag dat het aantal boven de grens uitkomt, moet het COA een dwangsom van 50.000 euro betalen. De rekening loopt daarmee inmiddels op tot 700.000 euro.
• Migratie lijkt een belangrijk thema te worden bij de aankomende verkiezingen. Het onderwerp leidde er onder meer toe dat Kabinet Schoof in juni viel.

• NSC-leider Eddy van Hijum beschuldigt voormalig PVV-minister Marjolein Faber van lekken uit de ministerraad.
• De NSC’er doelt op een passage uit het pas gepubliceerde boek van Faber, waarin zij een interne discussie met toenmalig NSC-minister Judith Uitermark beschrijft over asielmaatregelen. Volgens Van Hijum is dit schadelijk voor vertrouwen en toekomstige samenwerking.
• Staatsrechtgeleerde Wim Voermans suggereert zelfs dat sprake kan zijn van een ambtsmisdrijf. De kwestie legt opnieuw de breuklijnen bloot tussen voormalige coalitiepartners PVV en NSC.
• ‘Faber ondermijnt het vertrouwen en de samenwerking, ook in ieder volgend kabinet. Wegkijken heeft blijvende gevolgen,’ schrijft Van Hijum op X.

• In de Tweede Kamer bestaan zorgen over online beïnvloeding van de verkiezingen door extremistische groepen.
• Tijdens een debat riepen meerdere partijen het kabinet op om algoritmes die zulke content promoten te verbieden. GroenLinks-PvdA en Volt verwezen naar een NRC-artikel waarin TikTok extreemrechtse livestreams meer zichtbaarheid geeft.
• Volgens Barbara Kathmann kan dit de landelijke verkiezingen in oktober ondermijnen. Staatssecretaris Eddie van Marum benadrukte dat toezicht vooral bij toezichthouders, inlichtingendiensten en de EU ligt.
• ‘Socialemediagebruikers krijgen ongevraagd radicale denkbeelden te zien die het stemgedrag kunnen beïnvloeden en tot opruiing kunnen leiden,’ zegt Kathmann.

• Op maandag 27 oktober vindt in Ahoy Rotterdam het EenVandaag Verkiezingsdebat plaats. Zes lijsttrekkers nemen deel: Dilan Yeşilgöz (VVD), Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA), Geert Wilders (PVV), Rob Jetten (D66), Henri Bontenbal (CDA) en Joost Eerdmans (JA21).
• Het programma is verdeeld in drie rondes. Per ronde staan vier lijsttrekkers tegenover elkaar, waardoor alle zes de politici twee keer in actie komen.
• Volgens EenVandaag is de selectie van de deelnemers gemaakt op basis van verschillende criteria: de stand in de zetelpeilingen, de belangrijkste verkiezingsthema’s, vragen die onder kiezers leven en de uiteenlopende partijstandpunten. “Het is vooral een journalistieke keuze die moet leiden tot wat ons betreft het best denkbare debat dat kiezers kan helpen bij hun stemkeuze,” zegt Van Brakel.
• Omdat de zendtijd voor het debat beperkt is tot vijftig minuten, moest het aantal deelnemers teruggebracht worden.
• Twee jaar geleden deden Pieter Omtzigt (NSC) en Caroline van der Plas (BBB) nog mee aan het verkiezingsdebat van EenVandaag. Beide partijen zullen vanwege een te laag zetelaantal in de peilingen niet dit jaar niet deelnemen.

• De BoerBurgerBeweging (BBB) wil dat de Tweede Kamer het laatste woord krijgt bij de benoemingen van leden van de Raad van State.
• Partijleider Caroline van der Plas zei bij WNL op Zondag dat de huidige samenstelling volgens haar ‘te politiek gekleurd’ is.
• Nu draagt de Raad van State zelf kandidaten aan, waarna de ministerraad instemt en de benoeming wordt bekrachtigd bij koninklijk besluit. In het verkiezingsprogramma pleitte BBB al voor herziening van dit proces, zonder concrete uitwerking.
• Van der Plas stoort zich aan de kritische adviezen van de Raad over wetsvoorstellen van het demissionaire kabinet. ‘Wij zien gewoon gebeuren dat de Raad van State zo’n beetje alles afschiet waar dit kabinet mee komt’, stelt Van der Plas.
• Ook JA21 wil dat de Raad breder politiek wordt samengesteld. ‘Ze zullen hun sporen verdiend hebben. Maar het is niet zo’n gebalanceerd gezelschap’, zegt JA21-partijleider Joost Eerdmans.

Uit onderzoek van EW in samenwerking met Ipsos blijkt dat CDA-leider Henri Bontenbal verrassend dicht in de buurt komt van het ideaalbeeld van de kiezer: betrouwbaar, daadkrachtig en authentiek, met een 6,3 als rapportcijfer.

Alleen Wilders wordt vaker spontaan als premier genoemd, maar scoort lager. Yeşilgöz houdt vast aan haar ambitie, terwijl Bontenbal zijn rol aanvankelijk afwees maar inmiddels kansrijk oogt. Geen van de lijsttrekkers voldoet volledig aan het wensbeeld van de kiezer, wat de zwaarte en imperfectie van het premierschap benadrukt.

De kandidatenlijsten van alle partijen die in de Tweede Kamer zitten, zijn bekend. Alle ogen zijn gericht op de lijsttrekkers: wie gaan de partijen leiden?

De Tweede Kamerverkiezingen worden op woensdag 29 oktober 2025 gehouden.

Verkiezingen zijn meestal op woensdag. Vrijdag, zaterdag, zondag en maandag vallen normaliter af vanwege religieuze redenen en praktische bezwaren, zo schrijft de Kiesraad.

Lees ook: hierom zijn verkiezingen meestal op woensdag.

• Wanneer gaan de lijsttrekkers en andere kandidaten voor de Tweede Kamer in debat? Een overzicht van de verkiezingsdebatten tot aan de stembusgang op 29 oktober.

• CDA-leider Henri Bontenbal vindt dat partijen als PVV en BBB de democratie ondermijnen door instituties en bestuurders verdacht te maken.
• In Buitenhof zei hij dat rechts-extremisten die geweld gebruiken zelf verantwoordelijk zijn, maar dat politici ook bijdragen door stigmatisering.
• Hij verwees daarbij naar Geert Wilders, die volgens hem asielzoekers en statushouders in een kwaad daglicht stelt.
• Ook bekritiseerde hij de aanwezigheid van Wilders bij protesten tegen asielzoekerscentra. Daarnaast noemde hij de kritiek van BBB op de Raad van State ondermijnend voor het gezag.