De feiten: FDF verliest rechtszaak over legaliseren PAS-melders
Bron: FDF, rechtbank ZutphenFarmers Defence Force (FDF) heeft een kort geding tegen de staat verloren. De radicale boerenbelangenvereniging eiste namens zeven ‘PAS-melders’ onmiddellijke legalisatie door demissionair landbouwminister Femke Wiersma (BBB), op straffe van een dwangsom van 1 miljoen euro per dag.
De ruim 3.500 PAS-melders, grotendeels boeren, hadden tot 2019 op grond van het Programma Aanpak Stikstof (PAS) geen vergunning nodig voor het uitstoten van (extra) stikstof. Zij hoefden alleen maar een melding te doen.
De Raad van State oordeelde in 2019 dat het PAS, in strijd met Europees recht, niet kon voorkomen dat kwetsbare natuurgebieden verslechteren. Dat betekent dat PAS-melders illegaal opereren: ze hebben geen vergunning, terwijl dat wel had gemoeten.
De rechtbank Zutphen wees de eis van FDF af. Als het PAS er niet was geweest, hadden de boeren toch een vergunningsprocedure moeten doorlopen, redeneert de rechtbank. Ook zonder het juridisch rammelende PAS-systeem hadden de boeren vandaag de dag dus niet zomaar een vergunning gekregen, zoals FDF eiste.
Illegaal opererende PAS-melders gedoogd
Een belangrijke reden voor FDF om tot juridische actie over te gaan, waren dreigementen van milieuorganisatie Mobilisation for the Environment (MOB). Die wil vanwege de stilstand in het stikstofbeleid ‘handhavingsverzoeken’ indienen bij provincies.
Op dit moment worden illegaal opererende PAS-melders nog gedoogd. Maar bij een handhavingsverzoek zijn provincies normaal gesproken verplicht om in actie te komen.
Wie zegt wat over de PAS-melders?
Bron: FDF, provincie Gelderland, de Rechtspraak- FDF wilde in de rechtszaak ‘de leugens van de staat weerleggen’ en ‘recht doen aan onze PAS-melders en aan de duizenden boeren en hun gezinnen die door de nalatigheid van een genadeloze overheid kapot worden gemaakt’.
- ‘Gelet op de door MOB en anderen al aangekondigde nieuwe handhavingsverzoeken voor PAS-melders, is de grote vraag hoe wij deze als provincie onder deze omstandigheden nog kunnen
afwijzen,’ waarschuwde de provincie Gelderland eerder dit jaar. - Het in bulk legaliseren van PAS-melders is volgens de staat ‘feitelijk en juridisch onmogelijk’.
EW’s visie: Wiersma wint kansloze rechtszaak, maar stikstof blijft groot probleem
Door: Maria Bouwman, redacteur Onze overheidDe winst van minister Wiersma is geen verrassing. Al jaren probeert kabinet na kabinet om het PAS-probleem op te lossen. Het is één van de grootste politieke vraagstukken van deze tijd.
Natuurlijk is het niet mogelijk om dit proces, zoals FDF eiste, op een zorgvuldige manier ‘onmiddellijk’ uit te voeren, schreef EW al eerder. Het pardoes legaliseren van de PAS-melders zorgt alleen maar voor meer stikstofuitstoot. Die moet nu juist omlaag.
Deze overwinning betekent niet dat Wiersma achterover kan leunen. Haar opvallendste prestatie als minister tot nu toe is dat ze iedereen, van FDF tot MOB en van de Rotterdamse haven tot haar eigen ambtenaren, verenigd heeft in onvrede over het stikstofbeleid.
Minister Wiersma komt met nieuw geitenpaadje
Het ene geitenpaadje is nog niet gesneuveld, of Wiersma komt weer met een andere poging om, soms letterlijk, de grenzen op te rekken.
Het dubbel-demissionaire VVD-BBB-kabinet viel pal voor de verkiezingen bijna nog een keer over haar plan om de ‘rekenkundige ondergrens’ op te hogen, de grens waarboven een vergunning voor uitstoot vereist is. Wiersma wil dit plan doorzetten ondanks negatieve reacties van de Raad van State, maatschappelijke organisaties, het bedrijfsleven en haar eigen ambtenaren.
Meerderheid Kamer voor strenger stikstofbeleid
De VVD en BBB bereikten op het nippertje een compromis. Per 1 januari 2026 mag Wiersma aan de slag met de rekenkundige ondergrens, mits zij voor die datum een proefproces heeft gehouden om de juridische houdbaarheid van haar plan te testen.
De status daarvan is onbekend. Het is onwaarschijnlijk dat Wiersma in de laatste paar weken van dit jaar nog een positieve uitspraak over haar plannen binnenhaalt.
Boeren, milieuorganisaties en bedrijven die echt werk willen maken van stikstof, zullen smachten naar een nieuw kabinet. Het goede nieuws? Een meerderheid van de nieuwe Tweede Kamer (D66, VVD, GroenLinks-PvdA, CDA, ChristenUnie, Volt en Partij voor de Dieren) is voor strenger stikstofbeleid. Voor de problemen aanpakken, in plaats van steeds maar weer uit te stellen.