Banken hebben bij duizenden ondernemers onterecht tienduizenden en soms meer dan 100.000 euro in rekening gebracht. Dat gebeurde door hen zogeheten rentederivaten te verkopen. Toch vindt oud-Rabo-bestuurder Rien Nagel de maatschappelijke kritiek daarop ‘onredelijk heftig’. Ook ervaart hij de ‘de draai om onze oren […] misschien iets te hard’.
Dat zei oud-Rabobank-bestuurder Rien Nagel eerder deze maand op zijn laatste werkdag. Nagel deed zijn uitspraken in een interview met zijn werkgever Rabobank, dat intern verspreid werd binnen de bank. Het interview is in handen van Elsevier Weekblad.
Compensatie
Nieuw!
Meld u hier gratis aan voor de Elsevier Weekblad Belasting Update, de wekelijkse nieuwsbrief met het laatste fiscale nieuws, analyses en commentaren. Elke vrijdag in uw postvak.
Rien Nagel was als bestuurder jarenlang verantwoordelijk voor het oplossen van het probleem met rentederivaten in het midden- en kleinbedrijf. In mei werd bekend dat hij zou aftreden per 1 september. Op het moment van het interview was hij nog steeds in dienst van de bank, bevestigt een woordvoerder van Rabobank. Ook de komende tijd blijft hij als adviseur aan de bank verbonden, stelt de woordvoerder.
De uitspraken van Nagel komen op het moment dat het probleem met de rentederivaten in het midden- en kleinbedrijf zich al ruim vijf jaar voortsleept. Veel ondernemers wachten nog steeds op de ruim 1 miljard euro compensatie die banken hen hebben toegezegd.
Excuses
Rabobank-topman Wiebe Draijer maakte vorig jaar in de Tweede Kamer nog zijn excuses voor dit dossier. Rabobank was de grootste verkoper van rentederivaten aan mkb’ers.
Voor banken was het zo’n 10 jaar geleden zeer lucratief om rentederivaten te slijten aan ondernemers. De ondernemers dachten vaak dat het een soort verzekering was tegen een stijgende rente op hun lening: een veilig product dus. Dit in tegenstelling tot woningcorporatie Vestia, die juist in het nieuws kwam door speculatie met deze producten.
Problemen
Lees over mkb-derivaten ook: Hoe de ondernemer wordt geplukt door de banken
Veel ondernemers kwamen echter in de problemen toen de rente niet steeg, maar daalde. Het bleek dat Rabobank bij duizenden ondernemers met een derivaat de rente op leningen juist verhoogde, ook al was de marktrente flink gezakt.
Ook was het voor veel ondernemers duur om van het derivaat af te komen: gemiddeld meer dan 150.000 euro. Dat is veel geld voor de boeren, handelaren en binnenvaartschippers die de derivaten hadden gekocht.
Eerder deze maand zei Nagel in een interview met Het Financieele Dagblad: ‘Tja, ik heb wel eens gezegd; stel je voor dat de rente was gestegen, dan hadden wij misschien al die mensen zonder derivaat op de stoep gehad met de vraag waarom we hen geen derivaat hadden verkocht. Die hadden dan gezegd; waarom heeft u alleen die paar duizend mkb’ers bescherming geboden?’
Klachten en rechtszaken
Rabobank heeft de problemen met de derivaten jarenlang gebagatelliseerd en was niet scheutig met compensatie. Honderden ondernemers dienden een klacht in bij Rabobank. Tientallen ondernemers sleepten met wisselend succes de bank voor de rechter.
Nadat bleek dat de Autoriteit Financiële Markten (AFM) niet goed toezicht had gehouden op de banken in dit dossier, greep toenmalig minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem in. Hij benoemde een commissie van wijzen, die op haar beurt oordeelde dat banken flink in de buidel moesten tasten. Rabobank accepteerde het oordeel van de commissie.
Vertraging
Rabobank zette 665 miljoen euro opzij om ondernemers te compenseren, maar het grootste deel daarvan is nog altijd niet uitgekeerd. Dat komt onder meer doordat de procedure die de commissie had voorgesteld, telkens vertraging oploopt.
Rien Nagel erkent in het afscheidsinterview dat ‘ons eigen handelen onvoldoende’ was. Hij noemt de mkb-derivaten ‘geen fijn dossier’. Toch vindt hij de maatschappelijke reactie (onder meer Tweede Kamerleden en minister Dijsselbloem waren kritisch op de banken) te hard. ‘[…] we hebben wel steken laten vallen en daarmee is een heftige maatschappelijke reactie aangewakkerd. Een onredelijk heftige reactie vind ik. […] Die draai om onze oren daarna was misschien iets te hard, maar dat heb je te slikken. Gelukkig wordt er nu keihard gewerkt om dat dossier op te lossen’.
‘Mooie vergoeding’
Nagel vult aan dat ‘elke klant een mooie en eerlijke vergoeding krijgt’. Volgens Rabobank gaat het om gemiddeld zo’n 70.000 euro per ondernemer.
Bankiers hebben zich de laatste tijd juist bescheiden opgesteld in dit dossier, omdat banken jarenlang weinig hebben gedaan voor ondernemers, en de beloofde compensatie steeds vertraging oploopt. Dat Nagel nu tegengas geeft en de maatschappelijke reactie ‘onredelijk heftig’ noemt, is dan ook opmerkelijk.
Boerenzoon Nagel werkte ruim dertig jaar bij Rabobank, maar besloot op te stappen toen Rabo de raad van bestuur opschudde en zijn functie verdween. Nagel was onder meer verantwoordelijk voor de fusie van de ruim 100 lokale Rabobanken tot één Rabobank.
Reactie Rabobank
Rabobank zei in een eerste reactie dat het een afscheidsinterview betreft en dat Nagel ‘mag zeggen wat hij wil’. Later stelde een woordvoerder dat de citaten in de context van het gehele interview gelezen moeten worden. Zij benadrukt dat Rabobank dit dossier zo snel mogelijk wil oplossen door ondernemers die daar recht op hebben, compensatie te geven. ‘Wij ontvangen nou eenmaal kritiek, soms terecht, soms onterecht. Rien houdt van Rabobank, dan doet kritiek pijn, zo moet je dit interview zien.’