Op zoek naar strengere sancties en meer militaire steun voor Oekraïne komt de Amerikaanse president Joe Biden naar Europa. Biden wil op zijn tour door Europa laten zien dat het Westen verenigd is en blijft in het aanpakken van Rusland. Ook moet er meer militaire steun komen voor Oekraïne.
1. Wat komt Biden in Europa doen?
Woensdagavond is de Amerikaanse president aangekomen in Brussel waar de Belgische premier Alexander De Croo hem onthaalde. Donderdag 24 maart is de cruciale dag van het bezoek. Biden neemt deel aan de uitzonderlijke NAVO-top over de oorlog in Oekraïne. De staatshoofden en regeringsleiders van de dertig lidstaten zijn dan allemaal bijeen op het NAVO-hoofdkwartier in de Belgische hoofdstad. De Oost-Europese lidstaten zullen daar aandringen op verdere versterking van de verdediging van hun landen.
Lees ook: Biden kan op het NAVO-hoofdkwartier blijven, want in de middag spreken de regeringsleiders van de G7 daar op een eveneens ingelast speciaal overleg over de economische gevolgen van de oorlog. Alleen de Japanse premier Fumio Kishida hoeft daarvoor speciaal naar Brussel te vliegen. Na die twee topontmoetingen schuift Biden aan bij een overleg van de Europese Raad, waar de leiders van de 27 EU-lidstaten overleggen. Het is voor het eerst in de Europese geschiedenis dat een staatshoofd van een niet-EU-lidstaat aanschuift bij de Europese Raad.
Vrijdag reist Biden na een onderhoud met Commissievoorzitter Ursula von der Leyen af naar de Poolse hoofdstad Warschau, waar hij zaterdag president Andrzej Duda spreekt. Mogelijk bezoekt Biden ook Amerikaanse militairen die in Polen zijn gestationeerd.
2. Wat verwachten de Amerikanen van hun president?
In eigen land is de druk op Biden toegenomen om meer te doen tegen de Russische agressie: 42 procent van de Amerikanen zei vorige week dat de Verenigde Staten meer moeten doen om Oekraïne te steunen in het gevecht tegen Rusland. Gevraagd naar direct Amerikaans ingrijpen geeft 35 procent van de bevolking aan dat zij dat steunt, zelfs als dat tot een kernoorlog leidt. 62 procent van de Amerikanen ziet daar niets in, blijkt uit de peiling van Pew Research.
De grote steun voor Oekraïne en strenge sancties tegen Rusland zorgen voor verschuivingen in de lijn van het Witte Huis. Zo kwam Biden na druk van het Congres terug op zijn besluit om Russische olie en gas niet te boycotten. Twee weken geleden kwam dat importverbod er toch. Europese bondgenoten volgden de Amerikanen niet, omdat zij veel afhankelijker zijn van Russische fossiele brandstoffen. Biden aarzelde er lang over, omdat Amerikanen ook merken dat de energieprijzen stijgen. Bidens woordvoerder sprak al over Poetins prijsstijging aan de benzinepomp.
3. Staat de Europese Unie achter scherpere sancties?
Biden wil graag westerse eenheid, maar die blijkt op grenzen te stuiten. De Duitse bondskanselier Olaf Scholz zei woensdagochtend in het Duitse parlement dat zijn land zich niet zal aansluiten bij de boycot van Russische olie en gas. ‘We zouden ons land en Europa in een recessie storten. Honderdduizenden banen staan op het spel. Sancties moeten de EU niet harder raken dan de Russische regering.’
Veel West-Europese landen volgen de lijn van Scholz. Alleen Polen en de Baltische lidstaten staan voorlopig open voor een importverbod. Toch komt er wel een nieuw Amerikaans-Europees sanctiepakket, kondigde de Amerikaanse veiligheidsadviseur Jake Sullivan begin deze week aan. Hoe stevig dat zal zijn, is nog onduidelijk. Volgens The Wall Street Journal zouden honderden nieuwe Russen op sanctielijsten worden geplaatst. Het zou gaan om Russische parlementariërs.
4. Kan Biden nog verdere militaire steun bieden aan Oekraïne?
Volgens Sullivan gaat de NAVO de volgende fase aan militaire steun voor Oekraïne bespreken. De secretaris-generaal van de NAVO, Jens Stoltenberg, kondigde woensdag aan dat het bondgenootschap het aantal strijdgroepen in Bulgarije, Hongarije, Slowakije en Roemenië verdubbeld.
Lees ook dit essay: Moet de Europese Unie Oekraïne omarmen?
Ook steggelden de NAVO-bondgenoten de afgelopen weken over het leveren van straaljagers en luchtafweergeschut aan Oekraïne. Polen was bereid om straaljagers af te staan, maar kreeg geen steun van het bondgenootschap. De NAVO vreesde dat het de Russische president Vladimir Poetin te veel zou provoceren.
Het leveren van luchtafweergeschut is wel een mogelijkheid, maar is ingewikkeld. Oekraïne wil graag S300-raketten van Russische makelij. De Amerikanen hadden zelf enkele van dat soort raketten en hebben die al geleverd. Alleen NAVO-lidstaat Slowakije beschikt er nog over. De Slowaken willen die raketten wel afstaan, maar alleen als de NAVO zorgt voor vervanging van de Slowaakse luchtafweer. Dat moet op de NAVO-top formeel worden geregeld.