Meer dan honderd schrijvers hebben premier Mark Rutte (VVD) een brief gestuurd waarin ze pleiten voor een ‘verantwoorde openstelling’ van boekhandels. Op zijn minst door een afhaalmogelijkheid toe te staan.
Volgens de schrijvers vervullen boekhandels niet alleen een commerciële, maar ook een democratische functie. Zeker in een rechtsstaat die vrijheid, overleg en redelijkheid nastreeft. ‘De boeken, maar ook de kranten en tijdschriften die ze verkopen, brengen vaak inzicht, nuance, wijsheid en schoonheid,’ aldus de schrijvers in hun brief.
Essentieel om Nederlandse cultuur in stand te houden
Ze wijzen naar koning Willem-Alexander die in een recente Zoom-bijeenkomst met vertegenwoordigers uit het boekenvak zei dat een gezonde boekenbranche ‘essentieel’ is ‘voor het in stand houden van de Nederlandse cultuur’. Graag zouden wij u en uw kabinet een gelijkluidend standpunt horen uitdragen, aldus de schrijvers aan premier Rutte, die zelf graag een boek meeneemt naar topontmoetingen van de Europese Unie.
Lees ook dit essay van Gerry van der List: Het algemeen nut van boeken
Nederland hanteert volgens de briefschrijvers een van de strengste regimes van Noordwest-Europa als het op de boekverkoop aankomt, zo blijkt uit een recent overzicht van internationale brancheverenigingen van uitgevers en boekverkopers. Uiteraard dwingt corona tot scherpe, pijnlijke beslissingen, maar dat betekent niet dat er helemaal geen keuzeruimte is.
Andere landen doen het beter
In België gelden boekwinkels sinds de tweede coronagolf als ‘essentiële handelszaken’. In oktober was het land een van de zwaarst getroffen lidstaten van Europa, maar het pakte corona vervolgens kordaat aan en werd een van de betere leerlingen van de klas – terwijl de boekhandels aldoor openbleven.
In Frankrijk, zo blijkt uit het overzicht in de brief, zijn de boekwinkels sinds eind november weer open. President Emmanuel Macron, van wie bekend is dat hij slechts vier uur per nacht slaapt en de rest van de nacht al lezend doorbrengt, zei bij die gelegenheid: ‘Cultuur is essentieel voor ons leven als vrije burgers. Ik wil hier mijn dank en steun betuigen aan alle culturele spelers aan wie we, ik besef het, zoveel hebben gevraagd. We hebben hen nodig.’
In Duitsland is het beleid per deelstaat geregeld: in heel Berlijn en Brandenburg is alles gewoon open, alleen in Thüringen en Saksen zijn de winkels dicht, elders kun je minstens op afspraak boeken afhalen – zelfs in de deelstaten die direct aan Nederland grenzen.
Boeken bezorgen is geen oplossing. Afhaalloket wel
Boeken afhalen in de winkel betekent een aanzienlijke verbetering, aldus de schrijvers. ‘Dan verliest de boekhandelaar immers geen geld of tijd aan het versturen of rondbrengen van pakjes. Het klinkt sympathiek, zo’n boekenboer met bakfiets, maar een verdienmodel is het niet, noch voor de betrokken boekverkoper, noch voor schrijvers.’
In Nederland gingen boekhandels op 15 december rücksichtlos dicht. Zelfs een afhaalloket is niet toegestaan. Twee weken geleden kregen auteurs uit Nederland en Vlaanderen het verzoek om lezers op te roepen om vooral lokaal boeken te blijven bestellen. ‘Velen van ons hebben aan die campagne meegewerkt. Maar een structureel probleem lossen we niet enkel op met een beroep op de goodwill van de individuele lezer. Ook de Nederlandse regering moet op haar keuzes worden aangesproken.’
Boekhandel hoeft niet te worden voorgetrokken
De schrijvers verlangen van Rutte geen voorkeursbehandeling. ‘Wij willen niet dat de boekhandel betere voorwaarden krijgt dan andere retailsectoren. Wij willen slechts dat de boekhandel hetzelfde als de rest behandeld wordt. Want waarom mogen bloemen, pralines, pizza’s, boormachines, gerepareerde schoenen, hondenvoer, rum, calvados en wiet wél worden afgehaald, en boeken niet?’
Het toestaan van een loketfunctie is wel het minste dat uw regering mogelijk moet maken, stellen de schrijvers. Zo voorkomt u dat de nacht valt over een kunstvorm die ook u, als groot liefhebber van Thomas Mann, zo dierbaar is. Dan rest ons nog slechts, zoals het in Manns Der Zauberberg heet, ‘so ein Menschenthorax, der keiner mehr ist’.
De ondertekenaars van de brief
De brief is ondertekend door Kader Abdolah, Karin Amatmoekrim, Maarten Asscher, Abdelkader Benali, Hanna Bervoets, Alfred Birney, Marion Bloem, Onno Blom, Oscar van den Boogaard, Conny Braam, Rutger Bregman, Hans Maarten van den Brink, Charlotte Van den Broeck, Jan Brokken, Jeroen Brouwers, Tsead Bruinja, Ian Buruma, Peter Buwalda, Remco Campert, Sinan Çankaya, Joris van Casteren, Bart Chabot, Jan Cremer, Adriaan van Dis, Martin Michaël Driessen, Jessica Durlacher, Anna Enquist, Rob van Essen, Radna Fabias, Maxim Februari, Esther Gerritsen, Ronald Giphart, Arnon Grunberg, Wessel te Gussinklo, Sanneke van Hassel, Daan Heerma van Voss, A.F.Th. van der Heijden, Bas Heijne, Joke J. Hermsen, Stefan Hertmans, Bregje Hofstede, Auke Hulst, Roxane van Iperen, Murat Isik, Arthur Japin, Oek de Jong, Raoul de Jong, Lieve Joris, Mensje van Keulen, Herman Koch, Sander Kollaard, Kees van Kooten, Ernest van der Kwast, Tom Lanoye, Joke van Leeuwen, Ted van Lieshout, Bart Van Loo, Marcia Luyten, Joris Luyendijk, Geert Mak, Lieke Marsman, Vonne van der Meer, K. Michel, Bart Moeyaert, Marente de Moor, Margriet de Moor, Marcel Möring, Erwin Mortier, Jan Mulder, Charlotte Mutsaers, Ramsey Nasr, Nelleke Noordervliet, Saskia Noort, Cees Nooteboom, Jeroen Olyslaegers, Christine Otten, Willem Otterspeer,
Jamal Ouariachi, Connie Palmen, Gustaaf Peek, Ilja Leonard Pfeijffer,
Wanda Reisel, David Van Reybrouck, Marieke Lucas Rijneveld, Jaap Robben,
Thomas Rosenboom, Eva Rovers, Mark Schaevers, Alfred Schaffer, Marijke Schermer, Xandra Schutte, Jan Siebelink, Hubert Smeets, Philip Snijder, Lize Spit,
Chris De Stoop, Abram de Swaan, Manon Uphoff, Margot Vanderstraeten,
Anne Vegter, Coen Verbraak, Peter Verhelst, Esther Verhoef, Dimitri Verhulst,
Carolijn Visser, Joost de Vries, Pieter Waterdrinker, Niña Weijers, Tommy Wieringa, Jolande Withuis, Maartje Wortel, Annejet van der Zijl en vele, vele andere schrijvers.