De historici Tom Holland en Dominic Sandbrook bereiken een wereldwijd publiek met hun lichtvoetige geschiedenispodcast The Rest is History. Tot genoegen van Constanteyn Roelofs blijft ideologische waanzin over machtsverhoudingen en diversiteit achterwege. ‘We zijn, denk ik, als mens gewoon te romantische, humoristische en verhalende wezens om de geschiedenisbeleving die ons vanuit de academische kloosters wordt opgedrongen, te accepteren.’
Het is een waar fenomeen, The Rest is History. In deze podcast bespreken de historici Tom Holland en Dominic Sandbrook een ratjetoe aan historische onderwerpen. Het WK voetbal, Cleopatra, The Sound of Music en de reizen van Columbus: niets te groot, niets te klein, als het maar leuk is. Ze keuvelen wat, bellen af en toe een collega of die toevallig net een mooi boek over het een of ander heeft geschreven en die daar enthousiast over vertelt.
De heren hebben een goed oog voor de bizarre en hilarische kanten van de geschiedenis – wat dacht je bijvoorbeeld van de Duitse generaal die tijdens een drankrijk dinertje een dans doet in een tutu en plots doodvalt – en schuwen het laaghangend fruit van een pun of een schuin mopje nooit. En het werkt. Miljoenen luisteraars. Het linkerrijtje van de wereldwijd meest beluisterde podcasts. Uitverkochte liveshows in de Royal Albert Hall (en dat is een serieus flinke zaal).
Weinig ernstige academische theorie: een verademing
En wij van de afdeling cultuurpessimisme maar denken dat de waardering en de aandacht voor de geschiedenis dood zijn. Niet blijkt minder waar. Wat vooral opvalt, is dat er maar weinig academische theorie bij komt kijken. Goed, de gents mogen graag grapjes maken over de linksdraaiende hobby’s van de Guardian-lezende en grootstedelijke Holland, en Sandbrook zet zijn karakter als de behoudende stem van de provincie graag aan, maar dat is vooral vriendschappelijke humor. Het is een verademing ten opzichte van de geschiedenis die je zo aantreft in de krant, op school en op de universiteiten, die theoretisch en ernstig is.
Lees ook deze column van Geerten Waling: Leg af, dat juk van de geschiedenis
De passie voor de geschiedenis begint immers vaak heel leuk met dino’s en ridders, maar als je ouder wordt en je er serieus in gaat verdiepen, kom je terecht in een wereld van onmogelijk academisch jargon en een complotachtige waanzin om alles maar door de bril van onderdrukking en onrecht te lezen. Het wordt een beetje afgeleerd om fascinatie te voelen, of spanning, en iets als nationale trots of het gevoel ergens deel van uit te maken. Dat is dan verdacht en verkeerd. Lachen is al helemaal verboden.
In The Rest is History heb je daarentegen geen geforceerde diversiteit en geen vroom geprevel over een schuldig verleden – en dat is ontzettend verfrissend in tijden waarin Couperus postuum tot non-binair wordt verklaard en het Rijksmuseum bij een stilleven van een bloemstuk nog een link met het slavernijverleden moet leggen. Geschiedenis gaat immers over kleine mensen te midden van grote veranderingen, over maffe apen die 195.000 jaar lang niet veel meer doen dan een beetje over de savanne hobbelen en dan ineens binnen vijfduizend jaar de uitvinding van het schrift, de opkomst en ondergang van Rome en de uitvinding van de waterstofbom beleven.
Reductie geschiedenis tot foute machtsverhoudingen onnatuurlijk en saai
Bovenal is het een optelsom van karakters: helden, onderkruipers, schuinsmarcheerders, heiligen, Mandela’s en Hitlers, keuterboertjes en hertogen, avonturiers en mensen die eigenlijk liever thuis hadden willen blijven, maar die door de omstandigheden toch in grote avonturen verzeild raken. Geschiedenis is rommelig, grappig, ironisch, onvoorspelbaar en uiteindelijk hopeloos, maar juist in haar chaotische, menselijke onzin zo mooi. De ontmenselijking van de geschiedenis door het verleden te reduceren tot een staat van foute machtsverhoudingen die door de revolutie en de kritische beschouwing moeten worden rechtgezet (bij voorkeur in ondoorgrondelijk jargon), is niet alleen onnatuurlijk, maar is ook nog eens echt heel erg sáái.
We zijn, denk ik, als mens gewoon te romantische, humoristische en verhalende wezens om de geschiedenisbeleving die ons vanuit de academische kloosters wordt opgedrongen, te accepteren. Gelukkig hebben we tegenwoordig internet waardoor je je als geschiedenisliefhebber eindeloos kunt verliezen in podcasts als The Rest is History. Inmiddels heb ik bijna alle 300+ afleveringen beluisterd, wat zo ongeveer neerkomt op 300 uur stofzuigen en strijken met de podcast op. In die tijd had ik vast ook een mooi geschiedenisboek kunnen schrijven, trouwens, maar daar wil ik niet te lang over nadenken.