De feiten: Soepele migratieregels voor Aziatische koks afgeschaft
Bron: InvesticoVan Chin.Ind. rest. tot bubble tea: Aziatisch eten is mateloos populair in Nederland. Het liefst bereid door koks met kennis van de lokale keuken, speciaal ingevlogen uit Azië.
Tot 2014 waren Aziatische restaurants verplicht eerst te zoeken naar Nederlandse koks. Maar die hadden volgens restauranthouders niet genoeg kennis van zaken en vonden het werk te zwaar.
Daarom sloten vertegenwoordigers van de branche in 2014 met toenmalig minister Lodewijk Asscher (PvdA) van S0ciale Zaken en Werkgelegenheid een zogeheten ‘wokakkoord’.
Aziatische restaurants mochten vanaf toen, anders dan andere werkgevers, zeer specifieke eisen stellen aan hun koks en hoefden niet te motiveren dat er in Nederland geen personeel beschikbaar was.
Het gevolg: een bloeiende sector, maar ook vele misstanden. Nadat Investico in 2021 meldde dat sommige Aziatische koks nog niet de helft van het minimumloon verdienden, sloeg in 2022 ook de Arbeidsinspectie alarm.
In de zomer van 2024 werd het wokakkoord afgeschaft. Het leidde tot protest van restaurateurs, die een rechtszaak begonnen tegen de staat. Die diende deze woensdag 2 april.
Wie zegt wat over het wokakkoord?
- ‘Onze branche heeft gespecialiseerde koks nodig om authentieke gerechten te kunnen maken. Het beheersen van de techniek en het kennen van de smaken, daar groei je mee op, dat kost minimaal vijf jaar om te leren,’ zegt demonstrant en restauranteigenaar Mandy uit Amsterdam.
- ‘Ik vind het niet gepast om een sector te faciliteren waar, in deze mate,
sprake is van overtredingen en misbruik,’ schreef toenmalig minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Karien van Gennip (CDA) na het rapport van de Arbeidsinspectie aan de Tweede Kamer. - ‘Heel veel Nederlanders vinden specialiteitenrestaurants heel belangrijk,’ zegt Kamerlid Joost Eerdmans (JA21). ‘De misstanden moeten we niet hebben, maar we hebben wel het kind met het badwater weggegooid dankzij het verloop van het wokakkoord.’
- ‘Mensen vallen op papier onder een soort kennismigrantenregeling of uitzonderingspositie, maar hebben in werkelijkheid een heel laag inkomen. Op die manier wordt er misbruik van gemaakt en wordt er een route gecreëerd waar geen enkele werkgever beter van wordt, maar die heel veel ellende en uitbuiting tot gevolg heeft,’ zegt Kamerlid Bart van Kent (SP).
EW's visie: Geen privileges zonder verantwoordelijkheden
Door: Maria Bouwman, redacteur Onze OverheidDankzij het wokakkoord kregen Aziatische restaurants forse voordelen ten opzichte van andere ondernemers. Een op maat gemaakt migratiepakket voor je eigen bedrijfstak, wie wil dat nu niet?
Natuurlijk zijn Aziatische restaurants een belangrijke aanvulling op de vrijwel non-existente Nederlandse eetcultuur. Ze leveren met een omzet van 1,6 miljard euro per jaar ook een stevige bijdrage aan de Nederlandse economie, maar dat kan van allerlei bedrijfstakken worden gezegd.
Aziatische restaurants zijn waardevol voor Nederland, maar ze redden geen mensenlevens, zijn geen broedplaats van technologische innovatie en zijn ook niet essentieel voor de nationale veiligheid. Wat rechtvaardigt dan hun privileges?
Veel misstanden bij Aziatische restaurants
Een sector waarin bij een steekproef van vijftig bedrijven in negen gevallen strafbare feiten werden geconstateerd en in elf gevallen sprake bleek te zijn van kinderarbeid, past juist enige bescheidenheid.
Daarnaast constateerde de Arbeidsinspectie in hetzelfde onderzoek meermaals dat de koks geen specialistisch werk deden. Eentje bleek ICT’er te zijn, de ander deed louter schoonmaakwerk, weer een ander moest nog leren wokken.
Ook de betaling, het aantal werkuren en de huisvesting waren lang niet altijd op orde. Zolang dit soort misstanden voorkomen, is geen voorkeursbeleid, maar handhaving op zijn plaats.
Wel zou het ministerie bonafide restaurateurs die worstelen met het einde van het wokakkoord tegemoet kunnen komen, door voor koks die al in Nederland zijn en hun vergunning willen verlengen een overgangsregeling te treffen.
Verdere verdieping: Rapport uitbuiting arbeidsmigranten
Oud-SP-leider Emile Roemer zette in 2020 uitbuiting van arbeidsmigranten voor het eerst echt op de kaart met zijn rapport Geen tweederangsburgers. Daarin signaleerde hij een lange lijst misstanden, van slechte betaling tot huisvesting onder erbarmelijke omstandigheden.