De Hongaarse premier Viktor Orbán regeert voortaan per decreet om slagvaardiger de gezondheidscrisis te lijf te kunnen gaan. Maar dat snijdt geen hout: zijn regering heeft immers al een ruime meerderheid in het parlement, schrijft Robbert de Witt.
Hongarije is een geliefd doelwit van zij die menen de Europese waarden te vertegenwoordigen. Immers, de regering in Boedapest beweegt ogenschijnlijk weg van die waarden: premier Viktor Orbán is niet voor een multiculturele samenleving, wil geen immigranten uit het Midden-Oosten opnemen, steekt niet de loftrompet over de liberale democratie, moet weinig hebben van regelgeving uit Brussel, ziet geen been in samenwerking met de Russische president Vladimir Poetin, is voor klassieke waarden als het christendom en het gezin als hoeksteen van de samenleving. Enzovoort.
De regering-Orbán staat daarmee symbool voor de West-Europese teleurstelling over Oost-Europa. De landen die zich ontworstelden aan het communisme, hadden net zo open, tolerant en verstandig moeten worden als de West-Europese landen – dat was althans de wens. Maar net als Hongarije blijken ook Polen, Tsjechië en Slowakije hun eigen pad te volgen.
Robbert de Witt (1978) is Buitenlandredacteur bij Elsevier Weekblad. Hij blogt wekelijks op donderdag over mondiale ontwikkelingen en de gevolgen ervan voor Nederland en Europa.
Waarom wint Orbán verkiezing na verkiezing?
De frustratie over het pad van Orbán bleek duidelijk toen het Europees Parlement eind 2018 dankbaar applaudisseerde voor Judith Sargentini (GroenLinks), die in een lijvig rapport de vloer aanveegde met de stand van de rechtsstaat en democratie in Hongarije. Sargentini was zichtbaar geroerd, toen zij met dit verslag de aanzet gaf om Hongarije te gaan straffen.
Begrijpelijk dat deze gretigheid om een lidstaat in de hoek te zetten weerzin opriep. Ook doordat er in Brussel weinig pogingen worden ondernomen om Orbáns populariteit te begrijpen. Als Orbán van zijn land een dictatuur wil maken, waarom wint hij dan toch verkiezing na verkiezing?
Zo begint Hongarije in het publieke debat te worden als Israël: je bent voor of tegen, zonder oog voor argumenten van de tegenpartij.
Orbán wil slagvaardiger optreden tegen het coronavirus
Toch zullen ook de grootste Orbán-supporters moeilijk kunnen uitleggen waarom hij deze week het parlement buitenspel heeft gezet. Orbán en zijn ministers kunnen voortaan per decreet regeren en omzeilen daarmee parlementaire controle. En zij kunnen dat doen zolang zij het willen, want er is geen einddatum gekoppeld aan deze uitzonderlijke maatregel. Ook verontrustend: journalisten kunnen worden gestraft als hun verslaggeving over de coronacrisis in de ogen van de regering niet juist is.
De rechtvaardiging van Orbán voor deze maatregelen, die veel verder gaan dan die van andere westerse regeringen: zo kan hij veel slagvaardiger optreden om de gezondheidscrisis te lijf te gaan. Maar dat snijdt geen hout. Zijn regering heeft immers al een ruime meerderheid in het Hongaarse parlement – de maatregel zelf werd met 138 tegen 53 stemmen aangenomen.
De coronacrisis is geen excuus voor het lamleggen van de Hongaarse democratie voor onbepaalde tijd.